Zo belangrijk zijn normen en waarden voor kinderen!

Irene Storm

3 jaar geleden

Kinderen & het belang van normen en waarden

Niet voordringen in de rij, “dankjewel” voor het plakje worst in de winkel, geen scheldwoorden gebruiken tegen een ander. Kinderen groeien op met de normen en waarden van een cultuur. Hoe belangrijk is dat? En hoe breng je jouw kind normen en waarden bij?

Wat zijn normen en waarden?

In het dagelijks leven maken we veel gebruik van normen en waarden; ze bepalen hoe we met elkaar omgaan. Waarden zijn opvattingen over wat wenselijk is, over hoe je met elkaar omgaat. Je kunt ze zien als idealen die men de moeite waard vindt om na te streven. Een cultuur of samenleving deelt bepaalde waarden; zoals eerlijkheid, respect en vriendelijkheid.

Uit deze waarden komen normen voort. Dit zijn richtlijnen of regels voor het handelen in sociale situaties. Bijvoorbeeld: niet liegen, niet stelen, niet vloeken. Via deze normen leef je waarden ook echt na.

Waarom zijn normen en waarden belangrijk?

Normen en waarden zorgen voor een soepele, prettige omgang met elkaar. Het sociale verkeer in een samenleving verloopt beter wanneer de meeste mensen zich houden aan de normen en waarden. Teveel normen maken het sociale leven weliswaar krampachtiger, maar wanneer bepaalde waarden – via deze normen- nageleefd worden brengt dit rust en harmonie in de samenleving.

De consequenties voor kinderen

Ook kinderen krijgen hier al vroeg mee te maken. Ze ontdekken bovendien al gauw wat de consequenties zijn als ze zich niet aan de normen houden! Zoals een boze blik wanneer ze ongevraagd speelgoed afpakken van een ander. Straf op school wanneer ze de juf uitschelden. Verdriet bij mama nadat ze haar spulletjes kapot hebben gemaakt. Tegelijkertijd ontdekken ze vanzelf dat gewenst gedrag positieve reacties uitlokt. Zoals een glimlach wanneer ze helpen de tafel af te ruimen. En alleen een koekje als ze er netjes om vragen.

Als je kind zich bewust is van de normen en waarden in de samenleving, dan geef je het een kans om zich in allerlei sociale situaties prettig te voelen. Leeft je kind niet volgens waarden als respect en vriendelijkheid? Dan is het bijvoorbeeld een stuk moeilijker om vriendjes te maken; dan ervaart je kind veel conflicten.

Wat wil je ze leren?

Daarnaast voel je als ouder waarschijnlijk ook intrinsiek de behoefte om je kind jóuw waarden en normen bij te brengen. Wat is voor jou en je partner belangrijk? Wil je dat je kind vooral vriendelijk is naar andere mensen en dieren? Of hecht jij heel veel waarde aan beleefdheid en respect? Vind je het not done als je kind zijn eigen spullen of die van een ander slecht behandelt? Wil je dat je kind andere mensen een hand geeft, aankijkt, laat uitspreken? Of maakt het jou heel blij om te zien dat je kindje een ander troost wanneer deze verdrietig is?

Praat met elkaar over welke waarden jullie hebben, en welke normen daar bij passen. Dan kun je deze bewust aan je kinderen overbrengen.

Hoe leer je ze aan je kinderen?

Zodra je baby geboren is begin je eigenlijk al met de eerste lessen over normen en waarden. Want kinderen leren van observeren; en jij bent de belangrijkste leraar. Alles wat je doet en zegt neemt je kindje in zich op. Hij of zij bouwt door observeren en ervaringen een schema van hoe de wereld eruitziet; normen en waarden inclusief. Dus als jij voorzichtig met je spullen omgaat, leert een kindje dat ook te doen. Althans, meer dan wanneer jij als ouder nonchalant bent met je spullen. Het begint bij het voorbeeld dat je geeft!

De volgende stap is om dit gedrag verder uit te bouwen. Je kunt beginnen je kindje te corrigeren wanneer het zich niet gedraagt zoals jij wil. Eerst met gedrag of geluid, later met uitleg. Naarmate de taalontwikkeling van je kind vordert gaat hij of zij steeds meer verbanden leggen tussen wat jij vertelt en hoe hij of zij zich gedraagt. Ook op de kinderopvang en school leren kinderen over normen en waarden.

Eigen waarden

De beste manier om normen en waarden over te brengen? Geef je kind het juiste voorbeeld én probeer het gevoel over te brengen dat bij jouw waarden hoort. Dan gaat je kind straks uit zichzelf ook in andere situaties vriendelijk doen tegen vreemden of voorzichtig doen met planten en dieren. Niet alleen omdat het hoort, maar omdat het zijn of haar eigen waarde is geworden!