Rouwverwerking, hoe kun je het beste met je verdriet omgaan?

Rouwverwerking – rouwen is: je aanpassen aan verlies. Er wordt vaak gezegd dat rouw de prijs is die we voor hechting betalen… De relatie met de overledene bepaalt de zwaarte en diepte van het rouwproces. Hoe dichter iemand bij je staat, hoe moeilijker dit proces. En niemand komt zo dichtbij als je eigen kind; afscheid nemen van je kind is daarom zwaar… heel zwaar.

Steun uit omgeving

Met steun uit de naaste omgeving zullen de meeste uiteindelijk hun draai weer in het leven (her)vinden. Maar hier gaat tijd overheen. Hoeveel tijd? Dat is voor iedereen anders.
Een rouwproces is een innerlijk proces van loslaten en aangezien iedereen anders is, zal dit proces ook voor iedereen verschillen in ervaring en duur.

Rouwverwerking – Het rouwproces

Veel mensen zien een rouwproces als volgt: na het overlijden ben je enorm verdrietig en in de loop van de tijd wordt dat steeds een beetje minder. Na een jaar, wanneer je alle seizoenen voorbij hebt zien trekken moet het proces wel zo’n beetje voltooid zijn.

Maar zo werkt het niet… En als je na een jaar nog steeds enorm verdrietig bent is dat dus echt niet overdreven. Eigenlijk kan niemand iets zinnigs zeggen over de duur van het rouwproces. Iedereen is immers verschillend en iedereen zal er anders mee omgaan. De een heeft meer tijd nodig dan de ander. Rouwen is het verwerkingsproces waarmee je aan de slag moet om verdriet hanteerbaar te maken, om het verlies en de gevoelens van verdriet zodanig een plaats te geven dat het dagelijkse leven niet meer belemmerd wordt hierdoor. Dat klinkt moeilijk en dat is het natuurlijk ook.

Verdriet hebben, huilen, je geen raad weten, gillen, gemis, woede, lichamelijke pijn, psychische pijn, schuldgevoel, agressie en schaamte horen bij een rouwproces. Iedere vorm van emotie is eigenlijk mogelijk en het is van te voren niet te bepalen welke emotie je zal overvallen. Het rouwproces neemt een groot deel van je energie en aandacht in beslag. Dit kan vervolgens weer allerlei lichamelijke en emotionele gevolgen hebben zoals: slapeloosheid, weinig eetlust, rusteloosheid, moeheid, hartkloppingen en pijn in de borstkast, hevig transpireren, duizeligheid.

Geen hokjes, wel fases

Natuurlijk kun je verdriet niet in hokjes stoppen. De fases die wij hieronder noemen, vormen samen een proces waarin we leren leven met het verlies van een dierbare. Het zijn slechts handvatten die je kunnen helpen enigszins je gevoel te kunnen begrijpen, maar het is géén vast proces waar je doorheen móet. De fases zijn:

Ontkenning of verdoofd zijn

Na de eerste schok komt er ongeloof en ontkenning. Sommige mensen ervaren deze periode als een roes. Vaak zijn verdriet, wanhoop en boosheid nog niet aan de orde zodat men doorgaans goed in staat is allerlei noodzakelijkheden te regelen.

Verlangen naar

In deze fase zullen mensen de verloren persoon weer proberen (terug) te vinden. Soms gebeurt dit bewust, soms onbewust. Dit kan zich uiten in bijvoorbeeld het ruiken aan of dragen van kledingstukken van de overledene, het regelmatig bezoeken van een graf, dubbelgangers op straat tegenkomen, of bepaalde geluiden (denken te) horen.

Verwarring

Het verdriet komt naar boven en er zullen heel wat tranen vloeien. Emoties zullen worden afgewisseld. Van apathie tot hyperactiviteit, van intens verdriet tot machteloze woede.

Reorganisatie

De periode waarin ‘de voltooiing’ van de rouw zich voltrekt. De tijd van aanvaarding en aanpassing. Je vindt een nieuw evenwicht in je leven en hervindt het vermogen om te genieten van het leven.

Hoe lang deze fases duren, is voor iedereen verschillend. Dit kan variëren van een paar maanden tot een paar jaar. Er bestaat geen tijdslimiet voor het rouwproces bij het verlies van een kind. De omgeving zal vinden dat je na een paar maanden er wel overheen moet’zijn, maar vaak wordt het verdriet dan juist erger.

Fysieke reacties op het rouwproces

Tijdens het rouwproces kan het voorkomen dat je meer of minder gaat eten en drinken dan normaal. Bij sommige verdwijnt de eetlust en anderen zoeken er juist een stukje troost in.
Verdriet kan ook ontzettend veel energie vergen. Tijdens het rouwproces kan je hierdoor lusteloos worden en je vermoeid voelen. Een ander effect is slapeloosheid omdat vaak ’s nachts beelden en herinneringen naar boven komen.Door het verdriet kunnen ook tijdelijk bepaalde interesses en behoeften veranderen. Het is heel normaal wanneer je verminderde seksuele belangstelling hebt of dat er verminderde potentie optreedt. Anderen hebben juist extra behoefte aan intimiteit.
Ook hieruit blijkt dat iedereen het op z’n eigen manier doet en dat er niet één goede of slechte manier van rouwen is. Wel is belangrijk eerlijk te zijn en met je partner te (blijven) praten over je behoeftes, of juist het gebrek hieraan.

Met een beetje hulp

Het kan ook gebeuren dat het rouwproces is verstoord en dat je blijft ‘steken’ in een bepaalde fase. Verstoorde, uitgestelde of gestagneerde rouw veroorzaakt op langer termijn veel lichamelijke en psychische klachten en is reden om een psycholoog om hulp te vragen.
Op internet zijn er een aantal hulp(praat)groepen te vinden. Praten met lotgenoten over het grote verlies is een goede uitlaatklep en kan tot steun zijn.
Bij deze websites werkt het zo, dat je niet hóeft te praten, maar mág praten; er is altijd een luisterend oor van iemand die precies weet wat je doormaakt en hoe groot je verlies is, omdat hij/zij zich in hetzelfde proces bevindt. Soms kan het ook prettig zijn alleen de berichten te lezen van anderen. Alles kan, niets hoeft. Jij bent degene die bepaalt wat goed voor je is. Een ander kan dit niet voor je doen.

Enkele adressen zijn:

Stichting Achter de Regenboog: Verliesverwerking met kinderen en jongeren
Vereniging Ouders van een Overleden Kind: Landelijk Zelfhulp Organisatie

Verwerkt

Je hebt het verdriet verwerkt wanneer het verdriet niet langer je leven beheerst, wat natuurlijk niet hoeft te betekenen dat je er dan niet meer aan denkt. Er zullen altijd momenten blijven dat je bezig bent met het verdriet van het afscheid. Het is ook heel logisch dat op de geboorte- en sterfdag van je kind meer emoties naar boven zullen komen.

De omgeving

De dood van een kind is de meest ingrijpende, verdrietige gebeurtenis die een mens kan meemaken. Voor zo’n verlies zou dus veel aandacht mogen zijn. Toch kunnen de reacties of het begrip vanuit je omgeving, tegenvallen. Dood en verdriet zijn nog altijd een taboe in onze samenleving. Veelal word je geacht het verdriet alleen te verwerken. Mensen zijn bang en willen er daarom niet over praten, weten niet wat ze moeten zeggen. Jammer genoeg worden daarom – soms – mensen met verdriet genegeerd.
Probeer hier niet teveel bij stil te staan en laat dit je niet afschrikken over je verdriet te praten. Als jij er behoefte aan hebt (veel) over je overleden kindje te praten, doe het dan ook!

Jaarlijks sterven in Nederland ongeveer 2000 kinderen jonger dan twintig jaar. Dat zijn er ruim vijf per dag. De Vereniging Ouders van een Overleden Kind telt 2500 leden.
Bron: www.nd.nl

Meer informatie

Kinderen mee naar de uitvaart?
Tips om je kind goed te begeleiden bij rouw
Vandaag leg ik verse rozen op zijn graf
Verlies van een kleinkind, het dubbele verdriet

Bronvermelding

Tekst: Marion Middendorp
Stockfoto’s: 123rf.com