Hoe voorkom je stress?

Stress. Vakantiestress, werkstress, ochtendstress, kinderopvangstress, verjaardagstress, dieetstress, verbouwingsstress, kerststress, schoonmoederstress, peuterstress, Sinterklaasstress, zwangerschapsstress, huilbabystress, ontstress…

Onze maatschappij staat bol van de stress, niemand ontkomt er aan, volwassenen niet, kinderen niet, en zelfs je ongeboren kindje niet. Wij vragen ons af of dit wel goed is; waar komt dit fenomeen vandaan en wat kunnen we er aan doen?

Wat is stress?

In feite is stress een vorm van positieve spanning. Het lichaam reageert op spanning met de aanmaak van hormonen (o.a. adrenaline en cortisol) en die stellen ons in staat een grote inspanning te leveren. Denk bijvoorbeeld aan: fysieke prestaties bij topsporters, alertheid bij een examen, de roes tijdens je bevalling… Het lichaam staat gedurende korte tijd op scherp maar komt vanzelf na de geleverde prestatie weer tot rust.

Negatief effect van stress

Stress heeft echter een negatief effect wanneer lichaam en geest aan teveel spanning worden blootgesteld. Door langdurige, te hoge belasting komt je lichaam niet vanzelf terug in een toestand van rust en ontspanning. Sterker, hoe langer je bent blootgesteld aan stress, hoe langer de herstelperiode. Met een langdurige, te hoge belasting bedoelen we bijvoorbeeld problemen op je werk of binnen je relatie, aan spanningen bij echtscheiding-ziekte-verlies, een grote verandering in je leven, et cetera. Er bestaat zelfs een ware top tien van stressoren (zie onderstaand). Bij aanhoudende negatieve stress kunnen allerlei klachten ontstaan, variërend van: oververmoeidheid, hoofdpijn, slecht slapen, maagklachten tot hartkloppingen, en van gejaagdheid, prikkelbaarheid, huilbuien, concentratieverlies en angsten tot overspannenheid, depressie of een burn-out.

Top tien van stressoren

Er bestaat een heuse top tien van zaken die stress veroorzaken:

• overlijden van partner
• echtscheiding
• scheiding van tafel en bed
• gevangenisstraf (van zichzelf of partner)
• overlijden of ernstige ziekte van naast familielid
• verwonding of ziekte bij zichzelf
• trouwen
• ontslag
• verzoening in het huwelijk
• pensionering

Al deze grote levensgebeurtenissen geven een ingrijpende verandering, zowel positief als negatief. Elke verandering vergt aanpassing en veroorzaakt zodoende stress. Wanneer je gewend raakt aan deze verandering dan komt je leven – en je lichaam en geest – weer in balans. Zo niet, dan sta je bloot aan langdurige negatieve stress met alle klachten en risico’s van dien.

Stressen

Stress kan dus positief en negatief zijn. ‘Stressen’ is negatief en als begrip helemaal van deze tijd: gespannen en nerveus zijn, of zodanig handelen. We hollen, vliegen, rennen en hebben handen en voeten tekort om al onze taken en zaken in ’24/7′ gerealiseerd te krijgen. Er zijn factoren van buitenaf die tot stressen leiden – overwerken, verhuizen, file – maar er zijn ook factoren die we zelf in de hand hebben… Want zíjn we wel echt zo druk, of dóen we gewoon druk. Wie bepaalt uiteindelijk wat jíj moet doen? Wí­e legt de lat zo hoog? Creëren we onze eigen stress of krijgen we die opgelegd?

Geld verdienen

Onze rijke, vrije consumptiemaatschappij verlekkert iedereen met het beeld van veel geld verdienen en vooral ook geld besteden. De vraag is: worden we daar gelukkig van? Antwoord: ja, een mooi huis, een fijne auto en een lekkere vakantie maakt gelukkig. Maar is de inspanning om dit te realiseren wel gelijk aan de ontspanning? Antwoord: nee, eigenlijk niet…

Ontstressen

Oudersenzo.nl is ervan overtuigd dat als we met zijn allen besluiten om de malle molen minder hard te laten draaien – besluiten die ratrace te stoppen – er minder stress zal zijn. Wanneer je je realiseert welk effect langdurig stress heeft op je ongeboren kind, je baby of peuter loop je vanzelf een stapje minder…
Maar hoe moet je dat dan doen? Nou zo:

Stel eerst vast wat jou de meeste stress oplevert: wat kost je veel energie?

Bespreek deze struikelblokken met je partner/werkgever/omgeving en zoek samen een oplossing.

Stel prioriteiten en maak keuzes: wat kun je eventueel laten schieten of overdragen.

Stel grenzen aan je kunnen, leg de lat bewust lager, durf eens gewoon ‘nee’ te zeggen.

Doe één ding tegelijk en werk kleine werkzaamheden zo veel mogelijk direct weg.

Beperk de mate van stress, waak voor overbelasting.

Luister naar de signalen van je lichaam.

Eet gezond, beweeg voldoende en zorg voor voldoende nachtrust.

Zorg voor voldoende ontspanning en rust.

Neem tijd voor bijvoorbeeld: meditatie, yoga, massage, muziek, een ontspannen bad.

Vermijd het gebruik van koffie, drank,’uppers’ of slaappillen.

Lees een mooi boek, kijk een goede film.

Doe even iets anders.

Zwangerschap en stress

Zoals gezegd komen er bij stress hormonen vrij die van invloed zijn op alle lichamelijke processen: je bloedsuikerspiegel, je hartslag, bloeddruk, zelfs je hele immuunsysteem… Het is begrijpelijk dat langdurige stress – negatieve stress – ook van invloed is op je vruchtbaarheid. Onderzoek in België toont aan dat er een relatie is tussen angst en stress bij de moeder en een verhoogd risico op een miskraam. Het stresshormoon cortisol speelt hierbij opnieuw een belangrijke rol.

Het stresshormoon cortisol

Een hoge cortisolspiegel bij angstige moeders is tevens van invloed op de foetale ontwikkeling: via de placenta wordt het hormoon doorgegeven aan het ongeboren kind. Het stresshormoon cortisol heeft nu een extra negatief effect: het tast de leerfuncties aan die te maken hebben met o.a. de latere sociale- en taalvaardigheden en geheugenfunctie. Dit zou een verklaring zijn voor latere gedragsproblemen bij (jonge) kinderen zoals ADHD, angst- en depressieve gevoelens, en agressieve neigingen. Uit Engels onderzoek is recent gebleken dat er zelfs een relatie is tussen stress tijdens de zwangerschap en een verminderd IQ…

Praat er over

Wanneer je tijdens je zwangerschap dus last hebt van stress maak dit dan bespreekbaar met je verloskundige. Heb je last van een te hoge werkdruk praat dan met je werkgever over vermindering van taken, aangepaste tijden, meer pauzes.
Kortom: probeer als je zwanger wilt worden of zwanger bent zoveel mogelijk spanning en stress te vermijden – het heeft veel meer impact dan je denkt! Neem je rust en zorg goed voor je groeiende lichaam.

Neem minstens één keer per week de tijd voor een rustgevend bad, een verfrissend gezichtsmasker en een ontspannende massage.
Schakel je partner in, je betrekt hem zo actief bij jouw zwangerschap en het versterkt het contact met jullie kindje.

Gelukkig kunnen we ook iets positiefs over stress en zwangerschap zeggen: dankzij de enorme (positieve) stress tijdens de bevalling komen stromen adrenaline en endorfine vrij, en zijn vrouwen in staat zo’n topprestatie te leveren!

Baby’s en stress

Geboorte is een uiterst traumatische ervaring voor een baby… Gelukkig worden de positieve stresshormonen die tijdens de bevalling bij moeder vrijkomen, doorgegeven aan het kind – de pijn wordt zo letterlijk verzacht.
Na de geboorte staan baby’s ook bloot aan stress. Een baby kan overprikkeld raken door te veel actie, indrukken, licht, geluid, warmte/koude. Omdat hij niet in staat is om zich af te wenden van prikkeling noch om aan te geven wanneer zijn grens is bereikt, reageert hij met andere signalen. Baby’s worden onrustig, huilerig en raken van streek.

Functioneel

Huilen is functioneel bij baby’s: het geeft aan dat er een behoefte is (honger, natte luier, overprikkelt, moe, eenzaam). Wanneer een baby huilt en er structureel inadequaat wordt gereageerd op zijn behoeften komt er wederom het stresshormoon cortisol vrij: het kind voelt zich gestrest, niet veilig, angstig en onbegrepen…

Luister naar signalen

Luister naar de signalen van je kind en pas je daarop aan, dat voorkomt stress. Als je baby snel van streek is, is hij waarschijnlijk hooggevoelig voor prikkeling. Beperk daarom het aantal activiteiten op een dag: ga niet na 8 uur op het kinderdagverblijf eerst nog boodschappen doen, gezellig bij oma eten om vervolgens voor het slapen gaan te badderen… teveel! Knuffelen, wiegen en (huid)contact geven je baby een sterk gevoel van veiligheid. Deze zogenaamde veilige hechting is een belangrijk instrument dat jí­j hem kunt geven.

Een ontspannende babymassage waarbij het hele lijfje, het gezichtje en de voetjes met een zachte huidolie worden gemasseerd, werkt bij baby’s zeer rustgevend.

Peuters en stress

Dat peuters lekker kunnen ‘stressen’ weten wij als geen ander: ‘nee-nee-nee!’, ‘zélf doen’, ‘wí­l ik!’ Dat noemen we voor het gemak maar gezonde stress: het is oefening van de eigen wil, het ervaren en uittesten van de eigen ‘ik’, en hoort bij deze fase van hun ontwikkeling.

Maar helaas staan ook peuters bloot aan de ongezonde stress in onze maatschappij: door de werkdruk van ouders worden kinderen op jonge leeftijd ondergebracht bij oppasmoeders, dagverblijven en andere opvangadressen. Mits ze thuis de tijd, ruimte en aandacht krijgen om te mogen peuteren, krijgen ze daar geen stress van. Maar als we eerlijk zijn is juist tijd een belemmerende factor: een boterham op de achterbank, een vluchtige kus bij het dagverblijf, een snelle rit naar huis, gauw avondeten, en vlot naar bed…

Slapen en stress is geen goede combinatie

Slapen en stress gaan niet samen, ook voor een peuter niet. Zijn hoofdje moet alle indrukken van de dag eerst verwerken tot het tot rust komt. En hoewel een peuter goed kan aangeven wat er loos is, is stress wegnemen bij peuters vaak lastig. Hun ‘magische denken’ waar angst uit voort vloeit is vaak niet te beredeneren, en hun grillige buien zijn niet te voorspellen of sturen. Neem daarom de tijd voor je peuter: luister naar zijn verhaal, neem hem serieus en biedt hem rust en aandacht. Net als bij baby’s geldt ook bij peuters dat fysiek contact een belangrijk instrument is.

Zindelijkheidstraining heeft een ontspannen sfeer nodig

Zindelijkheid en stress staan direct met elkaar in verband: wanneer je peuter stress ervaart heeft zijn lijfje een hoge spierspanning, te hoog voor het ontspannen van zijn blaasspieren. Het is daarom zinvol om met zindelijkheidstraining te starten als je peuter in een rustige, ontspannen fase zit, dus niet wanneer hij start op de peuterspeelzaal, er een baby op komst is, of als opa net overleden is…

Pas bij peuterstress K3 toe ‘lekker Kriebelen, Knuffelen en Kletsen!’ Je voegt hiermee alle antistress-ingrediënten voor je kind samen: tijd, aandacht en contact.

Toekomst

Dat stress funest is, is duidelijk. Niet alleen voor volwassenen maar juist ook voor het ongeboren en jonge kind. Wij zijn van mening dat we het stressgehalte in onze maatschappij kunnen verlagen door allemaal wat kalmer aan te doen. Dat heeft niet alleen een positief effect op ons sociale, fysieke en psychische welzijn, maar is ook gunstig voor onze kinderen en het milieu.

Een ommekeer in ons denken en doen ‘Stop de ratrace’ is noodzakelijk maar haalbaar.
In het belang van onze eigen kinderen doen wij ’t bij Oudersenzo.nl een tandje minder. En jij?

Meer informatie

Jackpot. De sleutel tot innerlijke rijkdom
Met deze verwentips ben je snel weer een ontspannen mama!
Stress? Met deze tips blijft je geest gezond!
Partner, kinderen een baan, en jij dan?
Hoe blijf je een ontspannen ouder?
Lachen is gezond! Ontdek 5 tips om vaker te lachen
Een dankbaarheidsdagboek bijhouden voor het vergroten van de saamhorigheid
Depressie, hoe kom je er vanaf?
Onthaasten, hoe doe je dat?
9x Ouderstress
Tijd voor jezelf – Broodnodige ontspanning

Bronvermelding

Tekst: Monique Hordijk
Stockfoto: 123rf.com