Rouwverwerking en autisme. Houd rekening dat zijn verwerking kan afwijken.

Het verlies van een dierbare is voor velen van ons een verdrietig proces. Hoewel men vaak in de veronderstelling is dat kinderen/volwassenen met autisme niets voelen of geen emoties kennen hieromtrent, is het overlijden van een dierbaren voor iemand met autisme wel degelijk een ingrijpende gebeurtenis. Vanwege hun “autistisch denken” kunnen zij verward raken, omdat zij hun eigen emoties niet kunnen plaatsen. In het geval van overlijden van een hechtingspersoon, kunnen daarbij problemen ontstaan in o.a. het verwerkingsproces.

Emotionele ontwikkelingsachterstand

Kinderen ervaren een overlijden op hun beurt weer anders dan een volwassenen met autisme. Kinderen met autisme hebben dikwijls een emotionele ontwikkelingsachterstand en informatieverwerking, waardoor een overlijden op het eerste gezicht geen impact lijkt te hebben, zij zullen emotioneel gezien niet “hetzelfde” reageren als leeftijdsgenootjes. Het is daarom belangrijk om je in zo’n geval te focussen op de mentale leeftijd van het kind met autisme en niet de kalenderleeftijd te hanteren. Begeleiding dient dan op een juiste wijze afgestemd te worden.

Kinderen 3 – 6 jaar

Kinderen in de leeftijd van 3 – 6 jaar weten nog geen verschil tussen leven en dood; doodgaan is een soort van “slapen”. Er is dus nog geen besef van een definitief afscheid. Kinderen kunnen vaak concrete en praktische vragen stellen, waarbij het van belang is om deze serieus te nemen en geduldig te beantwoorden. Maak er geen taboe van! Natuurlijk zijn dit nooit de “leuke” gesprekken in het leven, maar het hoort erbij.

Kinderen 9 – 12 jaar

Kinderen van 9 – 12 jaar gaan veelal iets anders om met het “overlijdensproces”; zij zijn zich meer bewust van het feit dat de dood iets definitiefs is. Het gedrag van het kind dient dan nauwlettend in de gaten te worden houden. Veel kinderen met autisme weten nog niet goed of ze verdriet voelen en op welke wijze ze hier uiting aan moeten geven. Volwassenen verwachten al snel dat een kind wel zal weten hoe het zich in zo’n situatie moet gedragen. Kinderen met autisme hebben het meeste baat bij iemand die hen begrijpt en uitlegt dat “verdriet” niet iets is als een toneelstukje, maar dat je het echt moet voelen. Voel je geen verdriet? Dan hoef je niet te huilen en zal de omgeving dat moeten respecteren.

Andere interpretatie

Het is goed om te beseffen dat kinderen/volwassenen met autisme bepaalde rituele – behorende bij een begrafenis/crematieplechtigheid – anders interpreteren. Niets is vanzelfsprekend. Een “gezellige” koffietafel en vrolijk kleurende bloemstukken valt voor hen moeilijk te rijmen bij een verdrietige gebeurtenis. Gesproken woorden, teksten & gedichten kunnen letterlijk genomen worden. Teveel “verdrietige” mensen in één ruimte of de angst om eigen emoties te delen, het kunnen zomaar argumenten zijn voor iemand met autisme om dit soort plechtigheden uit de weg te gaan.

Concreet en duidelijk

Wees dus altijd zoveel mogelijk concreet en duidelijk naar een kind/volwassen met autisme toe, wat hij/zij kan verwachten van zo’n plechtigheid. Bij kinderen/jongeren is het goed om hen iets concreets te laten doen, dat volledig afgestemd is op hun belevingswereld en behoefte.
Het verwerkingsproces van een kind/volwassenen met autisme, zal dus in vele gevallen anders zijn en anders worden ervaren dan die van de “niet-autistische-medemens”. Dit uit zich o.a. in:

• Overmatige vertoning van “lastig” gedrag;
• Het uiten van meer agressie en boosheid;
• Stiller dan gewoonlijk, teruggetrokken en/of zichzelf isoleren;
• Ontstaan van (onlogische) angsten.

Vertraagde emotie

Omdat een kind/volwassene met autisme een emotionele ontwikkelingsachterstand heeft, kan het gebeuren dat hij/zij in een later stadium – na het overlijden – te maken krijgen met een “vertraagde” emotie. Stukje bij beetje zijn alle puzzelstukjes op hun plek gevallen en zoeken de emoties hun uitweg. Op zo’n moment kan een kind/volwassenen met autisme alsnog te maken krijgen met hevige emoties.

Projecteer eigen emoties nooit op een kind/volwassen met autisme, want zij kunnen daar niets mee. Ze worstelen al genoeg met hun eigen emoties en zoeken hierin hun uitweg. Door een passende begeleiding toe te passen, kan het verwerkingsproces bij kinderen, jongeren en volwassenen met autisme goed worden afgerond en het verlies een plekje krijgen.

Meer informatie

Rouwverwerking, hoe kun je het beste met je verdriet omgaan?
Verdriet, hoe kun je er het beste mee omgaan?
Hoe kun je iemand troosten?
Kinderen en de dood. Hoe begeleid je ze hierin?
Wanneer je een klasgenootje of vriendje verliest

Bronvermelding

Tekst: Marion Middendorp
Stockfoto: 123rf.com