Prinsjesdag, lees meer over deze lange traditie

De derde dinsdag in september, Prinsjesdag. Voor ons in Den Haag betekent dit voor de kinderen: een extra vrije (mid)dag! Speciaal om naar ‘de Gouden koets’ te kunnen kijken, die overigens al een aantal jaar in onderhoud is en waarbij de kans groot is dat hij niet meer terug komt (want afbeeldingen van slavernij op de zijkant van de koets). Maar gelukkig is de glazen koets ook prachtig om te zien.

Naar het Binnenhof

Ik kan me nog herinneren dat ik met mijn vader en een vriendinnetje naar het Binnenhof ben gegaan. Mijn ouders vonden dat je als ‘Hagenaar’ dit minstens één keer in je leven van dichtbij moet bekijken. Dus daar zat ik op de tribune op het Binnenhof, samen met een vriendinnetje. Mijn vader stond een stukje verder, hij had namelijk een perskaart geregeld. Hij stond met zijn kleine filmcamera tussen ‘the big boys’. Echt zo grappig. Maar los van de vrije dag voor Haagse kinderen en de pracht en praal van de Gouden Koets, wat houdt Prinsjesdag eigenlijk in?

Lange traditie

Prinsjesdag bestaat al heel lang. In de 17e en 18e eeuw als de prinsen van Oranje jarig waren werd het Prinsjesdag genoemd. De eerste Prinsjesdag, zoals we hem nu kennen, vond plaats op 2 mei 1814. Ook die dinsdag sprak de Koning ten overstaan van het parlement, de troonrede uit. Tot de grondwetsherziening van 1848 was de inhoud van de troonrede officieel een zaak van de Koning; na 1848 bepaalden de ministers wat de Koning(in) moet gaan vertellen.

Geen feest meer

Waar ooit tijdens Prinsjesdag feest werd gevierd omdat de prinsen van Oranje jarig waren, is Prinsjesdag allang geen (echte) feestdag meer. Wel is het een belangrijke dag voor de politiek en dus eigenlijk voor ons allemaal. Prinsjesdag is op verschillende dagen gevierd. Er zijn Prinsjesdagen geweest op de eerste maandag in november. Daarna jaren op de derde maandag in oktober. Maar vanwege de behandeltijd van de begroting wilde de Kamer meer tijd om de begroting te kunnen behandelen, daarbij bleek de maandag ook geen handige dag (vanwege reistijd van de Kamerleden) dus werd er uiteindelijk gekozen voor de derde dinsdag van september. En dat is het nu nog steeds.

Rijtoer door de stad

Vandaag 18 september rijdt de Glazen Koets door Den Haag van de Koninklijke Stallen naar Paleis Noordeinde om het koninklijk paar op te halen en daarna gaat de Glazen Koets verder naar het Binnenhof. Voor 2015 werd deze tocht gereden met de Gouden Koets. De Gouden Koets is echter in restauratie. Er wordt gezegd dat deze in 2022 weer klaar zou moeten zijn voor gebruik, maar er zijn behoorlijk wat mensen die daar hun vraagtekens bij zetten en ervan uitgaan dat de Gouden Koets nooit meer terugkeert op deze dag omdat hij niet meer in deze tijd zou passen. Mede door de illustraties (slavenpanelen) die zijn verwerkt aan de zijkant van de koets.

Troonrede door de koning

Aan het begin van de middag wordt de Troonrede voorgelezen door onze Koning aan de Staten Generaal. De troonrede gaat over dingen die het afgelopen jaar zijn voorgevallen, en er worden plannen en maatregelen aangekondigd op het gebied van wetgeving. Soms best saai dus. Zodra de troonrede is voorgelezen roept de voorzitter van de Verenigde Vergadering “Leve de Koning” waarop vervolgens alle aanwezigen drie keer Hoera! roepen. En dan is er natuurlijk nog het koffertje! Laten we ook die vooral niet vergeten.

Het befaamde koffertje

Het koffertje bevat de miljoenennota, de rijksbegroting, het belastingplan en een wetsvoorstel overige fiscale maatregelen. Allemaal geheime stukken. Het is utopie om te denken dat alles in het koffertje past, vaak staat het op een cd. En geheim, nee die tijd is geweest. Elk jaar lekt er weer van alles uit. Bewust of onbewust, er blijft bitter weinig geheim. De staatssecretaris van Financiën biedt na de troonrede het koffertje aan de voorzitter van de Tweede Kamer aan. En gaat het Koninklijk paar weer op pad.

Kleine Prinsjesdag

De vrijdag voor Prinsjesdag is er de zogenaamde Kleine Prinsjesdag. Dit is iets wat vanuit Unicef georganiseerd wordt. Het Unicef Kinderrechten Debattoernooi dat al eerder in het jaar wordt gehouden. Dan wordt er ook een Koning of Koningin van de jeugd uitgeroepen die dan een eigen Troonrede mag voorlezen. In de Ridderzaal zitten dan genodigden, wat ministers en ook wordt er de finale van het debattoernooi gehouden. Kinderen gaan onderling in debat met ministers. Mooi om kinderen al vroeg bij dit soort dingen te betrekken.

Leuke dingen om over na te praten

De troonrede en het koffertje zijn best saaie kost, maar er zijn een paar dingen die Prinsjesdag leuk maken. Bijvoorbeeld de hoedjesparade. Sinds 1977 is het toenmalige Tweede Kamerlid Erica Terpstra hiermee begonnen. Het was een eerbetoon aan de toenmalige Koningin Beatrix, nu Prinses Beatrix. Dit vanwege het feit omdat zij vond dat iedereen er saai uitzag. De jaren erop droegen meer vrouwelijke ministers en genodigden een hoedje. Alles is een kwestie van smaak, want er zijn hoedjes van ‘foeilelijk’ tot ‘prachtig’! Naast het feit dat de hoedjes leuk zijn om naar te kijken, kun je er ook lekker commentaar op geven. In het jaar dat ik op de tribune zat, was er nog een hoedjesparade. De kans is groot dat ik precies in dat jaar ben gaan kijken toen Erica Terpstra haar eerste hoedje droeg. Ik realiseer me dat dit best dus al een behoorlijke tijd geleden is.

Erewacht

Wat er toen wel was – en nu nog steeds – was de erewacht. Die kan ik me nog goed herinneren en weet je waarom? Ze moesten namelijk heel stil blijven staan, maar op een gegeven ogenblik werd er stiekem een rolletje pepermunt doorgegeven, waar door iedere wacht – met de handen op zijn rug – een pepermuntje uit werd gehaald en het rolletje doorgaf aan de volgende in rij. Mijn vader heeft dit nog gefilmd, zo grappig.

Balkonscene

En laten we vooral de balkonscene niet vergeten bij Paleis Noordeinde, waar volop gezwaaid kan worden naar onze Koning en Koningin. Ach, met zoveel leuks, neem je die miljoenennota gewoon voor lief.

Prinsjesdag 2021

Het programma van Prinsjesdag is in 2021 anders dan in vorige jaren. Dit komt door maatregelen tegen het coronavirus. De rijtoer in de Glazen Koets gaat niet door. De Koning leest de Troonrede voor in de Grote Kerk.

Dit jaar is er geen publiek bij Prinsjesdag. Er is hierdoor minder risico op verspreiding van het coronavirus. De gemeente Den Haag vraagt mensen om op Prinsjesdag niet naar Den Haag te komen. In plaats daarvan is de ceremonie op televisie te volgen. De rijtoer van de Koning gaat niet door. In andere jaren rijdt de Koning op Prinsjesdag in de Glazen Koets van Paleis Noordeinde naar de Ridderzaal.

Koning Willem-Alexander spreekt op Prinsjesdag 2021 de Troonrede uit in de Grote Kerk. In andere jaren gebeurt dit in de Ridderzaal. De Troonrede bevat de belangrijkste plannen van de regering voor het komende jaar. In de Grote Kerk is voldoende ruimte voor de aanwezigen om 1,5 meter afstand te houden. Na de Verenigde Vergadering in de Grote Kerk biedt de minister van Financiën aan de Tweede Kamer de Miljoenennota en Rijksbegroting 2022 aan.

Meer informatie

Feest mee op Koningsdag! Hoe ga jij het vieren?

Bronvermelding

Tekst: Marion Middendorp
Stockfoto: 123rf.com