Nee-fase tijdens de peuterpuberteit: nee, Nee, NEE!

Rond de leeftijd van 2 jaar krijg je er ongetwijfeld mee te maken, de peuterpuberteit en de nee-fase. Het lijkt soms wel alsof je lieftallige dreumes, van het één op het andere moment verandert in een dwarsliggende peuter. Het ene moment doet hij nog precies wat je zegt en zit hij vol co-operativiteit en het volgende moment is het “ineens” allemaal “nee, Nee, NEE”. Het liefst zet hij hierbij letterlijk zijn hakken in het zand. Je kent dit vast:

Je hebt je spullen ingepakt en je jas al aan. Het enige dat je nog moet doen is je kind “even” in de auto zetten, en dan kun je weg! Net op tijd voor die belangrijke afspraak. Je pakt de jas van je kind en stelt de retorische vraag: “Ga je mee met mama?” en je buigt alvast voorover om hem zijn jas aan te doen. Maar dan zegt je kleuter keihard: “Nee!’”Verbaasd knipper je met je ogen bij deze onverwachte weerstand. En terwijl je peuter je uitdagend aanstaart dringt het langzaam tot je door: de Nee-fase is begonnen.

Peuterpuberteit en Nee-fase

De Nee-fase is één van de belangrijkste symptomen van de peuterpuberteit. Andere symptomen zijn driftbuien, stemmingswisselingen, klieren en slaan. Bij de meeste kinderen begint deze nee-fase rondom de tweede verjaardag, maar bij sommige kinderen al rond hun eerste. Gemiddeld eindigt de peuterpuberteit rondom de vierde verjaardag.

Van engel tot bengel

Waarom verandert je engel plotseling in een bengel? Dat heeft alles te maken met de ontwikkeling van je kind. In de peuterpuberteit ontdekt je peuter dat hij een eigen persoon is. Door jou tegen te spreken en overal nee op te zeggen verklaart je peuter jou zijn onafhankelijkheid. Als je het zo bekijkt is de peuterpuberteit eigenlijk één grote onafhankelijkheidsverklaring. Je kind is niet vervelend om jou te pesten, hij is gewoon heel hard aan het werk met groeien.

Simpele oefening

Om te begrijpen waarom je kind het nodig vindt je voortdurend te dwarsbomen kun je een simpele oefening* doen.
Ga maar eens met je aandacht naar je linkerarm. Tenzij je peuter er net zijn tandjes in zet zul je daar weinig aan voelen. Maar duw er nu eens heel hard tegen met je rechterhand. Plotseling ben je je heel erg bewust van je linkerarm. En zo is het ook voor je peuter: door weerstand te bieden aan jou en nee te zeggen voelt hij zijn eigen ik!

* oefening van Monika Kiel-Hinrichsen, schrijfster van ‘Nee, ik wil niet’.

Nee zeggen is spannend voor je kind

Nee zeggen is heel spannend voor je peuter. Jij bent immers de belangrijkste persoon in zijn leven, en diep in zijn hart doet hij je graag een plezier. Zelfs veel volwassenen vinden het nog lastig om iets te doen, waarvan ze weten dat hun ouders het zouden afkeuren. Maar om duidelijk te maken dat hij een eigen persoon is moet hij het wel met je oneens zijn. Sterker nog, soms is je kind het zelfs niet met zichzelf eens. Zo kan hij verlangend om macaroni vragen en er vervolgens nee tegen zeggen.

Hoewel de woordenschat van je peuter in deze nee-fase enorm groeit, schieten woorden regelmatig tekort bij je kind. Bij gebrek aan woorden, of uit frustratie, zet hij het dan maar op een schreeuwen of laat zich gaan in een driftbui.

Hoe ga je om met je dwarse peuter?

Het leven met een nee-schuddende peuter valt niet altijd mee. Soms heb je als moeder zin om zelf eens flink te schreeuwen. Gelukkig zijn er een aantal dingen die je kunt doen om het je kind, en jezelf, makkelijker te maken. Ga als het ware een samenwerkingsverband aan met je peuter. Uiteindelijk willen jullie immers hetzelfde: dat hij zichzelf wordt! Binnen dit samenwerkingsverband heb jij de leiding, en bied jij de veilige grenzen waarbinnen je peuter kan groeien en oefenen.

Voorkomen is beter dan genezen

In de peuterpuberteit geldt: voorkomen is beter dan genezen. Probeer daarom zoveel mogelijk situaties die tot confrontaties leiden te vermijden. Als je bijvoorbeeld niet wilt dat je peuter gaat kleien met bloemenaarde van je lievelingsplant zet die dan gewoon hoog. En ga niet boodschappen doen aan het eind van de dag als je kind moe en hangerig is. Ga maar eens na hoe jij je voelt als je die leuke Billie boekenkast van Ikea in elkaar wilt zetten, en je snapt niks van de instructies, schroefjes ontbreken en wat je ook doet, het lijkt meer op een tafel dan op een boekenkast? Menigeen gooit het boekje in een hoek, of geeft een schop tegen de onwillige boekenkast. Zo voelt jouw peuter zich ook als hij iets heel graag wil, maar het niet voor elkaar kan krijgen.

Duidelijkheid en voorspelbaarheid

Een duidelijke, voorspelbare dagindeling en routine voorkomt menig nee. Als je kind weet dat hij altijd na het eten naar bed gaat, is de kans op protest kleiner. Binnen deze dagindeling geef je je kind vervolgens de ruimte en kans zijn eigen keuzes te maken en zijn eigen ik te oefenen. Dat doe je door hem zogenaamde beperkte keuzemogelijkheden aan te bieden, dat wil zeggen dat hij kan kiezen uit twee of drie mogelijkheden.

Vraag bijvoorbeeld niet: ‘Wil je naar bed?’ maar biedt hem een keuze: ‘Wil je na Sesamstraat naar bed, of na het eten?’ Dit geeft je kind het gevoel dat hij ook wat in de melk te brokkelen heeft en jij vermijdt zijn nee. Overigens kun je jezelf veel ergernis besparen door vragen die met nee beantwoord kunnen worden zoveel mogelijk te vermijden!

Niet alles is een conflict waard

Soms zegt je kind zomaar nee, gewoon omdat hij dat leuk vindt en wil zien wat er gebeurt. Ga dan voor jezelf na of zijn nee een conflict waard is. Wilde je bijvoorbeeld gaan wandelen, dan kan dat misschien ook wel later. Reageer in dat geval nauwelijks, zodat hij niet beloond wordt voor zijn nee.

In de supermarkt

Maar soms ben je plotseling toch de onwillige hoofdrolspeelster in het bekende ‘peuter met driftbui in supermarkt’-tafereel. Blijf dan rustig en houd voet bij stuk. Laat je kind merken dat je hem begrijpt, en met hem meevoelt, maar geef tegelijkertijd je grens aan.

‘Je wilt graag die jumbozak chips hebben hè? Wat vervelend dat we die niet kopen, maar mama vind die ongezond. Als je jarig bent mag je ze wel.’ Als dat niet lukt maak dan gebruik van de korte aandachtsspanne van je kind en wijs hem op iets anders. ‘Kijk eens wat een mooie groene, gezonde appels!’ Als dat ook niet helpt neem dan duidelijk de leiding en geef aan dat nee in dit geval geen optie is. Zeg op rustige, vastberaden toon: ‘Je moet nu naar mama luisteren,’ pak je kind kalm en beheerst op en zet het in de auto.
Na een driftbui of heftige confrontatie is je kind kwetsbaar. Knuffel je kind en zeg dat je blij bent dat hij weer rustig is.

Time out voor jezelf

Als je vlekken voor je ogen krijgt van frustratie en de rollen behang om je kind achter te plakken al hebt gekocht, neem dan een time out voor jezelf. Een leuke oefening die je kunt doen om weer kalm te worden is met een ballon. Pak een ballon en adem langzaam vijf tellen in door je neus. Vervolgens blaas je vijf tellen lang lucht in de ballon. Terwijl je dat doet, stel je je voor dat je al je boosheid, ergernis en frustratie in de ballon blaast. Grote kans dat je peuter geïnteresseerd op kijkt wat mama aan het doen is en vergeet om dwars te zijn. Als de ballon vol is kun je hem, eventueel samen met je peuter, symbolisch doorprikken.

Zie de humor

Probeer er tijdens de nee-fase de humor van in te zien als je kind voor de honderdste keer die dag nee zegt. Je voedt in ieder geval geen jaknikker op! En probeer trots te zijn op zijn groeiende zelfbewustzijn. En wees gerust: op een dag zal het nee van je kind weer ja worden.

Meer informatie

Hoe maak je een driftig kind weer aan het lachen?
Hoe overleef je de peuterpuberteit?
Driftbuien bij peuters. Hoe ga je hiermee om?
Kinderen hebben grenzen nodig
Opvoeding van een peuter, hoe moeilijk kan het zijn?
Dwarse peuter? Tips om met hem om te gaan!
Loslaten en afhankelijkheid
Frustrerend als je kind niet wil luisteren
Drama in de supermarkt. Hoe ga je ermee om?

Bronvermelding

Tekst: Nicole Orriëns
Stockfoto: 123rf.com