Heb je ooit wel eens van een nieuwjaarsbrief gehoord? Als Nederlander misschien niet, maar voor de Vlamen uit België komt dit ongetwijfeld meer dan bekend voor. Het is namelijk al sinds de 16e eeuw een Vlaamse traditie. In Nederland nauwelijks bekend, maar in België worden al eeuwenlang nieuwjaarsbrieven geschreven en voorgedragen. Onbekend maakt onbemind, want misschien vind jij dit ook wel een mooi begin van het nieuwe jaar.
Wat is een nieuwjaarsbrief?
Een nieuwjaarsbrief is een geschreven voordracht met nieuwjaarswensen die op 1 januari door kinderen aan de ouders (of ander dierbaar familielid) wordt voorgelezen. Het ene gezin doet dit intiem bij elkaar, de ander nodigt hiervoor meer familie uit.
Traditioneel is een nieuwjaarsbrief een eenvoudig dubbel gevouwen en versierd kaftje. Binnenin staat de tekst geschreven. In de loop van de jaren is iedereen er een eigen draai aan gaan geven en worden het steeds meer creatieve uitspattingen, met knutsels, foto’s of andere versieringen. Maar dat hoeft dus niet.
De inhoud van de nieuwjaarsbrief bestaat uit (persoonlijke of algemene) nieuwjaarswensen die meestal in rijm (of versvorm) worden geschreven, maar de brief kan ook bestaan uit anekdotes uit het voorafgaande jaar. De brief begint met “lieve… “ en eindig standaard met de groet “Uw kapoen”.
Wie leest de nieuwjaarsbrief?
Het opzeggen of voordragen van de nieuwjaarsbrief begint bij de leeftijd van 3 jaar, dus vanaf het moment dat kinderen naar een peuterspeelzaal of basisschool gaan. Natuurlijk schrijven ze die eerste brieven nog niet zelf, maar staat de tekst voorgedrukt. Op school zal de tekst klassikaal worden geoefend, samen met de docent. Zodra de kids kunnen schrijven, zullen zij de nieuwjaarsbrief op school eigenhandig gaan schrijven. Dit kan een bestaande tekst zijn, maar natuurlijk kan er ook zelf een tekst worden verzonnen.
Na het voorlezen van de nieuwjaarsbrief krijgen de kinderen een cadeau, bijvoorbeeld een stuk speelgoed, maar vaak wordt contant geld gegeven voor de spaarpot. Gedurende de basisschoolperiode blijven kinderen dit op 1 januari doen. De traditie houdt op wanneer zoon of dochter naar het vervolgonderwijs gaat. Vaak krijgen zij dan nog wel op 1 januari van ouders of andere familieleden nog wat geld toegestopt.
De oorsprong van de nieuwjaarsbrief
In 1563 werd door de Franse Kon8ing Karel IX beslist dat 1 januari voortaan nieuwjaarsdag zou zijn. Na invoering van de Gregoriaanse kalender in 1582 werd 1 januari aanvaard als nieuwjaarsdag in steeds meer landen in Europa en vervolgens in de rest van de wereld.
In eerste instantie werden de nieuwjaarsbrieven uit die tijd alleen door de elite geschreven. Alleen die kinderen gingen immers naar school en waren in staat te schrijven en lezen. De rest van het volk was veelal ongeletterd. In deze oude brieven werd geschreven over de kostbaarheid van vrede op aarde en dat geschenken de vrede bevestigen en versterken.
Met het voordragen van de nieuwjaarsbrieven konden kinderen laten zien wat ze op school hadden geleerd. Niet alleen het lezen is hierbij belangrijk, maar ook hoe de brief is geschreven en hoe hij wordt voorgedragen. Kinderen oefenden op deze manier op jonge leeftijd de rol van redenaar of spreker. Pas in de jaren 60 is deze traditie tot het grote publiek doorgebroken en wordt deze in steeds meer Belgische gezinnen in stand gehouden.
Zelf een nieuwjaarsbrief schrijven
Lijkt het je een leuk idee en wil je er zelf mee beginnen? Dan hebben wij wat tips om aan de slag te gaan. In Nederland worden de kinderen immers op de basisschool niet geholpen, maar we kunnen het natuurlijk ook prima zelf doen.
Tip 1
Bepaal met je kind voor wie de brief is bedoeld. Ouders? Oma en/of opa? Peter en meter? Ander familielid?
Tip 2
Laat de inhoud en de toon van de brief goed aansluiten op de persoon voor wie de brief is geschreven.
Tip 3
Natuurlijk kun je kiezen voor algemene teksten, die zijn er genoeg te vinden op internet, maar het is natuurlijk veel leuker om de tekst zo persoonlijk mogelijk te maken. Denk samen met je kind na over leuke anekdotes. Wat heeft op hem veel indruk gemaakt? Wat zou hij de persoon graag willen zeggen? Pak er desnoods een rijmwoordenboek bij als je niet zo’n goede dichter bent. Je hoeft echt geen Vondel te zijn om een tekst op rijm te schrijven. De inhoud is immers veel belangrijker dan hoogstaande rijmelarij. Hoe persoonlijker, hoe leuker. Natuurlijk mag een vleugje humor niet ontbreken.
Tip 4
Zorg dat de brief er verzorgd uitziet. Het leukste is natuurlijk je kind deze zelf te laten versieren.
Tip 5
Maak de brief vooral voor de kleintjes niet te lang. Ze moeten hem immers volledig uit hun hoofd leren. Voor kinderen die kunnen lezen, kan de brief wat langer zijn. Voor alle kids geldt echter dat er vooraf flink geoefend moet worden om tot een goed resultaat te komen. Perfecte oefening dus voor de komende spreekbeurten en/of presentaties in de toekomst.
Tip 6
Houd de voordracht vooral dicht bij je kind. Hij hoeft het niet op een bepaalde manier te doen, hij moet het vooral op zijn eigen manier doen.
Rijmpjes voor de nieuwsbrief
Rommeldebommeldebom
het jaar is al om
maar we staan weer klaar
voor een mooi nieuw jaar!
Mijn hartje juicht op deze dag
omdat ik deze nieuwjaarsbrief lezen mag
Ik wens jullie de mooiste dromen
en dat ze dit jaar uit mogen komen
Ik zou je willen geven een heel gezellig leven,
een zak met honderd centen
een brood met duizend krenten,
een veld vol madeliefjes
een kar met hartediefjes,
een tuin met gouden poortjes
een boek vol lieve woordjes,
een taart als een kasteel
een jurk van groen fluweel,
een groot zacht wit konijn
een vat vol Franse wijn,
een hoedje met een veer
en in het nieuwe jaar nog heel veel meer
Meer informatie
Hoe viert men het Chinees Nieuwjaar?
Oudejaarsavond, oud en nieuw of Silvesteravond
Zo wordt oudejaarsavond onvergetelijk!
Oud en nieuw – Hoe vieren we het?
Verrassende oliebollen
Veilig vuurwerk afsteken. Hoe doe je dat?
Bronvermelding
Tekst: Marion Middendorp
Stockfoto: 123rf.com
