Opvoeding van een peuter, hoe moeilijk kan het zijn?

Opvoeding van peuters, hoe moeilijk kan dat zijn? Peuters zijn toch hartstikke aandoenlijke minimensjes, die precies doen wat jij zegt? Of…? Gelukkig is dit zeker vaak wel het geval, maar peuters leren steeds beter dat zij een eigen individu zijn, met een eigen wil. En die wil, willen ze maar wat graag laten gelden. Zelfs als ze eigenlijk het andere willen. Peuters zijn onderzoekend, nieuwsgierig en volop in ontwikkeling. Ze kunnen je behoorlijk uitputten, hoe ga je hiermee om? Als baby hebben ze vooral behoefte aan knuffels en aandacht, maar in de peuterfase begint de echte opvoeding, want ze hebben vooral je duidelijkheid en consequentie nodig.

Opvoeding gaat om voorbeeldgedrag

Opvoeding is een ruim begrip, het gaat om het juiste voorbeeld geven, waarden en normen zoals opstaan in de tram voor ouderen, niet schelden of pesten, elkaar geen pijn doen, niet iets zomaar afpakken, elkaar iets gunnen, samen delen, vriendelijk zijn voor elkaar en elkaar respecteren, zuinig zijn op spullen, et cetera. Opvoeding zit verweven in het dagelijkse contact met je peuter. Het is echter wel belangrijk dat je consequent bent. Wat vandaag niet goed is, is dat morgen ook niet. Als je niet consequent bent maak je het alleen maar onnodig verwarrend voor hem.

De verlegen peuter

Veel vormen van verlegenheid komen voort uit de vrees voor nieuwe ervaringen, aarzeling om aan sociale activiteiten deel te nemen, niet met vreemden willen praten en moeite hebben met het maken van vriendschappen. Bij een verlegen kind liever geen kritiek of dwang uitoefenen. Boos worden heeft een negatief effect omdat het je peuter onzeker kan maken. Je kunt je peuter beter voorbereiden op bepaalde situaties die hij moeilijk vindt.

Veel peuters zijn zeer verlegen ten opzichte van onbekende volwassenen maar soms ook bij bekende volwassenen in een onverwachte situatie. Verlegen gedrag is heel natuurlijk en gezond. Enige terughoudendheid aan het begin van een ontmoeting is prima en geeft alleen maar aan dat je peuter het verschil begrijpt tussen bekend en onbekend. De meeste peuters stappen vanzelf weer over hun angst heen wanneer ze tijd hebben even te wennen.

Je kunt in eerste instantie dicht bij je peuter blijven om hem een stukje veiligheid te bieden en langzaam de afstand een beetje vergroten.

Help je peuter bij zijn verlegenheid

Wij hebben alvast enkele tips verzameld om je peuter te helpen bij zijn verlegenheid.

Geef zelf het goede voorbeeld, zodat je peuter kan zien hoe hij het beste kan reageren in een bepaalde situatie.
Blijf in eerste instantie dicht bij je peuter en doe bepaalde dingen samen als je peuter iets moeilijk vindt.
Prijs je peuter als hij iets doet wat hij daarvoor nog eng vond.
Bereid je peuter voor op hetgeen hij kan verwachten of wat jullie gaan doen.
Lees samen met hem boekjes over verlegenheid.
Neem je peuter vooral serieus, dat is al een hele geruststelling voor hem.

Opvoeding – Waarden en normen

Een goede opvoeding begint met het overbrengen van de juiste waarden en normen. Waarden geven uitdrukking aan wat mensen beweegt en wat zij heel belangrijk vinden in het leven. Denk bijvoorbeeld aan trouw, respect, rechtvaardigheid et cetera. Normen zijn de regels die je maakt op grond van je waarden.
Uiteraard wil je je peuter ook waarden meegeven. Dit kan op verschillende gebieden zijn zoals: behulpzaam zijn, niet vloeken, sociaal, goed voor mens, dier en milieu. Probeer je peuter zelf het goede voorbeeld te geven en je excuus aan te bieden of een fout toe te geven als je zelf iets verkeerd hebt gedaan. Laat hem zien dat het belangrijk is om fouten toe te geven.

Grenzen nodig

Een peuter zal zich niet gauw onbemind voelen als hij grenzen gesteld krijgt, het werkt eerder andersom. Kinderen hebben grenzen nodig, de een meer dan de ander. Opgroeien in een gezin waar grenzen en regels zijn, zorgt er niet alleen voor dat je peuter zich veilig en bemind voelt, het maakt hem ook liever. Met een goede opvoeding, waarin je duidelijke grenzen stelt, geef je hem een gevoel van veiligheid. Die grenzen geven hem juist een heel veilig gevoel, ondanks dat hij zich er tegen zal verzetten.

Duidelijke uitleg

Je peuter leert alleen het verschil tussen goed en slecht als je hem dat duidelijk uitlegt. Een verwend kind kan zich egoïstisch gedragen. Hij is gewend aan de voortrekpositie en bescherming. Een peuterspeelzaal kan goed voor hem zijn. Hier zal hij het speelgoed en aandacht moeten leren delen.

Driftbuien

Driftig worden is geen leuk gevoel, je peuter raak buiten zichzelf en voelt zich daarna niet prettig en misschien zelfs schuldig. Peuters hebben vaak driftbuien om uiting te geven aan hun frustraties omdat ze iets niet kunnen of niet krijgen.
Zijn taalvermogen is te beperkt om zichzelf duidelijk uit te drukken. Bij een driftbui gooit een peuter zich vaak op de grond, schreeuwt en schopt.

Een driftbui kan het gevolg zijn van:

• Teveel prikkels/teveel keuzes
• Onmachtig om de juiste behoeften of gevoel kenbaar te maken
• Honger of vermoeid
• Jaloezie
• (Te) weinig controle over emoties en/of zijn leven
• Gevoel van afkeer
• Erfelijke aanleg

Blijf kalm

Probeer zelf kalm te blijven. Aandacht (dus ook negatieve) zal de aanval alleen verlengen. Thuis kun je hem even buiten de kamer zetten, maar zeg er wel bij dat je nog heel veel van hem houdt, maar dat je dit gedrag niet kunt accepteren. Sluit hem nooit in een kamer op, dan kan hij niet meer terug komen om te zeggen dat het hem spijt.
Driftbuien horen bij het leven van een peuter en begint bij sommige peuters al aan het einde van het eerste jaar en bij de meeste ergens in het tweede jaar tot na het vierde jaar. Eigenlijk reageren ze met hun driftbuien precies zoals bij hun leeftijd hoort.

Hoe voorkom je een driftbui bij je peuter?

Voorkomen is beter dan genezen en dat geldt zeker voor een driftbui van je peuter. Niemand schiet hier namelijk iets mee op, zeker je peutertje niet.

Tips

Als je ziet dat je peuter moe wordt, ga dan iets rustigs met hem doen (voorlezen, puzzelen, et cetera)
Bereid je peuter voor op wat er gaat gebeuren, zodat hij niet voor onverwachte verrassingen komt te staan die hem kunnen verwarren.
Ga niet in zijn buien mee, maar blijf zelf kalm.
Neem de tijd, probeer niet te haasten.
Laat hem soms zelf iets kiezen.
Probeer het te benoemen/begrijpen waarom je peuter zo boos is en leg hem rustig uit waarom iets wel of niet kan.

Alleen laten

Je peuter vindt het vervelend gescheiden te worden van zijn ouders. Je kunt zijn leed verzachten door hem goed voor te bereiden op hetgeen gaat komen.

Tips

Neem rustig afscheid en neem van te voren even extra de tijd voor hem.
Kom op de afgesproken tijd terug.
Bedenk een speciaal afscheidsritueel.
Vertel hem ruim van te voren dat je weggaat en zeg hem wie er op hem komt passen.
Vraag de oppas ongeveer een half uur voor je vertrek al aanwezig te zijn.

Lastige vragen

Als ouder kun je het beste eerlijk antwoord geven, ook op lastige vragen op (bijvoorbeeld) gebied van sex of drugs. Doe je het niet, dan kan je peuter ook vermijdend gedrag gaan vertonen. Wanneer je op een vraag eerlijk antwoord geeft, stimuleer je het zelfvertrouwen en eerlijkheid in je peuter. Daarnaast geef je hiermee je peuter de ruimte om te denken, besluiten te nemen en verantwoordelijk te handelen.

Tips

Neem zijn vragen serieus en probeer er een zo eerlijk mogelijk antwoord op te geven.
Denk na over de bedoeling van zijn vraag om tot het juiste antwoord te komen.
Durf ook toe te geven als je iets niet weet.
Soms hoef je niet de hele waarheid te vertellen maar moet je rekening houden met hoeveel je peuter kan begrijpen.

Vieze woordjes…

Kleine kinderen vinden het fantastisch om vieze woordjes te zeggen. Op een gegeven ogenblik vliegen de ‘poepjes en plasjes’ je om je oren. Dit valt echter nog in de categorie ‘onschuldige’ vieze woorden, maar je kindje kan natuurlijk ook een écht vies woord of krachtterm van een ander hebben gehoord, bijvoorbeeld op straat. Als je kindje eenmaal doorheeft dat dit in de categorie ‘vieze woorden’ valt, zal hij het niet nalaten om het regelmatig zijn mondje uit te laten rollen…

Televisie kijken

Televisie is niet de makkelijke oppas waarvoor hij soms wordt gebruikt, als is het natuurlijk best prettig om even je handen vrij te hebben. Het beste is mee te kijken met je peuter naar zijn programma’s. Op die manier kun je vragen stellen en aanvullingen en/of opmerkingen geven. Een peuter zal maar weinig leren als hij passief kijkt, maar als je met hem meekijkt stimuleer je hem actief te kijken.

Meer informatie

Peuterpuberteit: Een survivalgids voor de weerbarstigheid van je kleine draak
Hoe maak je een driftig kind weer aan het lachen?
Wat doe je met kinderen die (te) veel aandacht vragen?
Time-out op de gang. Werkt dat wel?
In gesprek met Eugenie Suer: Gelukkig opvoeden doe je zo!
Hoe overleef je de peuterpuberteit?
Triple P Parenting – Wat houdt het in?
Ouderschap, iedereen kleurt dit anders in
Groen opvoeden en milieubewust leven
Kleuterverliefdheid. Hoe serieus moet je dit nemen?
Driftbuien bij peuters. Hoe ga je hiermee om?
Kinderen hebben grenzen nodig
Tweetalig opvoeden. Hoe doe je dat?
Verwennen, scoren op de korte termijn
Dwarse peuter? Tips om met hem om te gaan!
Hoe vergroot je zijn zelfvertrouwen?
De Nee-fase tijdens de peuterpuberteit: nee, Nee, NEE!
Frustrerend als je kind niet wil luisteren
De zin en onzin van straffen

Bronvermelding

Tekst: Marion Middendorp
Stockfoto: 123rf.com