Oudere vaders: Vader worden op latere leeftijd

Oudere vaders. Vader worden op latere leeftijd. Uitdaging of uitputting?

“Wat een energieke vent,” merkt de vrouw lachend op terwijl ze vanaf haar strandstoel met plezier toekijkt hoe een man druk in de weer is om samen met een kleine jongen een supersonisch zandkasteel te bouwen. De man is fit en goed gebouwd maar zijn grijze lokken en iets vollere maagstreek verraden dat hij toch niet meer de jongste is.

“Ik wou dat Sam zijn opa nog zo fief was,” antwoordt haar vriendin terwijl ze traag wat zonnebrand op haar benen smeert, “maar mijn vader is gewoon te oud om zo met zijn kleinkinderen te dollen.”
“Ja, jammer. Het lijkt me enig om zo’n jonge opa te hebben,” zegt haar vriendin goedkeurend en samen kijken ze genietend toe hoe de man zich mee laat voeren in het fantasiespel over ridders en draken van de jongen.
Na enige tijd is het kasteel af; de jongen kijkt de man uitdagend aan en roept stoer: “Nu zwemmen, pap. Wie het eerst in het water ligt!” Terwijl de man een sprintje trekt en de jongen gierend achter hem aan rent kijken de twee vrouwen elkaar geschokt aan. “Papa?! Jemig, het is zijn váder. Wat ziek!”

Vooroordeel oudere vaders

Terecht of niet, er bestaat een groot vooroordeel tegen oudere vaders. Het lijkt een soort modeverschijnsel, maar het is slechts een logisch gevolg van allerlei demografische veranderingen in onze samenleving dat mannen op latere leeftijd opnieuw een jong gezin stichten. Waarom dus dat vooroordeel?

Voor vrouwen meer geaccepteerd

Voor vrouwen is het algemeen geaccepteerd dat zij op steeds latere leeftijd hun eerste kind krijgen. Ondanks de vele waarschuwingen momenteel vanuit de gynaecologie geven vrouwen voorrang aan opleiding, werk en carrière en wordt het moederschap bewust uitgesteld. In ons artikel ‘Oermoeders’ werd duidelijk dat de juiste biologische leeftijd voor vrouwen om kinderen te krijgen tussen de 20 – 30 jaar ligt, met een geleidelijk afnemende vruchtbaarheid tot aan de menopauze.

Afname in activiteit

Hoewel ook spermatozoïden heel langzaam in aantal en activiteit afnemen geldt voor mannen geen begrenzing aan hun vruchtbaarheid. De grens van sociale acceptatie’is echter wel scherp: mannen die na hun vijftigste opnieuw vader worden, worden voor opa versleten of afkeurend bekeken.

Modeverschjinsel

In Hollywood en in Holland Medialand lijkt het een ware hype om op oudere leeftijd nog kinderen te krijgen: Harvey Keitel (65) kreeg laatst nog een kind en ook Michael Douglas (62) was in 2003 apetrots vanwege de geboorte van zijn dochter.

Op latere leeftijd vader

Bij ons zijn het Harry Mens, Peter Faber, Carl Huybregts en Felix Meurders die op latere leeftijd opnieuw het vaderschap instapten. Of er een relatie is tussen beroemd zijn, een modegril en een dierbare vaderwens is nog onduidelijk, feit is dat het telkens een gevolg is van een verandering in de samenlevingsvorm waarbij een zekere jonge dame de hoofdrol speelt.

Afkeuring voor oudere vaders?

Bij ons vooronderzoek naar mannen die op latere leeftijd (opnieuw) aan een jong gezin beginnen, merkte Oudersenzo.nl dat het lastig was om deze mannen te bereiken.

Er reageerden daarentegen wel veel vrouwen op onze oproepjes, die a: een ex-partner hadden die opnieuw kinderen kreeg, b: dochters waren van een vader die op latere leeftijd weer een baby kregen en c: vrouwen met jonge partners die zich geen beeld konden vormen bij oude vaders. De inhoud en toon van de reacties spraken voor zich: onbegrip, vooroordeel en zelfs boosheid/jaloezie voerden de boventoon. Oudersezno.nl begon langzaam te begrijpen waarom deze mannen liever niet in de spotlights wilden staan.

Met opa op stap?

“Laatst was ik met mijn zoontje bij de bakker en daar zei iemand nietsvermoedend: ‘Zo, ben je lekker op stap met opa?’, waarop mijn zoontje verbaasd reageerde: ‘Dit is mijn papa!’ Soms gebeurt dat, maar ik heb er geen moeite mee. Het is een feit dat ik net zo goed een jonge opa had kunnen zijn – mijn andere zoon is tenslotte al dertig.“

Leo is zestig en vader van twee zoons; hij ervaart het vaderschap bij zijn jongste zoon Rocco (3 jaar) veel intenser als destijds bij zijn eerste zoon. “Ik was toen erg gericht op opleiding, werk en maatschappelijke status. Daar ben ik nu helemaal vrij van: Rocco komt op de eerste plaats. Ik ervaar de tijd en ruimte die ik nu heb om me met Rocco bezig te houden als een enorme luxe, een verrijking van mijn leven.“

Enorme luxe

Het beeld in onze maatschappij verandert. Gezinnen in hun traditionele samenstelling met een vader, moeder en (twee) kinderen maken langzaam plaats voor steeds meer gevarieerde vormen van samenleven. Ook de rol van vaders binnen deze samenlevingsvormen is meer gevarieerd: je hebt alleenstaande vaders, vaders die met hun kinderen en de kinderen van een nieuwe partner een gezin vormen, thuisvaders, weekendvaders, homovaders, en oudere vader.

Tweede leg vaders

Deze laatste worden ook wel ’tweede leg vaders’ genoemd, een denigrerende benaming voor mannen die op latere leeftijd met een jongere partner opnieuw een gezin starten.

Kwaliteiten voor het leven

“Toen Marion haar kinderwens uitsprak moest ik daar wel even goed over nadenken,” biecht Leo eerlijk op. Hij ontmoette zijn huidige partner nadat hij lange tijd als vrijgezel had geleefd. “Ik was inmiddels 55 en had jarenlang alleen gewoond; een baby stond niet bovenaan mijn lijstje: de zorg, de verantwoording, maar ook twijfel over je gezondheid en leeftijd, het speelt allemaal door je hoofd. Zo ‘ondoordacht’ en vanzelfsprekend ik de eerste keer voor het vaderschap koos, zo weloverwogen verliep dit bij Rocco en uiteindelijk durfde ik het wel aan.“

Leeftijd als voordeel

Leo ervaart zijn leeftijd juist als een voordeel en slechts een enkele keer als nadeel.
“Natuurlijk denk je wel eens aan later: hoe lang mag ik Rocco meemaken, of ik er bij zal zijn als hij gaat studeren, of zelf kinderen krijgt. Maar het gaat niet om later. We leven nú, heel intens, en ik ben er van overtuigd dat wat ik hem nu meegeef aan kwaliteiten voor het leven, hem zodanig zal vormen dat hij me bij zijn bul-uitreiking niet nodig heeft. Tegen die tijd is hij een volwaardig mens met een stabiele achtergrond en voldoende geestelijke bagage voor de rest van zijn leven – ook zonder zijn vader. Wat zegt leeftijd nu helemaal? Ik ken vaders van dertig of veertig, die stukken ouder doen dan ik.“

Verrijking

Zoals Leo al zei, het gaat om hier en nu: piekeren over de toekomst is verloren tijd, daar weet Sandra alles van. Zij bleek, toen zij 38 jaar was en haar eerste zoon 15, spontaan zwanger van een tweede gezonde zoon. Voor haar iets oudere partner (46 destijds) kwam dit eerste vaderschap als een donderslag bij heldere hemel; hij had zeer gemengde gevoelens over de komst van een baby, temeer omdat hij al wat ouder was. De geboorte van hun zoon Maikel maakte echter heel veel bij hem los en het vaderschap was een ervaring die zijn leven diep verrijkte! Zijn vreugde om Maikel was echter van korte duur want vijf maanden later kwam hij door het noodlot om het leven.

Intense accent

“Alle muizenissen over dat hij later wel een erg ‘oude pa’ zou zijn, waren ineens zo triviaal,’ zegt Sandra, die er nu alleen voor staat met een puber en een peuter. ‘Ik hou me vast aan de enorme vreugde en het intense vadergevoel die de geboorte van Maikel in mijn partner teweeg brachten. De vreugde van het vaderschap is niet leeftijdgebonden; juist zijn levenservaring maakte dat mijn partner alles met Maikel zo intens beleefde en waardeerde. Ik zal proberen om mijn zoon later een goed beeld te schetsen van zijn vader: een uiterst trotse en liefhebbende man die te kort maar intens van zijn zoon heeft genoten!“

Niet eerder afscheid

Maikel is een uitzondering maar door de toenemende levensverwachting van mannen hoeven kinderen van oudere vaders niet per definitie eerder afscheid van hen te nemen: uit cijfers van het Centraal Bureau van de Statistiek blijkt dat vaders uit 1975 gemiddeld nog 43,9 jaar samen met hun kind hadden te gaan, tegen 43,4 jaar in 2005. Opnieuw de vraag: waar komt dat vooroordeel jegens oudere vaders vandaan?

Modeverschijnsel

Peter Cuyvers, vader van zes kinderen en directeur van het advies- en ontwikkelingsbureau op gezinsterrein ‘Family Facts’, zegt: “Het is aan de ene kant haast een modeverschijnsel – op latere leeftijd opnieuw papa worden – maar aan de andere kant een taboe. Toch is de verschuiving in de leeftijd van vaders een heel logisch gevolg van de grote veranderingen in onze gezinssamenstelling. Net zo goed als dat moeders ouder worden bij hun eerste kind, worden vaders ouder bij hun laatste kind.”

Oude grijze vader

Het beeld van een oude grijze vader met een peuter is inderdaad vreemd, maar dat beeld bestaat eigenlijk niet: tegenwoordig zijn mannen op latere leeftijd niet meer ‘moe, oud en grijs’ maar juist erg energiek en langer ‘jong’. Een peuter vormt voor de meeste juist een uitdaging en zeker geen uitputting.’Peter kreeg op zijn 21e zijn eerste kind en op zijn 43e werd zijn zoon Hugo geboren; een verrassing want met 48 jaar had zijn vrouw nooit gedacht nog zwanger te raken.

Je beleving verandert

“Ik ben nog steeds dezelfde soort vader, ik was toen geen spelletjesman en ben dat nu nog steeds niet. Kijk, je persoonlijkheid verandert niet, je beleving daarentegen wél: Hugo betekent nu alles voor me terwijl ik destijds werd opgeslokt door avondstudie en werk.”

Tijd, geld, rust en ruimte zijn wat betreft Peter de sleutelwoorden als we het hebben over oudere vaders. ‘Leeftijd, rijpheid en levenservaring maken dat je anders tegen de dingen aankijkt, andere prioriteiten stelt en dat je je emoties intenser ervaart. Destijds maakte ik mijn kinderen onderschikt aan mezelf – aan mijn werk, opleiding, carrière – maar dat zou nu met Hugo ondenkbaar zijn: hij staat voorop.’

Weinig vooroordeel

Persoonlijk ondervindt Peter weinig vooroordeel; alle zes zijn kinderen zijn bij dezelfde moeder verwekt met wie hij al die jaren al samenleeft. “Het is geen tweede huwelijk of zo en ik ben dus niet van ‘de tweede leg’. Ik ervaar ook eigenlijk geen nadelen aan het oudere vaderschap, misschien is het enige minpuntje dat mijn rol als opa anders is dan bij de meeste families. Hugo was een absoluut cadeautje, zoals vrienden van ons het zo mooi zeiden, en hij werd direct warm opgenomen in ons gezin.“

Een bijzonder gezin overigens, waar het leeftijdsverschil tussen Hugo en zijn achterneefjes/nichtjes – Peters kleinkinderen – minder groot is dan tussen Hugo en zijn oudste broer.

Biologische leeftijd

Voor het vaderschap geldt hetzelfde als voor het moederschap: de ideale biologische leeftijd om kinderen te krijgen ligt tussen de 20 en 30 jaar, maar in allerlei andere opzichten kan deze leeftijd stukken minder ideaal zijn. Want laten we eerlijk zijn, ieder mens, iedere relatie en elke omstandigheid is tenslotte weer anders.

Autisme

Wanneer het kind eenmaal gezond en zonder complicaties ter wereld is gekomen – ondanks waarschuwingen voor het late moederschap en een mogelijke relatie tussen autisme en oudere vaders – speelt leeftijd geen rol meer. Want of de ouders nu twintigers of zestigers zijn, het belangrijkste is toch wel dat een kind welkom is en in een liefdevolle omgeving opgroeit.

Kwaliteit van sperma bij oudere mannen

De leeftijd van de man is van minder belang voor het tot stand komen van een zwangerschap dan bij de vrouw. De kwaliteit van sperma blijft zelfs lange tijd constant en zal pas op latere leeftijd defecten vertonen in het genetisch materiaal.

Geen directe noodzaak

Hoewel er geen directe noodzaak is tot het hanteren van een maximale leeftijdsgrens bij bijvoorbeeld IVF en ICSI, is het wel van belang om de risico’s te kennen van laat (vijftig plus) vaderschap. Het aantal miskramen neemt toe en uit onderzoek is gebleken dat er een relatie bestaat tussen een hogere leeftijd van vader en het ontwikkelen van autisme en/of aanverwante stoornissen bij het kind (naast de leeftijd van vader spelen hierbij nog andere factoren een rol zoals het geboortejaar en de sociaal-economische status van de ouders). Wie echter tot over zijn oren verliefd is en een partner heeft getroffen die graag met hem een gezin wil stichten, zal zich niet direct door de argumenten laten weerhouden.

Meer informatie

Vader worden is een mooie weg die je samen bewandelt
Tienervader: Help, ik word vader!
De mythen van het vaderschap
Vaders anno 2021
De kersverse vader blues
Schoonvader from hell

Bronvermelding

Tekst: Monique Hordijk
Stockfoto: 123rf.com