In de wintermaanden begint de ellende weer voor veel mensen: die eeuwige verkoudheid en meer kans op een akelige griep… Hoewel een verkoudheid niets te maken heeft met de toenemende koude in het najaar, of met natte kleding of natte haren, is het wel opvallend dat juist in deze periode die vervelende kwaal sneller de kop op steekt. Op plaatsen waar veel mensen dicht bijeen komen – werk, school, kinderdagverblijf, bus of trein – kun je gemakkelijk een virus oplopen. Dat geldt sterker voor de wintermaanden wanneer je weerstand iets afneemt en iedereen overwegend binnen verblijft.
Wat is een verkoudheid?
Verkoudheid is een ontsteking van het neusslijmvlies, de neusbijholten en de keel. Hij wordt veroorzaakt door besmetting met een virus (virale rhinitis) of door een allergie (allergische rhinitis). Het meest bekend is de ordinaire neusverkoudheid, veroorzaakt door een van de honderden typen verkoudheidvirussen.
De neus is van binnen bekleed met slijmvlies. Dit slijmvlies bevochtigt en verwarmt de ingeademde lucht, vormt een barrière tegen micro-organismen van buitenaf en voert vrijgekomen afvalstoffen af – snot dus. Wanneer je besmet wordt met een verkoudheidvirus dan zwellen de slijmvliezen in de neusholte op en neemt de slijmsecretie (afscheiding) sterk toe.
Verlaagde weerstand
Kinderen kunnen wel 6 – 10 maal per jaar verkouden worden, volwassen gemiddeld 2 – 5 keer. Dit verschil heeft te maken met het rijpen’van het afweersysteem. Besmetting vindt plaats door direct contact: handen schudden, aanhoesten of niezen, kussen en knuffelen.
Een verkoudheid kun je helaas overal en altijd oplopen, maar hij gaat gelukkig ook weer vanzelf over. Na de besmetting lost je afweersysteem het probleem automatisch op. Wanneer je weerstand verlaagd is – zoals in de winter, maar ook bij vermoeidheid en stress – ben je sneller vatbaar voor (verkoudheid)virussen.
Verschijnselen bij een verkoudheid
De symptomen van een verkoudheid treden zo’n 2 tot 3 dagen na de besmetting op. Bij kinderen zijn de eerste symptomen een verminderde eetlust, hangerig en ‘niet lekker’zijn, en koorts. Wees bij hoge koorts alert dat je kind voldoende vocht krijgt. Volwassenen hebben meestal geen last van koorts, maar ervaren slechts een matige temperatuurstijging.
Je kunt verder last hebben van:
- zwelling van de slijmvliezen
- een verstopte neus
- overmatige productie van waterig slijm (snot)
- niezen, hoesten en keelpijn
- hoofdpijn en mogelijk druk in de kaken
- groenig snuiten (als teken van secundaire, pusvormende micro-organismen)
- verminderde reuk en minder eetlust
Behandelen verkoudheid
Je afweersysteem gaat automatisch tegen het virus in de aanval en na een dag of tien is je verkoudheid voorbij. Treedt er geen verbetering op, of ontwikkelen er zich complicaties, raadpleeg dan je huisarts. Je kunt een verkoudheid niet doeltreffend bestrijden: het virus huist in je cellen en antibiotica heeft daar geen bereik. Het enige wat je kunt doen is je algemene lichaamsfuncties ondersteunen, je afweersysteem op peil houden en verlichting zoeken van je klachten.
Complicaties bij een verkoudheid
Een verkoudheid is op zich redelijk onschuldig. Er is tijdens het ziekteverloop wel een grotere kans op het binnendringen van micro-organismen. Deze kunnen in de verderop gelegen delen complicaties geven zoals: bronchitis (koorts, hoesten, geel/groen slijm, benauwd, pijn diepe ademhaling), kaakholteontsteking (kloppende pijn, pijn bij bukken, koorts), middenoorontsteking (felle stekende pijn, koorts). Wanneer je verkoudheid niet vanzelf overgaat en je een van deze klachten ervaart, raadpleeg dan je huisarts.
Verlichting bij een verkoudheid
Je kunt verkoudheid niet behandelen, maar je kunt wel een en ander doen om je klachten te verlichten:
- Paracetamol nemen om je gevoel van malaise tegen te gaan
- Paracetamol (zetpillen) geven om de koorts van je kind te onderdrukken
- Bij koorts: zorg voor voldoende vocht, voorkom uitdrogen!
- Smeer je keel: met kleine slokjes vocht, keeltabletten, zuurtjes, dropjes
- Regelmatig neus snuiten… en je neus en lippen beschermen met een vette crème
- Gebruik een neuspompje (grote rubber pipet) om het slijm weg te zuigen (handig bij baby’s!)
- Gebruik (kinder)neusdruppels of een zoutoplossing om je neus vrij te maken
- Stomen met eucalyptus (Vicks/Dampo of Luuf Baby)
- Eucalyptus balsem (Vicks/Dampo of Luuf Baby) op je borstkas smeren
- Vermijd melkproducten (bevordert slijmsecretie)
- Neem voldoende rust om je lichaam zijn herstelwerk te laten doen
- Gebruik eventueel extra vitamine C om je afweer te ondersteunen
- Drink een hete grog (vers sinaasappel/citroensap, suiker of honing, kaneel en cognac!)
Gebruik een verzachtende hoestdrank (zoals tijmsiroop), of eventueel een hoestdrank met medicijnen (zoals Noscapine, ook voor kinderen) tegen hoestprikkel, of een met een slijmoplossende werking (Bisolvon, erg vies voor kinderen…)
Kinderen en verkoudheid
Niets is zo zielig als je kleine kruimel die ’s nachts huilend en benauwd wakker wordt van een verstopte neus, met een dikke laag snot aangekoekt onder zijn neus! Wat je kunt doen is slechts de klachten voor korte duur verlichten. Begrip, aandacht en liefde zijn de beste medicijn!
Verlichting bij een verkoudheid bij kinderen
Zuigelingen hebben bij verkoudheid direct last met het drinken van hun fles. Neussnuiten is een kunst en een vaardigheid die je jonge kind moet oefenen en geleidelijk zal leren. Een neuspompje (soort grote rubber pipet) is een eenvoudige oplossing om het waterige slijm letterlijk weg te slobberen uit je kindje zijn neus. Sprayen met neusdruppels of een zoutoplossing gaat de zwelling tijdelijk tegen en geeft ook verlichting – vooral bij het flessen.
Je kind zal geen trek hebben in eten: geef hem kleine porties van dingen die hij graag lust, bijvoorbeeld een (verse) fruithap met koek. Melkproducten – dus ook Danoontje, roomijs, vla et cetera bevorderen de slijmsecretie in de mond/keelholte. Geef je kind liever een waterijsje, of limonade/thee.
Wees alert bij koorts. Zorg dat je kind voldoende vocht binnen krijgt – desnoods over de hele dag verdeeld kleine beetjes. Kamillethee met honing is ideaal om je kleintje (vanaf 1 jaar) per fles extra vocht toe te dienen en verzacht het rauwe keeltje.
Je kind krijgt een schrale toet van al dat glibberige vocht dat langs zijn neus druipt! Zorg voor een lekker laagje vette crème (Purol!) rondom het neusje, de lippen en desnoods het hele gezichtje om een vurige huid te voorkomen.
Goede ventilatie doet wonderen
Ventileer de slaapkamer van je kind goed; centrale verwarming maakt de lucht droog en dit prikkelt de slijmvliezen onnodig.
Als je baby erg hoest leg hem dan iets schuin: plaats een handdoek of plat kussen onder het hoofdgedeelte van het matras.
Bereid je kindje goed voor op de nacht: smeer zijn borstje in met eucalyptusbalsem; snuit zijn neus of verwijder het slijm met een neuspompje; dien eventueel kinderneusdruppels of een zoutoplossing toe; geef zonodig wat hoestdrank.
Hoestdrankjes zijn er in verschillende soorten en smaken, en met verschillende werkingen: verzachtend, slijmoplossend, hoestprikkel onderdrukkend. Vraag je apotheek of drogist om advies en laat je goed informeren over (verborgen) suikers en mond/tandverzorging.
Als je kind zelfstandig kan drinken, geef hem dan een flesje of tuitbeker water mee in bed, zodat hij zelf tussendoor zijn keeltje kan smeren – het geeft jou bovendien meer rust…
Wist je dat…
Gebruik neusdruppels niet langer dan een week, ze zijn erg effectief maar tasten bij langdurig gebruik het neusslijmvlies aan.
Er zijn speciale kinderneusdruppels verkrijgbaar, die minder ‘agressief’ zijn voor het slijmvlies.
Dure keelpastilles hebben als enig effect het smeren van je keel. Hetzelfde effect wordt verkregen met kleine slokjes vocht, sabbelen op een zuurtje, lolly of dropje!
Je kunt besmetting met een verkoudheidvirus niet voorkomen… tenzij je als een kluizenaar leeft.
Wie voldoende groente en fruit eet heeft geen extra vitaminesupplementen nodig.
Bij een allergische rhinitis, bijvoorbeeld veroorzaakt door pollen of stof, kan de oorzaak soms wél met medicijnen verholpen worden.
Hoestdrankjes zijn vaak extreem gezoet om de medicinale smaak weg te werken… Ook het gesabbel op dropjes en keeltabletten vereist extra tand- en/of mondverzorging.
Meer informatie
Wat kun je doen aan die irritante kriebelhoest of slijmhoest?
Wat is een verkoudheid eigenlijk precies?
Snottebellen verwijderen en slijmneusjes snuiten, hoe doe je het goed?
Bronvermelding
Tekst: Marion Middendorp
Kring-apotheek.nl
Medische encyclopedie Winkler Prins, Uitgeverij Het Spectrum Utrecht, 2001
Medische gezinsencyclopedie, Zuid Boekprodukties Lisse, 1997
Stockfoto: 123rf.com
