Een ontwikkelingsachterstand bij je kind: hoe herken je dat?

Elk kind ontwikkelt zich in zijn of haar eigen tempo. Is jouw kindje laat met praten of lopen? Maak je nog maar even geen zorgen! Waarschijnlijk haalt hij deze mijlpaal een paar maanden later alsnog, wanneer hij er helemaal klaar voor is. Maar hoe weet je dan wanneer je kindje wél een ontwikkelingsachterstand heeft?

Een normale ontwikkeling

Wat is dat eigenlijk, een normale ontwikkeling? We noemen een ontwikkeling ‘normaal’ als je kindje zijn mijlpalen haalt volgens de gemiddeldes zoals die in ons land zijn vastgesteld. Dat betekent niet dat elk kindje precies met 6 maanden moet kunnen omrollen. Dat is inderdaad het gemiddelde, maar zolang je kindje binnen de marges valt ontwikkelt hij of zij zich nog steeds op gemiddeld niveau. Een vroege roller rolt met 3 maanden; een late roller is er ‘pas’ na 9 maanden klaar voor.

Is het één dan beter dan het ander? Nee: onderzoek laat zien dat er tussen ‘vroege’ en ‘late’ baby’s op de leeftijd van 5 jaar geen ontwikkelingsverschillen meer bestaan. Elk kind heeft simpelweg zijn eigen tempo! Misschien heeft jouw kindje veel tijd nodig om zich motorisch te ontwikkelen maar is hij er als de kippen bij als het op taal aankomt. Of neemt hij voor elke mijlpaal even rustig de tijd, zonder een achterstand op te lopen in zijn ontwikkeling.

Naar het consultatiebureau

Het consultatiebureau houdt netjes bij of de ontwikkeling van jouw kindje binnen de marges valt. Dit gebeurt vooral in de eerste maanden en jaren. Lijkt de ontwikkeling vertraagd te zijn? Dan kan deze vaak op jonge leeftijd nog worden bijgestuurd. Het consultatiebureau is bovendien ook alert op andere signalen die wijzen op een mogelijke achterstand, zoals de grootte van het hoofd of specifiek gedrag van een kind. Ze kunnen in dat geval doorverwijzen naar een kinderneuroloog.

De bekende mijlpalen

Wat zíjn dan eigenlijk de gemiddeldes en marges bij mijlpalen in de vroege kinderjaren? We zetten er een paar op een rijtje:

Omrollen

Met omrollen beginnen baby’s meestal na 3-9 maanden, met een gemiddelde van 6 maanden.

Tijgeren en kruipen

Niet alle kinderen tijgeren en kruipen voordat ze gaan staan en lopen. Billenschuiven komt ook regelmatig voor! Vroege baby’s kunnen al met 5 maanden gaan tijgeren, en met een maand of 6 kruipen. Gemiddeld is rond de 7 maanden en 7-10 maanden; maar tijgeren en kruipen kan ook pas na het eerste levensjaar starten.

Zelfstandig zitten

Zelfstandig zitten leren baby’s vaak op een leeftijd van 6-13 maanden. Soms beginnen ze al vroeg maar is de rug nog niet sterk genoeg.  Kinderen die niet leren zitten, leren waarschijnlijk ook niet om te lopen op latere leeftijd.

Eerste woordjes

Gemiddeld zegt een kind de eerste woordjes rond hun eerste verjaardag; de eerste zinnetjes van twee woorden komen gemiddeld rond de tweede verjaardag. Maar hier zijn grote verschillen in!

Staan

Staan doen kinderen meestal rond de eerste verjaardag, met een ruime marge van 7-18 maanden.

Lopen

Ook bij lopen is een ruime marge genomen, want kinderen verschillen nogal in hun tempo van ontwikkeling. Sommige kinderen houden zich liever eerst bezig met brabbelen en kletsen! Gemiddeld lopen kinderen met 12-14 maanden; maar vroege baby’s doen dit al vanaf 8 maanden en late baby’s wachten tot ze bijna 2 jaar zijn.

Oorzaken ontwikkelingsachterstand

Hoe ontstaat een ontwikkelingsachterstand? Dat kan op verschillende manieren.  

Hersenbeschadiging door zuurstoftekort tijdens de geboorte, door een ongeval, door een infectie, door alcoholgebruik tijdens de zwangerschap, etc.

Verstandelijke beperking (bv. syndroom van Down, IQ lager dan 70)

Onvoldoende stimulatie, waardoor een kind niet de kans krijgt zich te ontwikkelen

Problemen met horen of zien die de ontwikkeling in de weg staan.

Het is niet bekend hoeveel kinderen in Nederland precies een ontwikkelingsachterstand hebben. Maar het komt gelukkig weinig voor. We weten wel dat 2-3% van de kinderen een verstandelijke beperking heeft (IQ < 70), en dat veel kinderen met een verstandelijke beperking een vertraagde ontwikkeling hebben. Naar schatting heeft minder dan 0,5 % van de kinderen in Nederland een ernstige ontwikkelingsachterstand. De kans dat jouw kindje tot deze groep behoort is gelukkig heel klein!

Geef je kindje de ruimte

Het is zeker belangrijk om de ontwikkeling van je kindje in de gaten te houden; maar wees je er ook van bewust dat elk kind zijn eigen tempo en maniertjes heeft. We willen graag opscheppen over ons kind, we zijn bovendien bang geworden door alle horrorverhalen online; dus houden we ons kindje nauwlettend in de gaten. Maar maak je niet teveel zorgen! Is jouw kindje een beetje later dan de buurjongen? Geef hem de ruimte om zich te ontwikkelen en wacht het rustig af. Waarschijnlijk is hij even met een andere groeiontwikkeling bezig. Twijfel je toch? Neem dan gerust contact op met het consultatiebureau of je huisarts!

Meer informatie

Hoe herken je een ontwikkelingsachterstand bij je kind?
Spraakontwikkeling van je baby
Hoe ontwikkelt je baby zich lichamelijk?
Downsyndroom. Wat is het? En hoe ontstaat het?
Het consultatiebureau. Wat kun je ervan verwachten?
Vroeggeboorte – Geboorte voor 37 weken zwangerschap

Bronvermelding

Tekst: Irène Storm
Stockfoto: 123rf.com