Pubergedrag; een lastige levensfase
De puberteit kan voor sommige kinderen een zeer heftige periode zijn. Een tijd waarin ze langzaam opgroeien tot volwassenen, nieuwe dingen gaan uitproberen, zich afzetten tegen wat vertrouwd was en ontdekken wie ze zijn en wat ze willen. Dit alles leidt tot ingrijpende veranderingen in het leven. Dat puberende kinderen daarbij vaak ook nog eens stemmingswisselingen ondervinden, maakt het er niet gemakkelijker op.
Lichamelijke veranderingen
De puberteit begint niet voor elk kind op precies hetzelfde moment. Vooral meisjes beginnen vaak eerder te puberen dan jongens, soms al als ze 10 of 11 jaar oud zijn. Op dat moment zitten ze dus meestal nog op de lagere school. Lichamelijk verandert er van alles, zoals de groei van schaam- en okselhaar, wat een hoop onzekerheid met zich meebrengt. Jongens krijgen de baard in de keel en zaadlozingen, meisjes krijgen borsten en worden voor het eerst ongesteld. Veel pubers schamen zich voor hun veranderende uiterlijk. Daar komt ook nog eens bij dat niet alle kinderen tegelijkertijd gaan puberen. In een leeftijdsfase waarin ze juist zoveel mogelijk hetzelfde willen zijn als klasgenootjes en zo min mogelijk willen opvallen, ondergaat de een al allerlei veranderingen, terwijl de ander nog heel erg ‘kind’ blijft.
Een onzekere periode
Ook emotioneel en geestelijk verandert er veel in de puberteit. Ineens gaan kinderen andere dingen dan voorheen belangrijk vinden. Ze gaan nieuwe verbanden leggen, zelfstandiger denken en meer hun eigen weg zoeken. Opeens zijn het geen kinderen meer, maar pubers. Verwarrend, niet alleen voor anderen, maar ook voor zichzelf. Het is dan ook niet gek dat veel pubers een tijdje niet lekker in hun vel zitten, kribbig kunnen reageren, zich terug kunnen trekken of juist erg tegendraads kunnen gaan doen. Overigens lopen jongens wat betreft hun hersenontwikkeling vooral de eerste jaren van de puberteit ongeveer twee jaar achter op meisjes. Ook hun lichamelijke groeispurt begint wat later. Doordat het lichamelijke groeiproces wel wat langer doorgaat, worden jongens toch gemiddeld groter dan meisjes.
Het puberbrein
Eenmaal op de middelbare school, gaat het vaak nog veel sneller met de veranderingen. Ouders worden buitengesloten; vrienden en vriendinnen worden ineens veel belangrijker. Pubers willen voortaan zelf bepalen wat ze doen en laten. Ze gaan zich afzetten tegen hun ouders, tegen de school en tegen de maatschappij. De band met de ouders heeft hier meer dan eens onder te lijden. Ofwel doordat pubers zich terugtrekken in hun eigen wereldje, ofwel doordat ze over alles met hun ouders in discussie gaan en de grenzen proberen op te rekken of zelfs te overschrijden. In deze periode is het puberbrein aan allerlei veranderingen onderhevig, hoewel niet alle delen van het brein zich even snel ontwikkelen. De prefrontale cortex blijft tot het 16e – 17e levensjaar fors achter in ontwikkeling. Juist dit gedeelte van de hersenen is betrokken bij cognitieve en emotionele functies als beslissingen nemen, plannen, sociaal gedrag en impulsbeheersing. En juist in deze periode komen jongeren meer en meer in aanraking met allerlei mogelijke gevaren en moeilijke situaties. Het is dan ook de taak van de ouders om in deze jaren als ‘prefrontale cortex’ te functioneren en hun kinderen af te remmen en bij te sturen waar nodig. Pubers hebben deze grenzen nou eenmaal nodig. Ze zijn nog te jong om zich staande te houden in hun nieuwe schoolomgeving en hebben de steun en begeleiding nodig van hun mentor en docenten, maar ook van de ouders.
Veilige thuishaven
De middelbare school brengt meer en andere eisen met zich mee. Kinderen worden als het ware in het diepe gegooid; opeens zijn ze op zichzelf aangewezen. Een veilige thuisbasis met ouders die hen aanmoedigen en steunen geeft hen het zelfvertrouwen om de wijde wereld in te gaan, wetende dat hun ouders er voor ze zullen zijn wanneer nodig. Desondanks hebben veel pubers het gevoel dat niemand hen begrijpt. Ze voelen zich eenzaam. Ouders kunnen proberen om deze eenzaamheid wat weg te nemen door veel met hun kinderen te praten en te proberen om hen te begrijpen, hoe moeilijk dit soms ook is. Houd daarbij de ontwikkeling van de puber tijdens de schoolperiode in de gaten. Let op aspecten als faalangst of depressiviteit. Alle pubers voelen zich soms wat somberder, maar als dit voor een langere periode voortduurt, trek dan aan de bel en zoek hulp. En nogmaals; blijf in gesprek met je kind. Per slot van rekening zijn ouders vroeger ook pubers geweest, en snappen ze vaak meer dan pubers denken, ook al hebben ze soms een andere mening.
De kindertelefoon
De Kindertelefoon is een organisatie met een grote groep vrijwilligers die het belangrijk vinden dat er een plek is waar kinderen en jongeren in vertrouwen kunnen praten over een probleem en waar zij advies, informatie en ondersteuning kunnen krijgen. De vrijwilligers werken op verschillende plaatsen in Nederland vanachter de telefoon of chat of als moderator van het forum. Word je gepest, heb je problemen thuis, ruzie met je vrienden of voel je je rot, dan kun je een kijkje nemen op de website of het forum van de Kindertelefoon. Wellicht kun je daar een antwoord vinden. Lukt dit niet of wil je graag een vrijwilliger van De Kindertelefoon spreken, dan kan dat via de chatbutton op de website of via tel.: 0800-0432 (gratis). Chatten en bellen kan van maandag tot en met vrijdag van 11.00 tot 08.00 uur en in het weekend en tijdens feestdagen van 14.00 tot 20.00 uur. De Kindertelefoon is bovendien volledig anoniem. De vrijwilligers van De Kindertelefoon komen niet naar jou toe en zullen ook nooit zomaar contact met je opnemen. Jij bent degene die belt of die chat.
Hoezitdat?
Ben jij een jongere met vragen over de puberteit? Kijk dan ook eens op Hoezitdat.info, de jongerenwebsite van de Centra voor Jeugd en Gezin in de regio Zuid-Holland Noord. De gemeenten in deze regio werken voor deze website samen met de kernpartners van de Centra voor Jeugd en Gezin. Jongeren kunnen vragen stellen via de chat, maar ook op andere manieren contact opnemen. Jongeren vinden er antwoorden op belangrijke vragen over studeren, geld en gezondheid, maar ook over seks, drugs en nog veel meer… Misschien wil je met iemand praten omdat je bijvoorbeeld niet lekker in je vel zit; ruzie hebt met je ouders; erg verlegen bent; schulden hebt; gepest wordt; of gewoon omdat je niet weet bij wie je je verhaal kwijt kan. Dit kan tijdens het chatspreekuur. Via de chatknop op kun je anoniem, kosteloos en veilig vragen stellen of je verhaal vertellen.
Extra informatie
Drugsgebruik onder jongeren. Wat moeten we weten?
Bronvermelding
Tekst: Silke van Deelen
Rutgers.nl
Hoezitdat.info
© afbeelding: 123rf.com
