Wanneer kies je voor sterilisatie?

Marion Middendorp

3 jaar geleden

Michel en ik hebben twee kinderen, een jongen en een meid, en dat vinden we meer dan genoeg. Nu zijn we aan het kijken wie van ons tweeën zich gaat laten steriliseren, want als ik eerlijk ben heb ik geen zin meer dagelijks mijn anticonceptiepil te nemen of veilig te moeten vrijen. Toch vind ik een sterilisatie best een eng idee, wat als ik me bedenk en toch nog een kleine erbij wil? Zou ik het dan nog terug kunnen draaien?

Michel en Anja twijfelen of sterilisatie een goede oplossing is als anticonceptie en twijfelen nog wie van hun twee het zal ondergaan. Voor beide zijn er namelijk andere consequenties en kosten. Belangrijk dus om vooraf goed na te denken over deze beslissing.

Wat is steriliseren?

Bij de vrouw

Bij een vrouw is een sterilisatie een operatie of ingreep om zwangerschap definitief te voorkomen. Tijdens deze ingreep sluit men de eileiders af, zodat de zaadcellen de eicel niet meer kunnen bereiken en bevruchten. Je kunt voor een plaatselijke verdoving of een algehele narcose kiezen. In de meeste gevallen kiest men voor de algehele narcose, omdat tijdens men koolzuurgas of lachgas gebruikt wat in de buik veelal een onprettig gevoel geeft en een benauwende druk op de borstkas.

Bij de man

Bij sterilisatie van de man, ook wel vasectomie genoemd, worden de zaadleiders onderbroken en afgesloten met een draadje. Door deze ingreep kunnen er geen zaadcellen in het zaadvocht komen en is de man onvruchtbaar. De ingreep vindt plaats onder plaatselijke verdoving. Na de ingreep lijkt de zaadlozing volkomen normaal. Het enige verschil is dat er geen zaadcellen meer in het zaadvocht zitten, maar dat is met het blote oog niet waar te nemen.

Wanneer kies je voor sterilisatie?

De meeste koppels kiezen voor sterilisatie wanneer de kinderwens voldaan is. Toch zijn er meerdere redenen om je te laten steriliseren. Het kan een medische reden zijn, zoals hormonale problemen, zoals het vaak last hebben van schimmelinfecties, migraine, opvliegers, stemmingswisselingen en hevige tussentijdse bloedingen. Of je bent ervan overtuigd dat je geen kinderen wilt, om welke reden dan ook.

De man of de vrouw?

Wie ondergaat nu de sterilisatie als je als koppel zijnde besluit dat meer kinderen niet gewenst zijn? Wat zijn de eventuele gevolgen van een sterilisatie voor jou of je partner?
Sterilisatie bij de man is minder belastend en de kans op een complicatie is kleiner dan bij de vrouw. Bij de man is het een kwestie van een poliklinische behandeling met plaatselijke verdoving. De arts maakt twee kleine sneetjes in de balzak. Door deze sneetjes kan de uroloog bij de zaadleiders om deze door te snijden. Hij haalt er een centimeter tussenuit en bindt het af, zodat deze ontoegankelijk wordt voor zaadcellen. Bij de sterilisatie van een man is de kans op zwangerschap kleiner dan bij een vrouw. Bij een sterilisatie van de vrouw er een kleine kans van 1 op 2000 dat ze toch zwanger raakt.

Langer spijt

Soms voelen vrouwen het als extra belasting dat zij, na de zware bevalling, ook nog eens deze ingreep moeten doorstaan, terwijl sterilisatie voor de man een kleinere en minder belastende ingreep is. Aan de andere kant zijn mannen tot een latere leeftijd vruchtbaar dan vrouwen en hebben daardoor langer de kans spijt te krijgen van een definitieve ingreep.

Verschillende technieken

Voor mannen bestaat er slechts één methode hen te steriliseren (zie hierboven). Voor vrouwen zijn er drie verschillende technieken die toegepast kunnen worden:
Sterilisatie tijdens een kijkoperatie (laparoscopie). Hierbij kan de gynaecoloog de eileiders op verschillende manieren afsluiten. In Nederland is de meest gebruikte methode het afbinden met ringetjes of clips. Zo heel af en toe wordt coagulatie (dichtbranden van de eileiders) toegepast, maar bij deze methode is de kans op zwangerschap hoger, tenzij de gehele eileider wordt dicht gebrand. Wanneer dit laatste gedaan wordt, kun je er vanuit gaan dat de kans van slagen bij een hersteloperatie minimaal is.

Eileiders afbinden

Sterilisatie tijdens buikoperatie. Wanneer de sterilisatie plaatsvindt tijdens (bijvoorbeeld) een keizersnede, kan de gynaecoloog tevens gebruik maken van de eerder genoemde clips of ringetjes. Wanneer de eileiders te dik zijn, kan de gynaecoloog er op dat moment voor kiezen de eileiders af te binden.

Hysteroscopie

Sterilisatie via hysteroscopie. Deze techniek wordt ook wel de Essure®-methode genoemd. Hierbij gaat de gynaecoloog met een kijkbuis (hysteroscoop) via de vagina en baarmoedermond. Er worden ‘veertjes’ (micro-implantaten) in de eileiders aangebracht, die een reactie in de eileiders opwekken. Zij zullen in een tijdsbestek van ongeveer twaalf weken de eileider afsluiten. Deze techniek heeft als voordeel dat het slechts 20 minuten duurt, je niet verdoofd hoeft te worden en dat je na de ingreep je dagelijkse activiteiten direct kunt hervatten. Een nadeel van deze methode is dat nog niet in elk ziekenhuis deze techniek gebruikt en het niet bij iedereen mogelijk is.

Complicaties bij sterilisatie

Zoals elke operatie kans heeft op complicaties, bestaat die kans ook bij sterilisatie. Toch zijn de risico’s gering. Als we de kans op complicaties bij de ingreep vergelijken bij die van de man is de kans op ernstige complicaties bij haar ongeveer 20 keer groter dan bij hem. Dit komt vooral door het gegeven dat de man slechts plaatselijk wordt verdoofd, terwijl de vrouw in de meeste gevallen alleen sterilisatie kan ondergaan onder algehele narcose wat een hoop risico’s met zich meebrengt. Bij 1 tot 6 op de 1000 vrouwen ontstaan er tijdens de operatie beschadigingen aan urineleider, blaas, darm of bloedvaten. Tevens hebben vrouwen na de ingreep kans op hevige menstruatieproblemen, vooral wanneer voorafgaand aan de sterilisatie de pil werd gebruikt om onder andere de pijnlijke menstruatie te verminderen.

Weer doorgankelijk

Het komt bijna niet voor, maar in sommige gevallen gebeurt het dat een eileider weer doorgankelijk wordt, zodat de zaadcellen de eicel kunnen bereiken. Zo ontstaat het risico op een (buitenbaarmoederlijke) zwangerschap.

Hersteloperaties

Het kan zomaar zijn dat je denkt zeker van je zaak te zijn en jezelf laat steriliseren en een aantal jaren later zit je ineens in een heel ander vaarwater, heb je wellicht een nieuwe relatie en speelt een kinderwens toch ineens weer parten. Als dat het geval is kun je ervoor kiezen een hersteloperatie te ondergaan al biedt het geen 100% zekerheid dat de vrouw opnieuw zwanger kan raken. Een hersteloperatie hangt af van de gebruikte techniek bij de sterilisatie. Doordat de technieken verbeterd zijn vandaag de dag en de eileiders vaak niet meer worden dicht gebrand zoals vroeger, maar wordt er slechts één eileider volledig dicht gebrand of worden beiden afgesloten met een ringetje of clipje, kan een hersteloperatie een grotere kans van slagen hebben.

Hoe kleiner het stuk van de eileider dat ‘vernietigd’ is, hoe groter de kans van slagen de sterilisatie ongedaan te maken. Bij de meeste hersteloperaties wordt gebruik gemaakt van laparoscopie met uitstekende resultaten. Maar liefst 70 tot 80% van de vrouwen raakt na een hersteloperatie weer zwanger.

Hersteloperatie

Ook een hersteloperatie bij de man is in sommige gevallen mogelijk. Het hangt er vanaf, net als bij de vrouw, op welke manier de sterilisatie heeft plaatsgevonden om een hersteloperatie te kunnen laten slagen. Gemiddeld ligt de kans op een succesvol herstel op zo’n 70%. Slechts 50% van de koppels raakt (opnieuw) zwanger na deze dergelijke ingreep.
Toch is een de kans op een succesvol herstel bij mannen kleiner dan bij vrouwen. De vruchtbaarheid van de man is na herstel veelal sterk verminderd door het gevolg van de vorming van antistoffen.

Kosten sterilisatie man

Voor een sterilisatie heb je te allen tijde een verwijzing van je huisarts nodig. De kosten voor de sterilisatie bij de man liggen gemiddeld rond de 400 euro. Voor een hersteloperatie liggen de kosten een stuk hoger, namelijk rond de 3000 euro. De kosten voor een sterilisatie worden niet vergoed als je alleen een basisverzekering hebt. Wanneer je een aanvullend pakket hebt, wordt deze vaak wel, of voor een deel vergoed. Een hersteloperatie wordt in sommige gevallen wel vergoed, maar meestal niet. Informeer hiervoor bij je ziektekostenverzekeraar.

Kosten sterilisatie vrouw

De kosten voor de sterilisatie bij de vrouw hangen af van de methode waarvoor wordt gekozen maar kunnen gemiddeld oplopen tot zo’n 1600 euro. Informeer bij je ziektekostenverzekeraar naar de vergoedingen.

Fabels

Er wordt nog weleens gedacht dat de zin in seks vermindert na een sterilisatie. Niets is minder waar. Vaak wordt de seks zelfs beter omdat de angst voor een zwangerschap is verdwenen.
Ook denken sommige vrouwen dat de menstruatie stopt na de ingreep. Helaas is dit ook een fabel, want na het afbinden van de eileiders komt er nog steeds een eicel vrij tijdens de cyclus tot aan de menopauze.

Angst

Mannen hebben de angst – wanneer zij een sterilisatie moeten ondergaan – dat zij kans lopen op impotentie of dat de ingreep invloed heeft op hun libido. Ook dat is een fabeltje. Zaadcellen worden nog steeds aangemaakt in de zaadballen, net als de hormonen die de zin in seks reguleren. Deze hormonen komen direct in de bloedbaan terecht.

Ervaringen

Natasja, 35 en moeder van twee kinderen koos twee jaar geleden voor sterilisatie omdat ze veel hormonale problemen ondervond van de anticonceptiepil en omdat zij al gezegend was met zowel een zoon als een dochter – die zij alleen opvoed en dat erg zwaar vindt – was de keuze voor haar vrij gemakkelijk. “Geen man die mij nog om kan praten nu. Mijn lijf is de mijne en ik heb er vrede mee”, aldus Natasja.

Narcose

Ze heeft klemmetjes om haar eileiders laten zetten onder algehele narcose, omdat ze op internet had gelezen dat de men van de veertjes (Essure®-methode) vreemde klachten kregen en aangezien zij zichzelf een pechvogel vindt, durfde ze die sprong niet te wagen. Echter was het genezingsproces bij deze methode vreselijk. Ze had veel pijn en kon daardoor de eerste dagen nog geen 5 minuten op haar benen staan. Ze wil dan ook elke vrouw, die voor een sterilisatie kiest, adviseren de eerste week hulp in huis te halen, die je helpt bij de alledaagse dingen.

Minder stemmingswisselingen

Na een maand merkte ze al veel veranderingen aan haarzelf. Minder stemmingswisselingen, geen vervelende schimmelinfecties meer en na een paar maanden was haar menstruatiecyclus ook weer zoals het hoorde en was ook de vreselijke migraine, waar ze al tijden mee kampte, verdwenen. Ze voelt zichzelf zoveel beter nu ze geen pil meer gebruikt dat ze zelfs overweegt haar dochter nooit een pil te laten slikken om haar de troep en de misère te besparen.

Logische stap

Gerrit, een vader van inmiddels 70 jaar, heeft in begin jaren ’80 samen met zijn vrouw besloten geen kinderen meer te willen en voor hen was dan de meest logische stap dat hij zich liet steriliseren. Gerrit heeft het ervaren als een lichte ingreep en heeft er weinig hinder van ondervonden. Hij kan zich nog wel herinneren dat hij een korte periode moeite had met fietsen, maar verder ging het hem goed af. Hij had als advies gekregen het een poosje rustiger aan te doen en niet zwaar te tillen. Spijt hebben Gerrit en zijn vrouw nooit gehad van deze beslissing.