Nanoplastic: Worden er binnenkort plastic baby’s geboren?

Marion Middendorp

3 jaar geleden

Nanoplastic: Worden er binnenkort plastic baby’s geboren?

Nog even en er worden plastic kinderen geboren, als een soort levende poppen. Ik heb het hier niet over AI of robots, maar ik bedoel hiermee gewoon baby’s van de toekomstige mens. Okay, ik geef toe, het is misschien iets overdreven om te zeggen dat ze helemaal van plastic zullen zijn, maar een deel van hun lichaam zal zeker uit plastic bestaan, of in ieder geval uit stukjes nanoplastic. Dat is zelfs nu al het geval. Of het ongezond is? Geen mens die dat (nog) weet, want er wordt nauwelijks onderzoek naar gedaan. Iets wat mij verbaast, want het klinkt in de oren van een leek in ieder geval niet erg gezond. Maar waar komt al dat plastic dan vandaan?

Stukjes nanoplastic

Het gaat hier om nanoplastic, minuscuul kleine stukjes plastic die door de lucht zweven en je vervolgens inademt, of naar binnen krijgt via eten en drinken. Dat is niet alleen afkomstig van zwerfafval, maar ook van dingen waarvan we het wellicht minder realiseren. Volgens een (door de EU gefinancierd) onderzoek komen er bijvoorbeeld bij een was van 6 kilo synthetische kleding, gemiddeld zo’n 9 miljoen plastic microvezels vrij! Sta jij daar al bij stil?
De inname van al dat nanoplastic heb je niet door en ongemerkt geven we dit weer door aan onze ongeboren baby’s. Zij worden vervolgens geboren met de nodige plasticdeeltjes in hun body. Onderzoek heeft aangetoond dat bij zebravissen de nanoplasticdeeltjes wisten door te dringen in de hersenen en ook bij ratten bereikten de deeltjes de organen. Is dat wenselijk? Het lijkt mij van niet.

Waar komen al die nanodeeltjes vandaan?

Denk aan zwerfafval wat in het water beland, zoals die plastic tas die uit je handen waait en maar liet waaien want “Ach, het is maar 0,35 euro”. Die tas waait uiteindelijk (bijvoorbeeld) in het water en in de loop van de tijd brokkelen er kleine deeltjes vanaf die vanzelf via de circle of life gewoon weer in je eigen maag terecht komen. Dat is misschien iets wat je je moet realiseren als die tas uit je handen waait. Het gaat niet om de geldwaarde van die tas, het gaat erom wat die tas voor onze gezondheid doet. En die tas is slechts één van de vele voorbeelden.

Is het te ontkomen dat je ze binnenkrijgt?

Nou eigenlijk niet. Het nanoplastic zit zo’n beetje in alles. Denk aan de vis op je bord, het waterflesje, de tandpasta, het tapijt op de vloer en in al je verzorgingsmiddelen. Hoe zou je het kunnen voorkomen? Het zweeft door de lucht, dus je ademt het ook gewoon de hele dag in. Het feit dat je het niet kunt zien, zorgt er niet voor dat het niet bestaat. Microplastic zijn deeltjes die kleiner zijn dan 5 millimeter maar nanodeeltjes zijn nog veel kleiner. Het ene deel krijgen we naar binnen via wat we eten en drinken, het andere deel ademen we de hele dag in.

Plastic en onze ongeboren kinderen

Inmiddels is met onderzoek bewezen dat bij ratten kleine deeltjes plastic – via de placenta van de moeder – in de hersenen en longen van de baby’s belanden. Hoe meer plastic de kleine ratjes in hun lichaam hadden, hoe lichter ze waren en hoe minder gezond. Blijkbaar heeft al dat plastic in je lichaam een negatief (en dus schadelijk) effect. En dat lijkt me ook logisch, want het hoort er immers niet in te zitten. Kinderen horen van vlees en bloed gemaakt te zijn, niet van plastic. En wat voor ratten opgaat, gaat helaas ook voor mensen op. Eerder laboratoriumonderzoek naar (menselijke) placenta’s heeft aangetoond dat polystyreenkorrels ook bij mensen de placenta barrière kunnen passeren. Dat betekent dat ze dus je ongeboren baby kunnen bereiken.

En het maakt niet uit waar je woont, de hele aarde is ermee bezaaid, zelfs tot het diepste punt van aarde, zoals in de diepten van de Mariana Trench in de westelijke Stille oceaan. Het diepste punt op het oppervlak van de planeet. Hier was de hoeveelheid microplastic zelfs het hoogst, vergeleken met onderzoeken elders. Geen wonder dat er plastic wordt aangetroffen in de magen van diepzeewezens. Maar niet alleen de diepte zit vol plastic, er is ook microplastic aangetroffen op de toppen van de Zwitserse bergen en in de sneeuw nabij de top van de Mount Everest, ’s werelds hoogste berg.

Meer is minder

Er is nog niet heel veel onderzoek gedaan naar de gezondheidsrisico’s van nanoplastic in het lichaam van een mens. Om écht duidelijkheid te krijgen is nog veel meer onderzoek nodig. Maar laten we hoe dan ook het zekere voor het onzekere nemen en proberen (nóg) zorgvuldiger om te gaan met het gebruik van plastic. Het begint tenslotte al met de hoeveelheid plastic dat wij kopen. Kies liever voor goede alternatieven, want die zijn er volop. Papieren of stoffen tassen (hergebruik), houten speelgoed, natuurlijke kleding (katoen, linnen) en gebruik een houten afwasborstel met natuurlijke haren. Zo zijn er nog vele verbeteringen mogelijk.

Maar de allerbelangrijkste verbetering is natuurlijk dat we met z’n allen best behoorlijk zouden kunnen consuminderen. Het hoeft allemaal niet “meer, meer, meer”. Soms is “minder” juist “meer”.