Zo belangrijk is grenzen stellen bij je peuter

Marion Middendorp

7 jaar geleden

Stellen van grenzen bij je peuter, waarom is dat belangrijk?
Kleine kinderen hebben een grote drang om de wereld te verkennen. Logisch, want hierdoor kan hij zich verder ontwikkelen. De wereld is echter groot en niet altijd even veilig. Je peuter weet dit nog niet en daarom heeft hij – naast jouw aanmoediging en enthousiasme- ook jouw grenzen nodig. Niet alleen voor zijn veiligheid maar ook om hem de basisregels van de sociale omgang bij te brengen. Hem te leren, wat er van hem wordt verwacht. Uiteindelijk moet je kind niet alleen de wereld ontdekken, maar ook hoe we met elkaar omgaan, een wereld waarin we rekening houden met de gevoelens van anderen.

Stellen van grenzen

Binnen jouw grenzen kan hij op een veilige en verantwoorde manier, op ontdekkingstocht.
Wanneer jij je grenzen stelt, zal een kind dit niet snel ervaren als een gebrek aan liefde maar eerder als een gevoel van veiligheid. Hij leert immers steeds beter wat er van hem wordt verwacht. Mede door deze duidelijkheid wordt zijn zelfvertrouwen opgebouwd. Immers, als je niet weet wat er van je verwacht wordt, kun je ook nooit aan bepaalde verwachtingen voldoen.
Natuurlijk heeft ieder kind zijn eigen grenzen nodig, het ene kind heeft nou eenmaal meer beperkingen nodig, dan het andere.

Over de grenzen heen

Peuters kennen nog geen grenzen en vinden het daarom prettig wanneer hun ouders die aangeven. Ze zullen het zelfs als een geruststellend ervaren. Dat neemt niet weg dat ze natuurlijk wel de grenzen zullen opzoeken en er geregeld overheen springen, zij willen immers ontdekken en ervaren. Jouw correcties zullen ze echter als ‘veilig en vertrouwd’ ervaren. Ook een peuter vind het prettig te weten wat er van ze verwacht wordt. Misschien is het ook wel niet onlogisch dat kinderen die als peuter al leren omgaan met regels, op latere leeftijd gelukkiger zullen zijn en zich beter gedragen. Jong geleerd, is oud gedaan.

Luisteren: een kwestie van leren

Je peuter zal naarmate hij ouder wordt, steeds beter de regels gaan begrijpen. Verwacht niet dat hij direct perfect naar je zal luisteren als je hem een beperking oplegt. Zijn leven bestaat immers uit het ontdekken van de wereld en dat kun je alleen maar doen, wanneer je steeds voorbij je eigen grenzen gaat. Dus ook langs die van jou. Hij doet dit niet om stout te zijn, het gaat gewoon vanzelf. Je kind zal, naar mate het ouder wordt, steeds beter begrijpen dat je regels stelt, in het belang van hem. Dat hij bijvoorbeeld een muts op moet, omdat het buiten erg koud is en dat hij geen muts op moet omdat jij het zo leuk vindt dat hij kriebelt aan zijn hoofd.

Opstellen van regels

Er zijn een aantal handvatten die je kunnen helpen de regels voor je peuter te bepalen. Het is immers niet de bedoeling dat je hem belemmerd in zijn ontwikkeling. Een regel moet daarom vooral zinvol zijn. Je peuter moet er iets van leren of het moet hem beschermen tegen een risicovolle situatie. Tevens is het belangrijk dat een regel haalbaar is. Het moet immers geen frustratie zijn, voor zowel kind als ouder. Zorg er ook voor dat je regels helder zijn en compact. Je kunt beter een handjevol duidelijke basisregels hebben, dan een waslijst vage richtlijnen. Dit is niet alleen voor jouw vermoeiend – je bent immers de hele dag bezig met al die grenzen te bewaken – maar ook voor je kind en een kind dat aan de lopende band met regels geconfronteerd worden, zal zich uiteindelijk nergens meer wat van aantrekken. Het is immers toch onbegonnen werk.

Consequent toepassen

Om dezelfde reden is het ook belangrijk dat je regels consequent zijn. Als hij van jou niet zelf een koekje uit de trommel mag pakken, dat mag dat ook van pappa niet. Het is niet alleen lastig voor een kind wanneer het niet eenduidig is, maar zodra hij dit door heeft, zal hij ongetwijfeld jullie tegen elkaar gaan uitspelen.

Pas op, als je weg loopt

Houd rekening met zijn leeftijd en mogelijkheden. In de leeftijd van anderhalf tot drie jaar kun je uiteraard regels stellen, maar realiseer je dat voor deze kinderen een regel alleen maar geldt, als de regelgever er zelf bij is. Dus ‘afblijven van de verwarming, want die is heet’ gaat wellicht prima als je er bij zit, maar kan misgaan op het moment dat je wegloopt. Het is geen stout gedrag, hij doet het niet met opzet, maar hij snapt gewoon nog niet dat dit ook nog steeds van toepassing is, als je er niet bij bent. Vanaf drie jaar krijgt een kind steeds meer besef en kan hij zijn – door jou bepaalde – grenzen – steeds beter bewaken.

Het geweten

De eerste jaren heeft een kind nog maar een beperkt geweten. Als ze niet luisteren, zijn ze niet ongehoorzaam, het besef van ‘goed en kwaad’ is er nog niet, bovendien wordt het gedrag nog bepaald door impulsen en niet door ‘weten’. Boos worden, schreeuwen of zelfs een tik, heeft daarom niet zoveel zin.

Ontwikkeling geweten

Pas vanaf een jaar of zes begint een kind een eigen geweten te krijgen en is hij dus pas in staat om dingen expres wel of niet te doen. Tot die leeftijd wil een kind gewoon lief gevonden worden.
Peuters hebben nog het gevoel dat de wereld om hun draait en kunnen zich nog niet verplaatsen in een ander. Daardoor zijn ze ook niet in staat rekening te houden met een ander. Dit zie je bijvoorbeeld ook terug bij zijn spelgedrag met anderen. ‘Samen spelen, samen delen’, is geen vanzelfsprekendheid. Soms mag je blij zijn wanneer ze elkaar niet in de haren vliegen om hetzelfde autootje. Leren luisteren zal met de nodige botsingen gepaard gaan, maar ook dáár leert je peuter van.

Ruimte

Geef je peuter ook voldoende ruimte om zijn zelfstandigheid en zelfvertrouwen te laten groeien. Het gaat hier om de balans, aan de ene zijde de grenzen en regels en aan de andere kant de ruimte om zelf dingen te ontdekken. Hoe meer de balans er is, hoe veiliger je kind zich zal voelen om de wereld om hem heen te ontdekken. Natuurlijk zal hij protesteren, maar ook dat is een oefening voor hem om zelfstandig te worden. Uiteraard hoef je geen gehoor te geven aan zijn protesten, maar blijf hem liefdevol corrigeren en hem duidelijk maken wat mag en niet mag.

Hoe leer je hem jouw regels?

Ga naar je kind toe en pak hem even vast, maak oogcontact en zeg hem kort en duidelijk wat hij niet mag.
Leg hem uit, waarom hij het niet mag.
Vertel hem wat hij wel mag of hoe hij het anders moet doen, waardoor het wel goed is.
Wees consequent. Niet de ene keer wel en de volgende keer niet.

En als het niet helpt?

Als hij toch doorgaat met zijn ongewenste gedrag, of zijn zin probeert door te drijven, of met op een negatieve manier aandacht vragen, dan zijn er twee opties:
Mits geen risicovolle situatie: Negeer hem. Uiteindelijk zal zijn ongewenste gedrag verdwijnen. In eerste instantie kan zijn gedrag even erger worden, maar als je het blijft negeren (even volhouden dus) dan zal het uiteindelijk verdwijnen.
Leg hem uit, waarom hij het niet mag.
Wanneer negeren geen optie is omdat je te kind te hinderlijk of gevaarlijk gedrag vertoond, zet hem dan even apart op een saaie plek, tot hij weer rustig is.

Straffen of belonen

Stickers laten verdienen of toch een time-out op het strafbankje in de gang? Een corrigerende tik kan dat wel of niet anno 2021? Kinderen gaan op zoek naar grenzen. Het is aan jou, als ouder, de taak om ze die grenzen te geven.