Preconceptioneel advies. Waar is dat goed voor?

Preconceptioneel advies, preconceptionele screening, kinderwensspreekuur… mooie termen om mensen van informatie te voorzien; informatie die alom bekend is en overal voor handen. Of niet?

Preconceptioneel advies

Uit studies wereldwijd blijkt dat een goede preconceptionele voorbereiding – dus nog vóór dat de zwangerschap tot stand komt – van stellen met een zwangerschapswens het aantal gevallen van onder andere miskramen, dysmatuur of prematuur geboren kinderen, doodgeboren kinderen en kinderen met aangeboren of erfelijke afwijkingen terug brengt. De Gezondheidsraad acht het belang van een gezonde zwangerschap en een gezond kind zo groot, dat het een vooronderzoek heeft ingesteld naar de voor- en nadelen van een dergelijke preconceptionele screening.

Nog eerder screenen?

In Nederland krijgen zwangere vrouwen een goede prenatale zorg, voorlichting en desgewenst onderzoek. Toch wordt circa 3-4% van de kinderen geboren met een – al dan niet erfelijke – lichamelijke of geestelijke afwijking. Er is de laatste jaren onder andere een toename van het aantal gevallen van sikkelcelziekte bij kinderen.
Dit is een direct gevolg van de verandering in de samenstelling van de Nederlandse populatie. Het risico op een dergelijke aandoening kan nog voor de conceptie door een screening van de vader en moeder worden bepaald. Ook het risico op bijvoorbeeld een aandoening als taaislijmziekte zou preconceptioneel bepaald kunnen worden.

Uit onderzoek blijkt dat preconceptionele screening van risico-ouders met een kinderwens zinvol is. Ouders met bijvoorbeeld een bepaalde etnische achtergrond, een erfelijke of andere aandoening, of ouders met medicijngebruik blijken na de screening meer gerustgesteld. Zij laten bovendien een aanzienlijke verbetering in hun leefgewoonten zien na de screening.

Sikkelcelziekte

Er is een stijging van het aantal mensen in Nederland uit gebieden waar malaria voorkomt; dragerschap van sikkelcelziekte of thalassemie biedt bescherming tegen malaria, en 2-5% van hen heeft een relatief hoge kans op dragerschap van hemoglobinopathie (2-15%).

Gevolg: een stijging in het aantal geboorten van kinderen met thalassemie major en sikkelcelziekte. Er is voor deze kinderen geen kans op genezing maar hun leven zal gekenmerkt worden door pijn, intensieve medische behandelingen, allerlei complicaties, een verkorte levensverwachting… en zeer hoge kosten. Preconceptionele screening van de ouders, door bloedonderzoek bij de aanstaande moeder en na een match ook bij vader, kan het risico op een kind met deze afwijking uitsluiten c.q. vaststellen.

Prenatale zorg

In Nederland krijgen zwangere vrouwen een goede prenatale zorg, voorlichting en desgewenst onderzoek. Verloskundigenpraktijken, gynaecologen, huisartsen, apothekers en ook de overheid doen er alles aan om aanstaande moeders en ouders bewust te maken van het belang van: niet-roken tijdens de zwangerschap, verantwoorde voeding, het belang van foliumzuur, geen medicijnen of alcohol gebruiken, et cetera.

Prenataal onderzoek is bedoeld om de kans op aangeboren of erfelijke afwijkingen van het ongeboren kind (vroegtijdig) te bepalen. Denk maar aan de vlokkentest, vruchtwaterpunctie, uitgebreid echo-onderzoek, en aanvullend bloedonderzoek. Deze onderzoeken kunnen een geruststelling zijn maar ook een kwelling: sommige aanstaande ouders komen hierdoor voor een moeilijke keuze te staan… Wij vragen ons af of een algemene preconceptionele screening, dus voor ieder stel met een kinderwens, noodzakelijk is.

Voorlichtingscampagnes

De meeste stellen die een kinderwens hebben en samen besluiten tot het stoppen met anticonceptie, zullen zich enigszins verdiepen in het hoe en wat rondom zwangerschap. De meeste vrouwen hebben dan al lang hun licht opgestoken over het stoppen met de pil, hun cyclusverloop, een goede voorbereiding op hun zwangerschap… En iedere huisarts, apotheek, website en drogisterij geeft informatie over het belang van het slikken van foliumzuur, het stoppen met roken, het minderen van alcoholgebruik, et cetera.

Deze aanstaande ouders zorgen vanzelf voor een goede voeding, en zij zullen hun eventuele medicijngebruik stoppen of voorleggen aan hun arts. Bovendien worden er voldoende campagnes gevoerd om het belang van al deze zaken door te laten dringen. Wij vragen ons af of een preconceptioneel advies voor deze groep zinvol is.

Kunt u het even voor doen?

Er was ooit sprake dat de Gezondheidsraad het preconceptionele advies verplicht wou stellen…
Maar wat doen we dan met een spontane zwangerschap? Wordt dit een verplichte abortus omdat de preconceptionele zorg misschien niet voldoende is toegepast? Tja, onze maatschappij kan zich geen ‘ongelukkig kind’veroorloven.
Misschien moet je als stel met een kinderwens eerst een preconceptiezorg-brevet halen en krijg je bij goed gedrag je vrijbewijs? En wat is dan de volgende stap? Welk standje het beste is – kunt u het misschien even voor doen?

Het klinkt alsof je met al deze goedbedoelde adviezen een garantie krijgt op een perfect gezond kind. Maar hoe groter de druk op het krijgen van een gezónd kind, hoe groter de druk voor de aanstaande moeder om hierin te slagen… en hoe groter het gevoel van falen wanneer de natuur anders heeft besloten.
Wij vragen ons af hoe ‘gezond’ deze betutteling is.

Betutteling door de Gezondheidsraad

Als het aan de Gezondheidsraad ligt, moeten vrouwen én mannen voor ze hun ‘babywens’ in uitvoering brengen, éérst op het kinderwensspreekuur komen. Hier wordt gekeken, nog voor de baby geboren is, of papa en mama in spé wel goed en gezond bezig zijn. Gelukkig is dit bij een vooronderzoek gebleven en is er verder geen verplichting uit voorgekomen.
Het doel van preconceptie zorg – we geven het gewoon een dure naam, dan durft niemand het te weigeren – is het beperken c.q. voorkomen van lichamelijke en geestelijke problemen tijdens en na de zwangerschap. De zwangerschap moet voor moeder en kind zo gezond en gunstig mogelijk gemaakt worden.

En wat krijgen we allemaal tijdens het spreekuur te horen? Hetzelfde rijtje: niet roken, niet drinken, geen drugs, geen stress, niet tillen, geen rauwe melk producten, pas op met de kattenbak, geen cola drinken (blijkt weer uit recent onderzoek), et cetera. Hiermee denkt de Gezondheidsraad dat het aantal geboortes van zieke en/of dode kinderen verminderd kan worden. Voor een kleine groep vrouwen zal dit van toepassing zijn, maar juist deze vrouwen zullen niet snel naar een preconceptie spreekuur komen. Waarschijnlijk heeft zo’n overkill aan betutteling zelfs een averechts effect…
Wij vragen ons af of je met doelgerichte campagnes niet een veel bredere groep bereikt.

Alcohol

De prenatale zorg, of zo je wilt zelfs preconceptionele zorg, is grotendeels de verantwoordelijkheid van de aanstaande ouders. We gaan er van uit dat je niet rookt, gezond eet, geen drugs gebruikt, geen rauwe melkproducten eet… en alle andere open deuren.
Inmiddels zijn er wel campagnes over het gebruik van alcohol tijdens de zwangerschap. De cijfers en feiten liegen er niet om: alcohol is funest voor je ongeboren kind! Zelfs dagelijks een glas wijn of één avond flink doorzakken kan al gevolgen hebben.

Dit is onvoldoende bekend en moet zeker meer aandacht gaan krijgen. Ook hier geldt helaas dat je juist de groep vrouwen met een verhoogd risico, niet makkelijk zult bereiken… Wij vragen ons af waar de prioriteit ligt: voor of tijdens de zwangerschap.

Meer informatie

Hiermee vergroot je de kans op een zwangerschap!
Voorzorgsmaatregelingen voor een gezonde zwangerschap!
Genetisch materiaal van je baby
10x Sneller zwanger worden. Maar hoe dan?
Vruchtbaarheidsproblemen, wat zijn de mogelijkheden?
Hulp bij het zwanger worden: wat houdt IUI in?
Menstruatiecyclus na pilgebruik

Bronvermelding

Tekst: Monique Hordijk
Stockfoto: 123rf.com