Pleegzorg Nederland is een vorm van jeugdzorg waarbij pleegouders tijdelijk een kind van iemand anders in hun gezin opnemen. Er kunnen situaties ontstaan waardoor een kind niet langer bij zijn eigen papa en/of mama kan wonen. Daar kunnen diverse redenen voor zijn. Bijvoorbeeld wanneer een ouder (ernstig) ziek is of wanneer het contact tussen ouders en kind even niet lekker loopt. Natuurlijk wordt er eerst gekeken of het mogelijk is of een kind thuis kan blijven wonen. En het hoeft ook geen pleegzorg voor de gehele week te zijn maar een weekend, meerdere weekenden of tijdens een vakantie.
Opvoedingsondersteuning
Eventueel door het aan de ouders aanbieden van opvoedingsondersteuning of extra begeleiding van het kind. Wanneer dit niet mogelijk is of niet toereikend genoeg, kan er worden gekozen dat het kind (tijdelijk) in een ander gezin gaat wonen. Hiervoor is een indicatie van Bureau Jeugdzorg nodig. In eerste instantie zal in de directe omgeving van het kind worden gezocht naar een tijdelijk onderkomen (familie, vrienden, bekenden). Als dit niet mogelijk is, wordt er gezocht naar een pleeggezin.
Tijdelijke opvoeding en verzorging
Een pleegouder neemt tijdelijk de opvoeding en verzorging over van de ouders. Hoe lang dit gaat duren is afhankelijk van het kind en zijn ouders. De duur kan verschillen van een paar dagen tot meerdere jaren (meerderjarigheid van het kind). Het is de bedoeling dat de kinderen, als dat weer mogelijk is, naar hun eigen ouders teruggaan. De relatie met de eigen ouders blijft voor de kinderen van belang.
Feiten en cijfers
In 2018 hebben 22.741 jeugdigen voor korte of voor langere tijd bij pleegouders gewoond. Dat waren er 450 minder dan in 2017. Er zijn 4.635 jeugdigen ingestroomd en er zijn er 4.271 uitgestroomd. In 2018 bleven de jeugdigen in vergelijking tot 2017 langer bij een pleeggezin. 81% van de instromers betroffen voltijdpleegzorg, bij 15% ging het om deeltijdpleegzorg. Het overige deel is een combinatie hiervan. 50% van de jeugdigen die de pleegzorg hebben verlaten woonde langer dan een jaar bij de pleegouders, waarvan 35% langer dan 2 jaar. In 2017 was 28%.
Onderdak bij bekenden
Ruim 45 % van de pleegkinderen vindt onderdak bij bekenden (grootouders, tantes en ooms, onderwijzers of buren). Dit noemen we netwerkpleegzorg.
29% van de pleegkinderen is jonger dan 5 jaar.
Vormen van pleegzorg: Weekend- of vakantiepleeggezin, Crisisopvang, Pleegzorg voor kortere tijd en Pleegzorg voor langere tijd.
Adoptie versus pleegzorg
Er zit een wezenlijk verschil tussen adoptie en pleegzorg. Bij adoptie word je wettelijk de ouders van een kind; hij wordt juridisch familie van zijn adoptieouders. Een pleegkind wordt nooit juridisch familie. Er zullen altijd anderen bij betrokken zijn: ouders, (gezins)voogd en pleegzorgbegeleider. Het uitgangspunt van pleegzorg is dat een kind indien mogelijk weer bij zijn ouders gaat wonen. Bij elk kind dat voor pleegzorg wordt aangemeld, wordt daarom bekeken wat de mogelijkheden hiervoor zijn. Op basis daarvan wordt bepaald naar wat voor pleeggezin het kind gaat.
De kinderen
Pleegkinderen zijn hele normale kinderen in de leeftijd van 0 tot 18 jaar, maar wel kinderen die veel hebben meegemaakt en vaak veel tekort zijn gekomen. Sommige pleegkinderen hebben een lichamelijke of verstandelijke handicap, zijn moeilijk lerend of hebben gedragsproblemen. Pleegkinderen vragen aandacht, misschien wel meer (of anders) dan andere kinderen. Dit kan zich op verschillende wijze uiten. De een wordt brutaal, de ander wordt angstig. De een trekt zich terug, de ander gaat door alsof er niets aan de hand is.
Gemengde gevoelens
De meeste kinderen hebben gemengde gevoelens als ze naar een pleeggezin gaan. Enerzijds komt er een einde aan een nare situatie, aan de andere kant is er onzekerheid en verdriet en blijven ze loyaal aan hun ouders. Hij weet niet wat hem te wachten staat, dit maakt hem onzeker. Hoe zijn de pleegouders? Zijn er nog meer kinderen? Zal het klikken?
Hoe word je pleegouder?
Het is belangrijk dat pleegouders bereid zijn in de opvoeding samen te werken met eigen ouders of verzorgers en pleegzorgbegeleider en gezinsvoogd. Pleegouders zijn open in de omgang met anderen, durven voor hun gevoelens uit te komen en zijn in staat te luisteren naar anderen. Ze zijn in staat de zorg voor kinderen met anderen te delen en werken samen met organisaties en met de ouder(s) van kinderen.
Voorlichtingsavond
Wanneer je interesse hebt pleegouder te worden, kun je een voorlichtingsavond bezoeken. Als je dan nog steeds bent geïnteresseerd kun je je opgeven voor een voorbereidingsprogramma.
Dit programma is bedoeld om samen met andere aspirant-pleegouders te ervaren wat pleegzorg inhoudt. Aan de hand daarvan kun je beslissen of pleegzorg bij je past. De duur van het voortraject verschilt per regio, maar gemiddeld moet je rekening houden met een periode van zeven maanden. Na het afronden van dit traject (en jouw acceptatie pleegouder te worden) kan het korte of lange tijd duren voor er een pleegkind bij je geplaatst wordt.
Invloed in je gezin
Natuurlijk zal de komst van een pleegkind invloed hebben op de rest van je gezin. Het is belangrijk je kinderen te betrekken bij je keuze een pleeggezin te worden. Vanaf ongeveer zes jaar blijken kinderen heel goed te begrijpen wat pleegzorg is.
Vertel ze duidelijk wat de bedoeling is en wat het concreet voor hen gaat betekenen. De aandacht zal immers verdeeld moeten worden. Tijdens het voorbereidingstraject wordt ook aandacht besteed aan de betekenis van pleegzorg voor je eigen kinderen en hoe je hen het beste kunt voorbereiden op de komst van een pleegkind.
Pleegkind is anders dan eigen kind
Een pleegkind opvoeden is anders dan een eigen kind opvoeden, een pleegkind heeft vaak al veel meegemaakt voordat hij bij pleegouders komt wonen. Dat heeft invloed op de houding en gedrag van een kind. Een pleegouder heeft ook geen natuurlijke band met een pleegkind. Dat maakt dat een aantal dingen minder vanzelfsprekend is en voelt, dan met eigen kinderen.
Kunnen ouders hun kind zomaar weghalen bij pleegouders?
Het is niet de bedoeling dat een kind zonder afspraak bij de pleegouders wordt weggehaald. In het hulpverleningsplan worden afspraken over termijnen en het doel van de plaatsing vastgelegd. Wijzigingen in dit plan worden met alle betrokkenen besproken. Bij een vrijwillige plaatsing die korter dan een jaar duurt, kan een ouder zijn kind zonder toestemming weghalen bij de pleegouders.
Blokkaderecht
Wanneer een pleegkind langer dan een jaar bij pleegouders woont, kunnen pleegouders gebruik maken van het blokkaderecht. Dit betekent dat een ouder aan de pleegouder(s) moet vragen het kind weer zelf te verzorgen. Stemt een pleegouder hier niet mee in, dan moet de ouder aan de rechtbank toestemming vragen. Tot de rechtbank een beslissing heeft genomen, kunnen pleegouders terugplaatsing blokkeren.
Vragen en antwoorden over Pleegzorg
Adoptieverlof voor pleegouders
Adoptieverlof voor pleegouders die een pleegkind in hun gezin opnemen kunnen onder bepaalde voorwaarden in aanmerking komen voor adoptieverlof.
Het moet vanaf de plaatsing duidelijk zijn dat het kind duurzaam in het pleeggezin opgenomen wordt. Adoptieverlof geeft recht op zes weken bindingsverlof. Dit verlof kan opgenomen worden vanaf vier weken voor de dag van plaatsing van het pleegkind, maar in elk geval binnen 22 weken na plaatsing. Tijdens het adoptieverlof heeft de werknemer geen recht op loon, maar wel op een uitkering via het UWV, het zogenaamde adoptie- of pleegzorgverlof ,van 100% van het dagloon.
Is een pleegkind verzekerd?
Een pleegkind is verzekerd tegen ziektekosten en heeft een aansprakelijkheidsverzekering. In eerste instantie wordt bekeken of een pleegkind meeverzekerd kan worden bij de (pleeg) ouders. Wanneer dit niet mogelijk is, sluit de pleegzorgorganisatie een verzekering af voor het pleegkind.
De kosten die pleegouders maken voor het verzekeren van een pleegkind worden vergoed.
Worden pleegouders betaald voor pleegzorg?
Als pleegouder kun je een vergoeding krijgen voor de kosten die je moet maken voor de verzorging en opvoeding van uw pleegkind. Je vraagt de pleegvergoeding aan bij de instantie die het kind bij jou plaatst. Deze instantie keert de pleegvergoeding ook uit.
Pleegvergoeding
De pleegvergoeding is een basisbedrag dat de overheid jaarlijks vaststelt. In 2012 is dat basisbedrag minimaal € 504 per maand (zie tabel). De hoogte van het basisbedrag is afhankelijk van de leeftijd van uw pleegkind. Sommige ouders kunnen een toeslag krijgen.
Pleegzorg duurt tot 18 jaar. Sommige pleegkinderen hebben na hun 18e jaar nog behoefte aan ondersteuning en begeleiding. Ze kunnen dan tot hun 23e jaar een beroep doen op voortgezette hulpverlening. Zolang er sprake is van voortgezette hulpverlening voor een pleegkind, ontvangen de pleegouders een pleegvergoeding. Voor pleegkinderen met eigen inkomsten geldt een eigenbijdrageregeling.
Hoogte
Hieronder vind je de basisbedragen van de vergoeding per kind (2021):
| Leeftijd | Bedrag per dag |
| 0 t/m 8 jaar | 19,23 euro |
| 9 t/m 11 jaar | 19,49 euro |
| 12 t/m 15 jaar | 21,22 euro |
| 16 t/m 17 jaar | 23,43 euro |
| 18 jaar en ouder | 23,68 euro |
Toeslag extra kosten
Naast de pleegvergoeding kun je als pleegouders een toeslag krijgen als je:
- extra onkosten maakt bij crisisopvang; of
- zorgt voor een pleegkind met een handicap; of
- voor 3 of meer pleegkinderen zorgt. In dit geval geldt de toelage voor het 3e en volgende pleegkind.
De extra toelage is maximaal € 3,77 per kind per dag . Je ontvangt de extra toeslag alleen onder de volgende voorwaarden:
- Het gaat om noodzakelijke kosten.
- Je kunt aantonen dat je de extra kosten niet uit de basisvergoeding kunt betalen.
- Er is geen andere regeling die deze kosten vergoedt.
Pleegvergoeding is geen inkomen
De pleegvergoeding is in principe geen inkomen en heeft geen invloed op een eventuele uitkering of persoonsgebonden budget (pgb). Ook hoef je de vergoeding niet op te geven als je huurtoeslag aanvraagt.
Voor de eerste 3 pleegkinderen in een gezin is de vergoeding belastingvrij. Zijn er meer kinderen in een pleeggezin, dan bepaalt de Belastingdienst of de vergoeding belastbaar is.
Tot 1 januari 2018 telde het inkomen van het 18-jarige pleegkind mee voor het bepalen van de inkomstenbelasting en het recht op toeslagen. Sinds 1 januari 2018 kunnen pleegkinderen en hun pleegouders aan de belastingdienst vragen om hen niet meer als fiscaal partner aan te merken.
Ontvangt je een bijstands- of een AOW-uitkering? En wonen er één of meer voormalig pleegkinderen van 21 jaar en ouder bij je in huis? Dan is dit van invloed op je bijstandsuitkering of AOW-uitkering. Dit heet de kostendelersnorm.
Verhuizen naar het buitenland
Je recht op pleegvergoeding vervalt als je als pleeggezin naar het buitenland verhuist.
Wat is blokkaderecht?
Blokkaderecht is het recht dat kan worden ingeroepen door pleegouders om te voorkomen dat een pleegkind, dat al geruime tijd door de pleegouders is verzorgd en opgevoed, abrupt door de ouders of voogd uit het pleeggezin wordt weggehaald. Er moet sprake zijn van een vrijwillige plaatsing en niet om een plaatsing middels een machtiging in het kader van de ondertoezichtstelling.
Voorwaarden
Pleegouders hebben niet altijd het recht om te blokkeren dat de ouders of voogd het kind bij hen weghalen. Om een beroep op het blokkaderecht te kunnen doen moet aan de volgende voorwaarden worden voldaan:
de ouders of voogd moeten het gezag over het kind hebben;
het kind moet met schriftelijke of mondelinge instemming van de ouders in het pleeggezin zijn opgenomen;
er moet sprake zijn van een pleeggezin, dat wil zeggen van een situatie waarin het kind door anderen (anderen dan de ouders of voogd met het gezag) wordt verzorgd en opgevoed als een eigen kind;
de pleegouders moeten het kind tenminste één jaar hebben verzorgd en opgevoed.
Pleegouders hebben geen recht op blokkade als het kind – met machtiging van de rechter – door de gezinsvoogd in het pleeggezin is geplaatst.
Gevolg blokkaderecht
Het blokkaderecht brengt met zich dat de ouder(s) of voogd slechts met toestemming van de pleegouders het pleegkind uit het pleeggezin weg kunnen halen. Blijft die toestemming uit, dan kan deze op verzoek van de ouder(s) of voogd worden vervangen door de rechtbank. Indien de ouder(s) of voogd zonder de toestemming van de pleegouders (of vervangende toestemming van de rechter) het kind bij het pleeggezin weghalen, handelen zij daarmee in strijd met de wet, dus onrechtmatig. De pleegouders kunnen dan (bijvoorbeeld in kort geding) afgifte van het kind vorderen.
Ouder(s) en het blokkaderecht
Als pleegouders zich beroepen op hun blokkaderecht, kunnen de ouders zich wenden tot de rechtbank van de woon- of verblijfplaats van het kind met het verzoek hun toestemming te verlenen tot beëindiging van het verblijf van de het kind bij de pleegouders (dit is vervangende toestemming door de rechter). Het verzoek van de ouders zal door de rechtbank worden behandeld. Als de rechtbank het verzoek van de ouders inwilligt (de kinderrechter de vervangende toestemming verleend), betekent dit dat de pleegouders van rechtswege verplicht zijn het kind af te geven aan de ouders.
Wat is de rechtspositie van pleegouders?
Pleegouders hebben recht op goede begeleiding van de instelling voor pleegzorg. Andere rechten worden hieronder toegelicht.
Gevolg blokkaderecht
Als een kind met instemming van de ouders of voogd in een pleeggezin wordt geplaatst en daar minstens een jaar is verzorgd en opgevoed als behorend tot het gezin, dan kan de voogd of ouder niet zonder toestemming van de pleegouders het kind weghalen.
Klachtenprocedure
De instelling voor pleegzorg heeft een klachtenreglement. Zowel (aspirant) pleegouders, als cliënten van de betreffende organisatie, kunnen hier een beroep op doen.
Zorgverlof
De Wet arbeid en zorg maakt het makkelijker werk en zorgtaken te combineren. Concreet betekent dit dat er, naast een recht op adoptieverlof, ook een tiendaags zorgverlof, bij een vijfdaagse werkweek, voor thuiswonende zieke kinderen, pleegkinderen, partners of ouders bestaat. Pleegouders hebben recht op zes weken verlof, als bij plaatsing van het kind in het gezin duidelijk is dat het kind duurzaam in het gezin wordt opgenomen.
Wat is de rechtspositie van pleegkinderen?
Kinderrechten gelden uiteraard ook voor pleegkinderen. In een hulpverleningsplan staat welke hulp een pleegkind krijgt en wat de plannen en doelen zijn. In dit plan staat ook of en hoe de familie bij de hulp wordt betrokken. Veel rechten van pleegkinderen hebben met dit plan te maken.
Recht op informatie
Pleegkinderen hebben er recht op te horen wat de beslissingen zijn die er over hen worden genomen en waarom. Bij kinderen van twaalf jaar of ouder is het verplicht dat hulpverleners het hulpverleningsplan, en voorgenomen veranderingen daarin, met ze bespreken. Als het kind de vader of moeder niet (meer) ziet, heeft het recht op informatie over de ouders en familie.
Recht op inzage in het dossier
Pleegkinderen van twaalf jaar of ouder hebben er recht op alle rapporten die er over hen worden geschreven, te lezen. Zij kunnen er ook een kopie van krijgen. Als een pleegkind jonger is dan twaalf jaar hebben de ouders of voogd het recht om de rapporten te lezen. Zij kunnen die met het pleegkind bespreken, maar zijn dat niet verplicht.
Recht op een eigen mening
Pleegkinderen mogen altijd zeggen wat zij ergens van vinden en wat er volgens hen zou moeten gebeuren. Dat betekent niet dat er altijd gebeurt wat zij willen. Het betekent wel dat er naar ze geluisterd moet worden. De hulpverlener is verplicht om minstens elk half jaar met het pleegkind van twaalf jaar of ouder te praten over het hulpverleningsplan. Als het kind in het plan iets leest waar hij/zij het niet mee eens is, mag hij/zij dit zeggen. Deze mening komt dan ook in het rapport.
Recht op privacy
Niemand mag zonder toestemming de post of het dagboek van een pleegkind lezen. Hulpverleners mogen informatie over het pleegkind dat jonger is dan zestien jaar, aan de ouders geven. Bij pleegkinderen van zestien jaar of ouder mag dit alleen met hun toestemming. Pleegouders en hulpverleners mogen niet zomaar alles over het kind aan iedereen vertellen. Ze mogen wel zonder toestemming van het pleegkind informatie doorgeven aan andere hulpverleners.
Recht op contact met de eigen familie
Pleegkinderen hebben recht op contact met de ouders, broers en zussen, opa’s en oma’s. Ook contact met eerdere pleegouders is een recht van pleegkinderen.
Recht om te klagen
Pleegkinderen hebben het recht om te klagen. De instelling voor pleegzorg heeft een klachtenreglement. Zowel (aspirant) pleegouders, als cliënten (zowel pleegkinderen, hun ouders of voogd) van de betreffende organisatie, kunnen hier een beroep op doen. De kinderrechtswinkel kan in eerste instantie proberen te helpen het probleem uit te praten.
Gesprek met de kinderrechter
Pleegkinderen die onder toezicht zijn gesteld, kunnen op bepaalde momenten een gesprek met de kinderrechter vragen. De kinderrechter moet kinderen om hun mening vragen wanneer zij twaalf jaar of ouder zijn.
Hoe lang kan een kind in een pleeggezin blijven?
Hoe lang een kind in een pleeggezin kan blijven, hangt af van de soort pleegzorg die het kind krijgt. Pleegzorg begint meestal met een plaatsing van korte duur.
Netwerkpleegzorg
De instelling voor pleegzorg zoekt eerst in de eigen familie of bij bekenden van het kind naar opvang. Dit heet netwerkpleegzorg. Lukt dat niet, dan zoekt de instelling voor pleegzorg een geschikt pleeggezin. Hierbij zijn de volgende vormen van pleegzorg mogelijk.
Vakantiepleegzorg
Een pleegkind kan een of meerdere vakanties in een pleeggezin doorbrengen. Het gaat om kinderen die (nog) bij hun ouders, in een internaat of een ander pleeggezin wonen, en niet bij familie of vrienden terecht kunnen.
Weekendpleegzorg
Een pleegkind brengt een of meer weekenden per maand door in een pleeggezin. Het kind woont (nog) bij zijn ouders, in een internaat of in een ander pleeggezin. Voor het kind is even aan de dagelijkse spanning ontsnappen belangrijk. De (pleeg)ouders kunnen weer nieuwe energie opdoen.
Dagpleegzorg
Wanneer ouders hun kind tijdelijk niet volledig kunnen verzorgen, kan dagpleegzorg een aanvulling zijn. Het kind wordt dan een deel van de week in een pleeggezin opgevangen. Zodra de thuissituatie weer stabiel is, stopt de dagpleegzorg. Dit is een vrij nieuwe vorm van pleegzorg, die nog niet overal beschikbaar is.
Pleegzorg in crisissituaties
In een crisissituatie wordt een kind zonder indicatie van Bureau Jeugdzorg in een pleeggezin geplaatst. Kinderen tot 18 jaar worden maximaal vier weken op deze wijze opgevangen. In die periode onderzoekt pleegzorgorganisatie hoe het verder moet.
Observatiediagnostiek
Met een indicatie voor observatiediagnostiek vraagt Bureau Jeugdzorg aan een zorgaanbieder of instelling voor pleegzorg om de problemen rond kind en gezin nader te onderzoeken. Observatiediagnostiek kan verschillende vormen hebben. Het kind kan bij pleegouders worden geplaatst die, naast de dagelijkse zorg, het kind observeren en over hun bevindingen rapporteren. Daarnaast kan psychologisch onderzoek worden aangevraagd, of een onderzoek naar de gezinssituatie. Observatiediagnostiek duurt maximaal zes weken en kan eenmalig met hoogstens zes weken worden verlengd. Doel is om Bureau Jeugdzorg een beter onderbouwd indicatiebesluit te laten nemen.
Pleegzorg voor langere tijd
Hierbij staat vast dat een kind langere tijd niet meer thuis kan wonen, soms tot meerderjarigheid. Langdurig hoeft echter niet voor altijd te zijn.
Therapeutische pleegzorg
Dit is een intensieve variant van pleegzorg voor langere tijd. Naast extra begeleiding voor de pleegouders, is ook therapie voor het pleegkind beschikbaar.
Hoe verloopt de procedure van plaatsing van een pleegkind bij pleegouders?
Een kind kan alleen bij pleegouders worden geplaatst na een indicatie van Bureau Jeugdzorg. Bureau Jeugdzorg onderzoekt de situatie thuis, en bepaalt in overleg met alle betrokkenen of pleegzorg de meest passende oplossing is. Vervolgens wordt bekeken welke vorm van pleegzorg de beste is.
Indicatie Bureau Jeugdzorg
Op basis van het indicatiebesluit van Bureau Jeugdzorg gaat de instelling voor pleegzorg op zoek naar een geschikt pleeggezin en start de begeleiding. Nadat een gezin is gevonden, maken kind en ouders kennis met elkaar. Verloopt dit positief, dan worden nadere afspraken gemaakt over het contact tussen de ouders en het kind, de begeleiding en de evaluatie van de plaatsing. Alle afspraken worden schriftelijk vastgelegd.
Begeleiding van het pleeggezin
Elk pleeggezin wordt begeleid door een maatschappelijk werker van de instelling voor pleegzorg, de pleegzorgbegeleider. De pleegzorgbegeleider is het aanspreekpunt voor opvoedingsvragen en allerlei praktische zaken. Ook onderhoudt de pleegzorgbegeleider het contact met de ouders en Bureau Jeugdzorg.
Crisisplaatsing
Bij een crisisplaatsing wordt van de kennismakingsprocedure afgeweken. Voor meer informatie hierover kunt u contact opnemen met een Bureau Jeugdzorg.
Adresgegevens
Pleegzorg Nederland
Postbus 85011
3508 AA UTRECHT
E-mail: info@pleegzorg.nl
Internet: www.pleegzorg.nl
Meer informatie
Hechtingsproblematiek, wanneer een veilige hechting niet lukt
Welke levenslessen geef jij mee aan je kinderen?
Adoptie, wat komt er bij kijken?
Curling ouders, curling ouderschap, wat betekent dat?
Wat is een loedermoeder?
Je geduld verliezen. Menselijk maar niet wenselijk.
Bronvermelding
Tekst: Marion Middendorp
Stockfoto: 123rf.com
