Online oplichting, hoe bescherm je jezelf hiertegen?

We maken met z’n allen dagelijks veel gebruik van allerlei online diensten. Hartstikke handig maar het maakt ons ook kwetsbaar, want dagelijks staan we bloot aan diverse pogingen van online oplichting. Dat risico is vaak groter dan je denkt. Want ben jij al op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen op gebied van online oplichting?

Online oplichting

Mijn telefoon piept en laat mij weten dat er een bericht is binnengekomen. Ik kijk naar mijn scherm en zie dat het de infodesk van Vodafone is die mij laat weten dat de afschrijving van de factuur voor de maand mei is mislukt. Om afsluiting te voorkomen kan ik via IDEAL een nieuwe betaling doen. Het gaat om een bedrag van 68,33 euro.

Handig zo’n reminder, want we willen natuurlijk met z’n allen bereikbaar zijn en blijven. Alleen… ik zit niet bij Vodafone. Ik heb een abonnement bij KPN, dus er valt bij mij niks af te sluiten door Vodafone. In dit geval is het overduidelijk een poging tot oplichting. Maar dat is niet in alle gevallen even duidelijk.

Spoofing

Onlangs was nog in de media de schrijnende ervaring te lezen van “Nando’s vader”. Deze man raakte in 1 uur en 7 minuten zijn hele vermogen (27.500 euro) kwijt aan meedogenloze criminelen. Hij was opgebeld door iemand van de ING, de naam ING was zelfs in zijn scherm verschenen en ook de naam van degene die belde was netjes conform de naam van iemand die ook daadwerkelijk bij de ING werkte. Via het zaaien van angst en onrust wist de oplichter Nando’s vader zo gek te krijgen zijn geld op een zogenaamde “kluisrekening” te storten. Echter in werkelijkheid deed zijn vader niks anders dan linea recta zijn geld op de rekening storten van deze gewetenloze oplichters. Hij was binnen 70 minuten al zijn geld kwijt, hij kon zelfs geen boodschappen meer doen.

Deze man is geen uitzondering, het lijkt de laatste tijd wel schering en inslag. Via diverse kanten vindt oplichting plaats en je moet wel heel scherp en alert blijven, wil je niet ten prooi vallen. Want dagelijks komen er nieuwe manieren bij. Van spoofing, zoals hierboven beschreven, had ik zelf ook nog niet eerder gehoord.

Oplichting via Whatsapp

Deze week kreeg ik ook een berichtje van een vriendin van mij. Bij haar hadden oplichters geprobeerd via Whatsapp haar te bestelen. De oplichters hadden haar benaderd alsof ze haar dochter was. Door al ons gepost op social media, is dat niet zo moeilijk te doen. De Whatsapp begon met: “Hai mam! Dit is mijn nieuwe nummer, je kunt mijn andere nummer weggooien. Ik deed per ongeluk mijn telefoon in de wasmachine.” De tekst werd aangevuld met de nodige smileys.

Moeder reageert terug en na een paar appjes kwam de hamvraag. “Kun je voor mij twee rekeningen betalen, want met dit leentoestel lukt het niet en ze moeten nu betaald worden.” De bedragen liegen er niet om, maar “dochterlief” belooft deze de dag erop al aan haar moeder terug te betalen. Moeder is niet gek en probeert dochterlief te bellen. Wat natuurlijk niet lukt. In haar scherm verschijnt het bericht: “Mam, kon je mij horen? Ik hoorde jou niet! We proberen het later wel even opnieuw…”

Bij mijn vriendin is het goed afgelopen. Zij heeft gewoon het “oude nummer” van haar dochter gebeld en toen bleek dit hele verhaal niet waar te zijn. Bij heel veel anderen lukt deze oplichting helaas wel.

Chantage via mail

Ook via de mail komt van alles binnen. Dagelijks ontvang ik mailtjes van diverse banken – waar ik helemaal niet bij ben aangesloten – met meldingen over pasjes die verlopen zouden zijn en of ik maar even wil inloggen op de meegestuurde link. Het ziet er allemaal behoorlijk overtuigend uit, maar als je niet bent aangesloten bij deze banken, weet je zeker dat het om oplichting gaat. Betreft het echter je eigen bank, dan ga je toch even twijfelen. Zeker ouderen vallen hierdoor vaak ten prooi.

De manieren veranderen steeds, net als de “afzenders”. Vandaag is het “de bank” en morgen de “belastingdienst” of een “incassobureau”. Ik heb ook wel eens een chantagemail ontvangen. Ik zou porno hebben gekeken (en wat dan nog?) en daar zouden opnames van gemaakt zijn. Als ik niet binnen een paar dagen een bepaald bedrag aan bitcoins zou overmaken, dan zouden deze beelden naar al mijn contactpersonen worden verstuurd. Ik zou zeggen: “Be my guest!”

Marktplaats

Koop of verkoop je wel eens via Marktplaats? Vast wel. Ook daar moet je op je hoede zijn, want er zijn oplichters die je een link sturen met het verzoek een paar cent over te maken, om te bewijzen dat je echt bent. Dit betaalverzoek lijkt sprekend op een echte, alleen betreft het een phishinglink waarmee je inloggegevens kunnen worden overgenomen. Voor je het weet is je rekening leeg geroofd.

Het nabootsen van de URL van een vertrouwd adres (zoals bijvoorbeeld Tikkie of je bank) heet trouwens “URL-spoofing”. De nagemaakte websites lijken eng echt. Sinds het gebruik van het IDN-systeem (Internationalized Domain Name), waarbij niet-ASCII-tekens kunnen worden gebruikt in domeinnamen, kan phishing hiervan gebruikmaken door een echte domeinnaam na te bootsen met gelijkwaardige buitenlandse tekens, zodat de gebruiker niet merkt dat het adres niet klopt.

Het beste kun je gewoon nooit reageren op een betaalverzoek van iemand die je niet kent of op mailtjes (of sms-berichten) van banken. Als je twijfelt, bel dan gewoon naar je bank en check of deze mail inderdaad van hun afkomstig is. Is het allemaal fake? Meld dan de fraude bij je bank en op Fraudehelpdesk.nl. Verwijder vervolgens het berichtje en open zeker geen bijlagen. Vertrouw je een link niet? Dan kun je hem eventueel checken via de website Checkjelinkje.nl.

Schaamte

Driekwart van de Nederlanders denkt dat ouderen vaker worden gehackt en 76 procent van de Nederlanders gelooft dat oudere mensen vaker worden gehackt, omdat ze niet zo goed met technologie kunnen omgaan. Eén op de zeven Nederlanders kan weinig medelijden met ze opbrengen: als ze worden gehackt, is dat hun eigen schuld.

En dat is dus niet zo! Niemand vraagt om opgelicht te worden. Vaak door schaamte wordt er geen actie ondernomen en daar moeten we natuurlijk van af. Oplichters gaan steeds slimmer te werk en als jij ten prooi valt, kun je daar weinig aan doen en je hoeft je zeker niet te schamen. Phishing op internetbankieren is toekomen van 1,05 miljoen euro in 2017 naar 3,81 miljoen euro in 2018 (bron: Nederlandse Vereniging van Banken). Dat kan alleen maar als er veel meer mensen in deze oplichtingspraktijken trappen.

Schaam je niet, maar praat er juist over. Doe aangifte en deel je ervaring zoveel mogelijk met anderen om ze opmerkzaam te maken. Misschien kunnen we de poging tot oplichting niet voorkomen, maar laten we dan in ieder geval proberen dat er zo min mogelijk nieuwe slachtoffers gaan vallen…

Meer informatie

Datingfraude rondom Valentijnsdag, let je een beetje op?
Cybercriminaliteit tijdens de Winterspelen: Met deze tips blijf je scherp!
Checken van de smartphone: Wel of niet doen?
Dateoplichters: Dit zijn de risico’s van online daten
Veilig internet: Wat zijn de risico’s van internetten?
Tiktok: Hoe zit het met de privacy van kinderen?
Gameverslaving, vluchten in een digitale wereld. Kan het kwaad?
Veilig online? Lees onze 5 gouden tips!
Vanaf welke leeftijd aan de smartphone?
Telefoon beschermen? Zo doe je dat!
VPN – Nuttig bij het beschermen van je online data
Android apps krijgen speciaal label voor kinderen
Een sterk wachtwoord. Een goed begin van veilig internet

Bronvermelding

Tekst: Marion Middendorp
Stockfoto: 123rf.com