Daar zit je dan, midden in de nacht, verlicht door het blauwe schijnsel van je telefoon. Je hebt jezelf wijsgemaakt dat je nog even snel een laatste scrollronde maakt over sociale media, voor het slapengaan. Een kwartiertje, misschien twintig minuten. Spoiler alert: het wordt een uur of twee. Welkom in de wereld van sociale media onder jongeren anno 2024. Een plek waar slaap, huiswerk en mentale gezondheid vaak het onderspit delven.
De recente jeugdmonitor van de GGD, met een indrukwekkende steekproef van 188.000 jongeren uit klas 2 en 4 van de middelbare school, schetst een vrij somber beeld. Het enthousiasme over eigen gezondheid neemt af, en steeds meer jongeren vertonen ongezond gedrag. Waar het in 2015 nog 88 procent was die zijn gezondheid als (zeer) goed ervaarde, is dit percentage in 2023 gedaald naar 80 procent. Dat is niet zomaar een dipje, maar een duidelijke trend.
Een opmerkelijke stijging in ongezond gedrag
Ongezond gedrag onder jongeren, zoals roken en vapen, is aan een opmars bezig. In 2015 rookte of vapete 5 procent van de jongeren, nu is dat aantal meer dan verdubbeld naar 11 procent. Een zorgwekkende stijging die vragen oproept over de invloeden die onze jeugd dagelijks ondergaat.
Maar het gaat niet alleen om fysieke gezondheid. Het gebruik van sociale media neemt problematische vormen aan. Uit het onderzoek blijkt dat 13 procent van de jongeren een risicogroep vormt voor problematisch gebruik van sociale media. En meisjes scoren nog hoger: bijna 17 procent valt in deze categorie, een verdubbeling sinds 2019 toen dit nog 8 procent was. Het is duidelijk dat de digitale wereld een steeds grotere impact heeft op het welzijn van jongeren.
De slapeloosheid epidemie
Slaap. We hebben het allemaal nodig, maar het blijkt een schaars goed onder jongeren. Sociale media zijn de grootste boosdoener. Het blauwe licht van schermen verstoort de natuurlijke slaapcyclus, waardoor jongeren niet de rust krijgen die ze nodig hebben. Het gevolg? Slecht slapen, overdag moe zijn en daardoor minder presteren op school. Het is een vicieuze cirkel die moeilijk te doorbreken is. En eerlijk is eerlijk, wie kan de verleiding van die eindeloze stroom aan memes, video’s en updates weerstaan?
Huiswerk afraffelen en concentratieproblemen
Een ander probleem dat door het overmatige gebruik van sociale media ontstaat, is het afraffelen van huiswerk. Waar jongeren vroeger misschien een uur of twee besteedden aan hun huiswerk, wordt dit nu vaak in de laatste minuten voor het slapen gaan nog snel even gedaan. De concentratie is laag, de kwaliteit van het werk slecht, en de stress stijgt. Sociale media hebben een enorme aantrekkingskracht en bieden continue afleiding. Die ene TikTok-video bekijken wordt al snel een marathon van filmpjes, met huiswerk dat ondertussen blijft liggen.
Mentale gezondheid onder druk
Het effect van sociale media op de mentale gezondheid is niet te onderschatten. Jongeren worden continu blootgesteld aan een ideaalbeeld dat vaak ver afstaat van de realiteit. Het vergelijken van zichzelf met de perfecte levens die ze online zien, kan leiden tot gevoelens van onzekerheid en minderwaardigheid. Dit kan een negatieve impact hebben op hun zelfbeeld en zelfvertrouwen.
Daarnaast zorgt de continue stroom van informatie en prikkels voor een overload aan de hersenen. Het is moeilijk om tot rust te komen en echt te ontspannen wanneer je constant ‘aan’ staat. Het is dan ook niet verwonderlijk dat steeds meer jongeren aangeven zich gestrest en overweldigd te voelen.
De sociale druk van online zijn
Een ander aspect van sociale media is de sociale druk om altijd online en beschikbaar te zijn. Jongeren voelen de noodzaak om constant te reageren op berichten, likes te verzamelen en hun leven te delen. Deze constante druk kan leiden tot angst om iets te missen (FOMO, ofwel Fear Of Missing Out) en kan een negatieve invloed hebben op hun sociale vaardigheden in het echte leven. Het lijkt soms alsof het echte leven zich meer online afspeelt dan offline, wat de relaties met vrienden en familie kan schaden.
Oplossingen en positieve benaderingen
Gelukkig zijn er ook positieve manieren om met deze uitdagingen om te gaan. Het begint allemaal met bewustwording. Ouders, scholen en jongeren zelf kunnen werken aan een gezondere relatie met sociale media. Dit kan door duidelijke afspraken te maken over schermtijd, het instellen van ‘digitale detox’-momenten en het stimuleren van offline activiteiten.
Ook kan informatie een belangrijke rol spelen. Het aanleren van mediawijsheid en het kritisch kijken naar de content die ze consumeren, kan jongeren helpen om beter om te gaan met de invloeden van sociale media. Het is belangrijk dat jongeren leren om sociale media op een bewuste en gezonde manier te gebruiken, zonder dat het ten koste gaat van hun slaap, schoolprestaties en mentale gezondheid.
Meer informatie
Een zorgwekkende trend: een toename van zelfmoordpogingen onder jongeren
Bronvermelding
Tekst: Marion Middendorp
Stockfoto: Oudersenzo.nl
Bron: RTL
