Spelen vormt voor een kind een wezenlijk onderdeel van zijn ontwikkeling. Niet alleen voor zijn motorische ontwikkeling maar ook zijn verstandelijke-, emotionele- en zelfs zijn sociale ontwikkeling. Belangrijke aspecten dus. Natuurlijk wil je deze ontwikkelingen zoveel mogelijk en vooral zo goed mogelijk stimuleren. Maar hoe doe je dit? Nou bijvoorbeeld met het aanbieden van goed speelgoed. Maar ja, wat is dan eigenlijk goed speelgoed? Er is zoveel te koop, je zou bijna door de bomen het bos niet meer zien.
Criteria van goed speelgoed
Speelgoed kan op allerlei manieren bijdragen aan de ontwikkeling van een kind en is ook nog eens heel waardevol in de opvoeding van kinderen. Ook kan het spelen van spelletjes op een leuke manier bijdragen aan een positieve band tussen de gezinsleden. Als het wordt gekocht voor een kind (of volwassene) zou de koper zich een aantal zaken moeten afvragen, die al dan niet bepalen of een artikel als “goed speelgoed” kan worden bestempeld. Dr. Ger Ramakers geeft tips!
Speelgoed moet leuk zijn
“Ja, duh”, denk je misschien, “speelgoed is toch altijd leuk?” Nou eigenlijk niet. Een product dat snel kapot gaat bijvoorbeeld, zou ik niet ‘leuk’ willen noemen, eerder ‘frustrerend’. Of speelgoed wat te lastig is en niet geschikt is voor zijn ontwikkeling, is ook niet leuk, eerder ‘faalangstbevorderend’.
Het is belangrijk dat het kind plezier beleeft aan het spelen. Alleen dan zal een kind gemotiveerd zijn om uit zichzelf met het speelgoed te gaan spelen en te blijven spelen. Is het mooi uitgevoerd? Is het veelzijdig? Zitten er verrassende elementen in het speelgoed? Is het makkelijk op te starten? Blijft het na meerdere keren spelen leuk of ben je er snel op uitgekeken? Biedt het speelgoed verschillende niveaus van complexiteit en uitdaging? Biedt het doorgroeimogelijkheden?
Roept het speelgoed (positieve) emoties op tijdens het spelen? Bevordert het product het gevoel van beheersing en competentie. Geeft het een gevoel van rust en ontspanning of van geborgenheid? Kan een kind zich hechten aan dit speelgoed? Biedt het mogelijkheden om op een leuke manier met anderen samen te spelen en positieve emoties te delen?
Speelgoed voor iedereen of voor een bepaald type kind?
Bij de aanschaf is het belangrijk dat je goed naar het type kind kijkt. Wat voor Pietje leuk is en uitdagend, hoeft voor Jantje helemaal niet zo te zijn. Het is dus belangrijk te kijken naar welk speelgoed er past bij de ontwikkeling en interesse van je kind. Rustige kinderen houden wellicht minder van speelgoed dat veel lawaai maakt, maar drukke kinderen hebben wellicht meer moeite met bouwen of tekenen.
Het is dus belangrijk speelgoed te kiezen dat aansluit bij de interesses van degene die er mee gaat spelen. Sommige soorten spreken een specifieke groep kinderen meer aan, andere soorten speelgoed spreken bijna alle kinderen aan. Jongens en meisjes ontwikkelen meestal specifieke voorkeuren voor bepaalde soorten speelgoed, maar dit hoeft niet altijd zo te zijn. Houd rekening met wat je kind het meest boeit, maar biedt ook af en toe iets anders aan.
Leeftijdsfase/ontwikkelingsniveau
Bij welke leeftijdsfase/ontwikkelingsniveau past dit speelgoed? Kan het kind van een bepaalde leeftijd met dit spel of speelgoed makkelijk aan de slag of moet het hierbij geholpen worden? Biedt het voldoende variatie en complexiteit om langere tijd leuk te blijven? Biedt het groeimogelijkheden, bijvoorbeeld doordat het op verschillende niveaus gespeeld kan worden of doordat er uitbreidingssets gekocht kunnen worden?
Spelen is tegelijk leren
Niet omdat het moet, maar omdat spelen vanzelf ervaringen met zich meebrengt die we onthouden en we door het spel allerlei vaardigheden opdoen. En omdat spelen leuk is worden aan dat – veelal onbewuste – leren allerlei positieve associaties gekoppeld. Vaak hetzelfde doen (oefenen) is leuk, want het leidt tot beheersing en competentie. Een moeilijke puzzel oplossen is leuk, want ik ben heel knap! Nieuwe dingen uitproberen is leuk, want het leidt tot grappige of spannende verrassingen. Ongemerkt zorgt spelen ervoor dat leren, werken en presteren verbonden worden met positieve gevoelens.
Verstandelijke ontwikkeling
Spelen levert een bijdrage aan allerlei aspecten van de verstandelijke ontwikkeling van het kind. Draagt het bij aan de ontwikkeling van de zintuigelijke informatieverwerking, de grove of fijne motoriek of de oog-hand coördinatie? Bevordert het speelgoed het symbolisch denken, de taalontwikkeling en/of het getalbegrip? Wordt het inzicht in oorzaak en gevolg en het logisch denken bevorderd? Nodigt het uit tot exploreren (onderzoeken, verkennen) en ontdekken? Stimuleert het de kennisontwikkeling en/of het inzicht in de natuur en de wereld? Vraagt een spel om abstract of strategisch denken? Stimuleert het speelgoed of spel de fantasie of creativiteit? Vraagt het spel om “out of the box” te denken of flexibiliteit?
Speelgoed van het jaar verkiezing
Jaarlijks is er een verkiezing ‘Speelgoed van het jaar’. De afgelopen twee jaar heb ik als jurylid deel mogen nemen aan deze verkiezing en dus alles van dichtbij kunnen bekijken. Toen ik twee jaar geleden hiervoor werd gevraagd, heb ik geen seconde getwijfeld en vol overtuiging ‘ja’ gezegd. Ik vind speelgoed en spelen niet alleen enorm belangrijk maar ik vind het ook nog eens hartstikke leuk! Zelfs nu nog, over de vijftig, kan ik blij worden van een goed product. Ik heb dan ook de laatste jaren met veel plezier alle speelgoedreviews geschreven. Misschien voel je dat ook wel uit mijn enthousiaste woorden en vrolijke foto’s. Mijn taak als jurylid vind ik niet alleen hartstikke leuk, maar ik neem hem ook zeker heel serieus.
Wat wordt er genomineerd?
Maar bepalen welk speelgoed in aanmerking komt om genomineerd te worden voor de titel ‘Speelgoed van het jaar’ vraagt natuurlijk om meer dan alleen maar ‘leuk’. Op allerlei manieren wordt er naar de producten gekeken, zoals: is het vernieuwend, klopt de prijs/kwaliteit verhouding, geeft het speelgoed voldoende uitdaging, ook op de langere termijn, et cetera. Gelukkig hoef ik dit niet in mijn eentje te bepalen, maar doen we dit met 9 juryleden. Benieuwd naar hoe dit gaat? Kijk dan eens naar dit filmpje. Je kunt zien dat we onze taak zeer serieus nemen en met al het speelgoed spelen, onderzoeken en bekritiseren.
Extra informatie
Samen spelen is een kwestie van leren, vallen en opstaan
Leerzame spelletjes met je peuter
Wat zijn de leerdoelen tijdens het spelen? Je gaat ze nu ontdekken!
Ontdek de 7 ontwikkelingen tijdens het spelen!
Bronvermelding
Tekst: Marion Middendorp
Dr. Ger Ramakers, Ouderkerk aan de Amstel
© afbeelding: 123rf.com
