Spraakontwikkeling van je peuter. Wat is een normaal verloop?

Spraakontwikkeling bij je peuter… Hoe leert je peuter praten? Hoe is hierin zijn ontwikkeling? Taal is belangrijk. Je peuter kan hierdoor niet alleen met anderen praten en bepaalde dingen duidelijk maken, hij ontleent hier ook zijn denkvermogen aan. In ongeveer twee jaar tijd verandert je huilende baby in een pratende peuter met een woordenschat van gemiddeld 200 woorden. Bij drie jaar zal dit al zijn uitgebreid naar 1000 woorden. We spreken hier over een gemiddelde. Iedere peuter zal de taal op zijn eigen tempo ontwikkelen.

Begrijpelijke woordenschat

Lang voordat een peuter gaat praten heeft hij al een voor hemzelf begrijpelijke woordenschat opgebouwd en woorden en begrippen in zijn bolletje opgeslagen. Dit betekent dat peuters veel woorden en begrippen begrijpen voordat hij deze bij het spreken gaat gebruiken.

Spraakontwikkeling en taalontwikkeling

Voor een goede taalontwikkeling is het belangrijk veel met je peuter te praten. Lees hem voor, maak geluiden en bespreek ervaringen of leg ze uit. In het begin is het voorlezen uit plaatjesboeken zeer geschikt om je peuter aan de taal bloot te stellen.
Voordat je peuter de taal kan gebruiken, moet hij hem eerst begrijpen. Dit kan alleen door de taal ook veel te horen. Probeer ook veel met je peuter te zingen. Peuters houden van nature erg van muziek en vooral van liedjes waarbij er in de handen wordt geklapt of met de vingers wordt gespeeld.

Antwoord geven

Geef je peuter antwoord als hij iets zegt, ook al versta je er niets van. Je peuter zal het fantastisch vinden antwoord te krijgen. Geef hem ook voldoende kans om iets te zeggen, ook al begrijp je, voordat hij is uitgesproken, al wat hij bedoelt, laat hem toch zijn zin afmaken.
Zijn eerste woordjes zullen vaak namen zijn van mensen of voorwerpen waarmee hij vaak te maken heeft.

Spraakontwikkeling bij meisjes

Spraakontwikkeling bij meisjes: Meisjes reageren sterker op stemmen dan jongens en hebben daardoor eerder een beter verbaal vermogen. Zij beginnen ook eerder met praten en zullen sneller zinnen maken. Ze articuleren beter en ook zijn zij beter in de grammatica. Zij kunnen ook eerder lezen.

Spraakontwikkeling bij jongens

Spraakontwikkeling bij jongens: Jongens ontwikkelen later hun taalvermogen. Zij gaan later praten en doen er langer over zinnen te vormen en te gaan lezen. Stotteren en/of een spraakgebrek komen bij jongetjes ook vaker voor.

12-16 maanden

Je peuter begint deze periode de taalcode te kraken. Er is al een enorm verschil met de babytijd wat betreft het kunnen begrijpen en aanduiden. Hij kan nu een aantal woorden begrijpen en er al een paar zeggen. Hij vindt het leuk om boeken met plaatjes te bekijken van bekende voorwerpen. Kleine opdrachtjes zal hij nu ook snappen en misschien zelfs uitvoeren. Met zo’n 14 maanden oud kan hij gemiddeld vier of vijf woorden redelijk samenhangend achter elkaar zeggen.

Namen en bekende voorwerpen

De eerste woordjes zullen meestal namen zijn van mensen en/of bekende voorwerpen (eten, lichaamsdelen, speelgoed of kleding).
Bij 14 tot 16 maanden blijft het woordenbegrip snel toenemen. Hij kan nu al veel namen begrijpen van alledaagse voorwerpen en lichaamsdelen. Met 16 maanden zeggen de meeste peuters zes of zeven woorden. Deze woordjes zullen tussen het gebrabbel door steeds beter hoorbaar worden. Hij zal ook steeds meer gebaren gaan maken om iets duidelijk te maken en naar bekende voorwerpen kijken als hij de naam hoort, als teken van herkenning. Eén woord kan nog meerdere betekenissen hebben. Bijvoorbeeld ‘mama’ kan zijn: ‘Mama… pakken’, of ‘Mama ik wil eten’, of ‘Mama moet mij dragen’, et cetera.

Tips stimuleren spraakontwikkeling bij peuter van 12 – 16 maanden

Lees je peuter vaak voor. Benoem de voorwerpen, wijs op geluiden en noem kleuren, patronen en eigenschappen.
Begin met tellen.
Neem iedere dag een half uur de tijd voor je peuter om rustig met hem te lezen of te spelen.
Praat rustig en duidelijk tijdens het spelen.
Zeg alles op een positieve manier. Als je peuter een fout maakt bij een uitspraak, kun je hem prijzen en de juiste uitspraak herhalen.

Geen commentaar

Geef geen commentaar op de manier waarop hij iets zegt.
Vragen en aanwijzingen tijdens het voorlezen, kunnen storend zijn voor het luisteren.
Ga niet mee in zijn taalgebruik, maar blijf de zinnen (grammaticaal) juist formuleren.
Praat veel en vaak. Je peuter moet de woorden vaak horen om ze te leren en de taal te gaan begrijpen.

16-20 maanden

Je peuter is zich nu echt aan het ontwikkelen van baby naar zelfbewuste peuter. Er ontstaat een duidelijke toename in zijn woordenbegrip en kan nu al veel namen van dagelijkse voorwerpen herkennen en kleine zinnetjes volgen. Hij zal nu ook snappen dat een broek een kledingstuk is, net als een trui of jas. Bij eenvoudige vragen kan hij reageren door in de juiste richting te kijken.
Je peuter begrijpt voorzettels lang voordat hij ze kan gebruiken.

Rond 17 maanden

Rond 17 maanden is er een snelle toename van het aantal woorden. Het zal lijken of hij dagelijks iets nieuws leert. Gelijkertijd neemt ook de vaardigheid toe om zinnen en uitdrukkingen te bevatten met twee belangrijkere woorden. Bijvoorbeeld: Ga naar de keuken en pak je beker.

19-20 maanden

Met 19 tot 20 maanden zal hij in staat zijn woorden te begrijpen in een andere situatie dan de omgeving waarin deze gewoonlijk hoort Ook leert hij nu woorden los te zien van voorwerpen en personen. Hij snapt bijvoorbeeld nu het woord papa, ook als papa er niet is. Nu is de tijd aangebroken dat hij de gesproken taal een beetje gaat begrijpen. Hij kan geluiden nadoen van bijvoorbeeld een auto, dieren of sirenes. Korte zinnetjes (twee à drie woorden) kan hij nazeggen en dingen op verzoek aanwijzen. Hij kan inmiddels weer wat meer woordjes zeggen (tussen de 10 en 50) en de betekenis van jij en ik begrijpen.

Tips stimuleren spraakontwikkeling bij peuter van 16 – 20 maanden

Gebruik zoveel mogelijk bijvoeglijk naamwoorden (lief, warm, hard, dik) en verbind deze met zelfstandig naamwoorden (bijvoorbeeld: zoete appel, lief kindje, warm water, et cetera).
Benadruk werkwoorden en woorden als ‘hier’ en ‘waar’.
Wijs wat woorden betekenen als ‘op’, ‘onder’, ‘achter’, et cetera.
Gebruik korte duidelijke zinnen.
Herhaal zoveel mogelijk nieuwe woorden.
Betrek je peuter bij diverse activiteiten en blijf hierbij praten en de dingen benoemen.

Het belang van voorlezen

Lees je peuter vaak voor. Benoem de voorwerpen, wijs op geluiden en noem kleuren, patronen en eigenschappen.
Neem iedere dag een half uur de tijd voor je peuter om rustig met hem te lezen of te spelen.
Praat rustig en duidelijk tijdens het spelen.
Zeg alles op een positieve manier. Als je peuter een fout maakt bij een uitspraak, kun je hem prijzen en de juiste uitspraak herhalen.
Geef geen commentaar op de manier waarop hij iets zegt.
Vragen en aanwijzingen tijdens het voorlezen, kunnen storend zijn voor het luisteren.
Ga niet mee in zijn taalgebruik, maar blijf de zinnen (grammaticaal) juist formuleren.
Praat veel en vaak. Je peuter moet de woorden vaak horen om ze te leren en de taal te gaan begrijpen.

20-24 maanden

De kennis van woorden en begrippen ontwikkelt zich nu snel. Er blijft nog wel een verschil tussen het aantal woorden dat hij begrijpt en zelf zal gebruiken. Het aantal woorden blijft per dag nu groeien. In het begin van deze periode begrijpt hij er ongeveer 200 maar gebruikt er maar 10 tot 50. Rond de tweede verjaardag zal hij er al zo’n 200 of meer (redelijk) correct zeggen. Sommige peuters zullen ook al woordjes gaan koppelen en verschillende soorten woorden gebruiken zoals bijvoeglijk naamwoorden (dik, lief, hoog), bijwoorden (snel, langzaam) en persoonlijk voornaamwoorden.

Langere zinnen

Hij zal nu ook steeds langere en gecompliceerdere zinnen begrijpen. Ook zal hij twee of drie woorden aan elkaar gaan koppelen en voornaamwoorden gaan gebruiken, hoewel hij dat niet altijd juist zal doen. Je peuter zal meer met leeftijdsgenootjes praten. Zorg voor veel contact om te helpen zijn taalvaardigheid te ontwikkelen. Peuterspeelzalen kunnen hierin een belangrijke rol spelen. Ook praat je peuter in het begin veel in zichzelf tijdens het spelen. Wellicht dat hij nu ook meer vragen gaat stellen als: ‘Wat is dat?’
Tot tweeënhalf jaar gebruikt je peuter de taal op veel verschillende manieren. Hij kan vragen stellen en beantwoorden en zijn gevoelens uiten. Ook gebruikt hij de taal om zijn onafhankelijkheid te bewijzen (nee!)

Tips stimuleren spraakontwikkeling bij peuter van 20 – 24 maanden

Geef geen sturende aanwijzingen.
Lees vaak voor, ook meer ingewikkelde verhaaltjes en gebruik steeds meer nieuwe woorden.
Gebruik zoveel mogelijk bijvoeglijk naamwoorden (lief, warm, hard, dik) en verbind deze met zelfstandig naamwoorden (bijvoorbeeld: zoete appel, lief kindje, warm water, et cetera).
Zoek nieuwe geluiden die het luisteren leuk maken.
Gebruik tijdens het spelen zinnen met hooguit drie kernwoorden.
Gebruik naast woorden ook de nodige gebaren.
Benadruk werkwoorden en woorden als ‘hier’ en ‘waar’.
Vertel wat woorden betekenen als ‘op’, ‘onder’, ‘achter’ en probeer het eventueel aan te wijzen of voor te doen.
Gebruik korte duidelijke zinnen.
Herhaal zoveel mogelijk nieuwe woorden.

Betrek je peuter

Betrek je peuter bij diverse activiteiten en blijf hierbij praten en de dingen benoemen.
Lees je peuter vaak voor. Benoem de voorwerpen, wijs op geluiden en noem kleuren, patronen en eigenschappen.
Neem iedere dag een half uur de tijd voor je peuter om rustig met hem te lezen of te spelen.
Praat rustig en duidelijk tijdens het spelen.
Zeg alles op een positieve manier. Als je peuter een fout maakt bij een uitspraak, kun je hem prijzen en de juiste uitspraak herhalen.
Geef geen commentaar op de manier waarop hij iets zegt.
Vragen en aanwijzingen tijdens het voorlezen, kunnen storend zijn voor het luisteren.
Ga niet mee in zijn taalgebruik, maar blijf de zinnen (grammaticaal) juist formuleren.
Praat veel en vaak. Je peuter moet de woorden vaak horen om ze te leren en de taal te gaan begrijpen.

Meer informatie

Het stimuleren van de taalontwikkeling bij kinderen
Vergroten van de woordenschat. Zo doe je dat!
Wereldstotterdag. Hoe ga je om met stotteren?
Linkshandig of rechtshandig. Wat betekent dit voor je kind?
Hoe leren kinderen praten?
Spraakontwikkeling bij je baby
Stotteren – Help mijn kind stottert, wat kan ik doen?
De eerste woordjes, taalontwikkeling bij peuters

Bronvermelding

Tekst: Marion Middendorp
Stockfoto: 123rf.com