Verwennen, scoren op korte termijn

Marion Middendorp

3 jaar geleden

‘Mam, ik wil een ijsje! Maham, ik wil nú een ijsje’, schreeuwt de kleine Katja. Haar moeder weet even niet meer wat ze met de situatie aan moet. Het liefst wil ze voet bij stuk houden en géén ijsje voor Katja kopen, maar ze weet ook wat de consequenties zullen zijn. Katja zal onbedaarlijk schreeuwen en gillen en ontroostbaar zijn. En ach, ze heeft nog niet zoveel gesnoept vandaag, en het is ook best warm. Waarom ook eigenlijk niet. ‘IJscoboer, mag ik een ijsje met 2 bolletjes aardbeienijs.’
De moeder geeft Katja het ijsje. De kleine meid kijkt ontevreden naar haar ijsje. ‘Waar is de slagroom? Ik wil slagroom op mijn ijs!…’

Paaien en lief kijken

Kinderen hebben aangeboren talent voor het manipuleren van volwassenen. Paaien, lief kijken, ze weten het precies. En wij trappen er soms maar al te graag in, al was het maar om van het gezeur af te zijn.
Iedereen verwend zijn kind wel eens. Met aandacht, een extra snoepje, zijn zin of een cadeautje zonder dat er een goede aanleiding voor is. Het gevoel hierachter kan steeds anders zijn. Op het ene moment geef je makkelijk(er) toe door tijdgebrek, het andere moment wil je gewoon aardig gevonden worden en soms word je consequentheid, vooral in supermarkten, enorm op de proef gesteld waar alle schappen op kinderooghoogte voornamelijk gevuld zijn met producten die rechtstreeks geïmporteerd lijken te zijn uit Luilekkerland. Wanneer het zelden voorkomt, is er niet zoveel aan de hand, maar wanneer je je kind structureel in de watten legt, bereik je daarmee vaak een averechts effect.

Vage grenzen

Door vage grenzen en gebrek aan adequate begeleiding worden kinderen veeleisend en kunnen een vertekend zelfbeeld krijgen van zichzelf en de wereld om hun heen. Andere kinderen zullen zich tegen hem keren en leerkrachten zullen zich steeds meer gaan irriteren aan de misdragingen van dit kind. Onaangepast gedrag blijft echter niet beperkt tot de kindertijd maar het kan zelfs doorwerken op latere leeftijd, omdat deze kinderen in hun volwassen leven niet weten hoe ze met frustraties en tegenslag moeten omgaan. Dit kan zich onder andere uiten in moeizame relaties met anderen, financiële problemen en zelfs moeite hebben in het behouden van een baan. Het kunnen volwassenen worden met een laag zelfbeeld, angstig en depressief. En dat wil je je kind natuurlijk niet aandoen!

Verschillende vormen van verwennen

Er zijn verschillende manieren waarop je je kind kunt verwennen. Natuurlijk is daar de materiële verwennerij waarbij kinderen cadeaus, snoep en gadgets in overvloed krijgen. Zelfs zonder dat ze erom vragen.

Pedagogisch verwennen

Dan is er het pedagogisch verwennen, waarbij grenzen niet of nauwelijks worden aangegeven. Hierdoor leert het kind niet omgaan met beperkingen. Dit kan zich uiten in geen normbesef, te snel angstig, vaak ontevreden en houdt weinig rekening met anderen.
Als derde is er het affectief verwennen. Een ingrijpende manier van verwennen waarbij de ouders het kind overladen met liefde en aandacht. Vaak ontstaat deze vorm van verwennen uit de angst de liefde van het kind te verliezen.

Verschil tussen lief en verwennen

Natuurlijk mag je je kind best af en toe iets extra’s geven, daar is helemaal niks mis mee. Bijzondere aandacht en samen leuke dingen doen, een extra lekkertje, niks mis mee. Waar het mis gaat, is wanneer de regels niet duidelijk zijn en er niet consequent met afspraken wordt omgesprongen. Wanneer je kind nog steeds met jouw liefde wordt overladen, wanneer hij zich misdraagt. Je kunt je kind prima positief belonen als hij iets goeds heeft gedaan, maar niet omdat hij er om zeurt.

Uitzonderingen maken mag best

Natuurlijk mag je best ook wel eens uit de band springen, maar doe het gedoseerd en onder bepaalde omstandigheden. Sneeuwt het ’s avonds laat of midden in de nacht? Haal je kind uit bed, kleed hem warm aan en geniet met elkaar van dit moment! Die slaap halen ze wel weer een keer in maar dit is een moment dat hij nooit meer gaat vergeten. Dit moment zal hem beter bij blijven dan al die cadeaus die ‘zomaar’ aan hem worden gegeven.

Verwaarlozing

Aan verwennen zitten dus zeker risico’s verbonden. Door te weinig grenzen te stellen kan je kind ook niet leren hoe hij met grenzen moet omgaan, terwijl hij hier toch de rest van zijn leven tegenaan zal lopen. Als je kinderen goed wilt voorbereiden op de toekomst moet je ze ook, af en toe met ongemakken confronteren. Ze mogen best zelf proberen hun problemen zelf op te lossen, juist op die manier leer je ze hun eigen boontjes te doppen en daar hebben ze hun hele leven iets aan.

Verwennen doe je nooit in het belang van een kind. Een volwassene heeft er (vooral op het moment zelf) veel meer voordeel van omdat het vaak tijd scheelt. Het is echter niet bevorderlijk voor de zelfstandigheid van een kind maar ook niet voor zijn ontwikkeling. Hij wordt immers geremd in een natuurlijke groei. Daarnaast heeft de omgeving ook meer last van het kind en zal zich daardoor ook anders tegen opzichte van het kind gedragen.

Hoe herken je dat je kind verwend is?

Als een kind het vanzelfsprekend vindt dat hij ‘zomaar’ iets krijgt, of teleurgesteld is met een klein cadeautje. Of hoe hij reageert als je iets weigert. Misschien barst hij wel in woede uit? Heeft hij moeite met delen? Komen er klachten uit de omgeving over zijn gedrag? In dat geval kun je er wel van uitgaan dat je kind verwend is en wordt het tijd het roer drastisch om te gooien.

Doorbreek de cirkel

Stop er mee de verantwoordelijkheid te ontnemen van je kind. Dit kan vaak al in kleine dingen zitten zoals: het oprapen van een gebruikte handdoek, snel het speelgoed opruimen, zelf de tafel afruimen, huisdieren van het kind verzorgen, langer op laten blijven, et cetera. Wanneer je jezelf op een dergelijke activiteit betrapt, probeer dan te bedenken waarom je dit doet of deed? Ben je te moe? Gaat dit sneller? Geen zin in ruzie? Geen zin hem te onderbreken in zijn spel? Uit schuldgevoel? Wil je graag je kind blij zien? Door inzicht te krijgen in je handelen, kun je het tij ook makkelijk(er) keren!