PDD NOS, wat zijn de kenmerken?

“Als baby viel mij al wat op aan Tim. Hij was een vrolijk en lief kind, maar het leek alsof ik geen contact met hem kreeg. Het meest opvallende was dat hij niemand, ook mij niet, in de ogen keek. Dat was heel moeilijk te accepteren. Vooral omdat ik een referentie kon maken naar mijn oudste, wat altijd een heel aanhankelijk en spontaan kind is geweest. Het duurde vrij lang voor ik met Tim een hechte band kreeg en dat maakte me verdrietig.”

Wat is PDD NOS?

PDD NOS staat voor Pervasive Developmental Disorder – Not Otherwise Specified. Een moeilijke term voor een ontwikkelingsstoornis binnen het autismespectrum. PDD NOS is een verzamelnaam die vaststelt dat er kenmerken van autisme zijn, maar de symptomen niet specifiek genoeg zijn het label autisme of asperger eraan te hangen. Kinderen met deze stoornis zijn veelal erg op zichzelf gericht en hebben vaak meerdere achterstanden op emotioneel, sociaal en motorisch gebied.

Verschillende gradaties

PDD-NOS is niet altijd even ernstig en is er in verschillende gradaties. Kinderen met deze stoornis hebben met elkaar gemeen dat goede structuur nodig is. Ze zijn niet in staat goed te reageren op een niet vooraf geplande gebeurtenis. Vaak hebben ze ook minder controle over hun lichamelijke bewegingen, maar het grootste probleem is, dat ze zich niet kunnen inleven in anderen.

Kenmerken PDD NOS

Kinderen met deze stoornis zijn vaak niet in staat fantasie van werkelijkheid te onderscheiden. Neem als voorbeeld eens een film op tv waarin er iemand wordt doodgeschoten. Zij realiseren niet dat het gespeeld is en denken dat het echt is. Meestal snappen ze woordspelingen of uitdrukkingen niet. Als je bijvoorbeeld zou zeggen dat “het water je in de mond loopt”, zullen zij het niet snappen en letterlijk denken dat je je mond onder de kraan gaat houden om er water in te laten lopen.

Inlevingsvermogen

Ook kunnen ze vaak moeilijk overweg met leeftijdgenootjes. Als ze hun emoties tonen, doen ze dit vaak op een extreme manier. Ook agressiviteit is een veel voorkomend probleem in hun gedrag. Ze missen inlevingsvermogen en hebben moeite met het herkennen van andermans emoties en kunnen zich daar dan ook niet of moeilijk op aanpassen.

Wat is de oorzaak van deze stoornis?

De stoornis kan al worden vastgesteld in de eerste levensjaren van een kind. Het is vermoedelijk het gevolg van een klein genetisch of biochemisch probleem in de hersenen, dat ontstaan is tijdens de ontwikkeling van de hersenen tijdens de zwangerschap. De stoornis in de ontwikkeling van de hersenen heeft gevolgen voor het verwerken van informatie. Er wordt gedacht dat erfelijkheid voor 80 tot 90% een rol speelt.

Het verdwijnt niet

Dit kan betekenen dat het een ernstige beperking zal zijn voor het leven, want het verdwijnt niet. Het komt voor dat een kind op latere leeftijd de PDD-NOS de baas wordt en (soms zelfs zonder medicijnen) er prima mee kan leven. Sommige van hen zijn hoogbegaafd, mede door de PDD-NOS. Je zou de stoornis kunnen zien als een soort ‘schil’ die om hun persoonlijkheid en intelligentie zit. Zo kunnen ze het vermogen van hun brein niet optimaal benutten. Echter wanneer ze het onder controle krijgen, zal hun hoogbegaafdheid tot uiting komen en kunnen zij dit wel ten volle benutten.

Is er een behandeling mogelijk?

Er is geen behandeling bekend PDD-NOS te verhelpen. De behandeling bestaat, zoals bij de meeste kinderpsychiatrische aandoeningen, uit een combinatie van voorlichting, medicatie, ondersteuning bij de opvoeding, begeleiding op school, (sociale-)vaardigheidstrainingen en gedragstherapie. Medicatie wordt veelal voorgeschreven om de bijkomende symptomen, zoals angst, depressie en agressie, te voorkomen of te verminderen. In enkele gevallen wordt Ritalin voorgeschreven om het concentratievermogen te vergroten.

Omgaan met PDD-NOS

Als ouder van een kind met PDD-NOS zal het niet altijd even makkelijk zijn. Er zijn een aantal praktische tips die je als ouder (maar ook als leerkracht) kunt toepassen om de situatie draaglijker te maken.

Zorg ervoor dat je kind niet teveel bepaalt wat er in jullie gezin gebeurt. Houd zelf de touwtjes in handen. Houd rekening met de andere gezinsleden. Ook zij hebben ruimte en aandacht nodig.
Vermijd onverwachte situaties. Aan structuur wordt enorm veel waarde gehecht. Ook veranderingen binnen het gezin kun je beter langzaam en stapsgewijs invoeren.
Kinderen met deze stoornis maken eigenlijk nauwelijks gebruik van kijken en luisteren (meer van ruiken en voelen). Dit moeten ze bewust leren. Geef je kind een reden om te luisteren of te kijken. Dit kan door middel van gestructureerde opdrachten.

Duidelijkheid

Maak het begrijpelijk. Leg duidelijk uit hoe het verloop van een opdracht in elkaar zit (wat, wanneer, hoe, hoe lang, met wie, enz.). Geef daarbij ook visuele ondersteuning, dit kan via beeldverhaal en pictogrammen. Zo is in een oogopslag te zien wat de opdracht inhoudt.
Gebruik beloningssystemen om je kind over de drempel heen te trekken. Goede beloningen zijn bijvoorbeeld: materiële beloningen (iets krijgen bij goed gedrag). Dat is meestal een krachtige versterker voor hen; activiteitenversterkers (een stripboek lezen, boekjes voor de leerkracht in elkaar nieten); ruilversterkers (stickers); sociale versterkers (complimentje krijgen).

Ga voorzichtig om met het uiten van je gevoelens. Vooral emoties als vijandigheid, kritiek of over-betrokkenheid is niet goed voor je kind. Zulke emoties worden namelijk vaak niet door je kind niet begrepen. Het is zelfs zo dat ze de stress meer verhogen.

Geen abstracte taal

Probeer zo min mogelijk abstracte taal te gebruiken. Leg letterlijk uit wat je bedoelt. Taalgebruik moet functioneel zijn.
Leer gewenst gedrag aan door veel herhalen, inprogrammeren, voorzeggen en uitleggen.
Zet je kind steeds met beide benen op de grond. Fantasieën ontaarden namelijk gemakkelijk in angst.

Heel kort gezegd, is het belangrijkste voor een kind met PDD-NOS het zorgen voor orde, regelmaat en structuur. Zo creëer je rust bij je kind, maar ook bij jezelf en binnen je gezin.

Meer informatie

Autisme en echtscheiding – Hoe regel je alles zo zorgvuldig mogelijk?
Autisme & moeders. Hoe voorkom je een burn-out?
Wanneer is er sprake van autisme?
Yoga & autisme. Een fijne combinatie
Nieuwetijdskinderen, ADHD en autisme
Auti-pesten: Autisme en pesten, hoe ga je hiermee om?
Wat betekent de diagnose “Syndroom van Asperger”?

Bronvermelding

Tekst: Marjolein van Driel
Stockfoto: 123rf.com