De traditionele leesdip waar een flink aantal kinderen in de zomer mee te maken krijgt, is dit jaar veel groter dan normaal. Dat komt door de coronacrisis, waardoor honderdduizenden kinderen de afgelopen maanden minder hebben gelezen. Dat stelt onderwijsexpert Jorien Castelein van edutech-bedrijf Blink, dat hier veelvuldig onderzoek naar doet.
Terugval in leesvaardigheid
Bij een deel van de schoolgaande kinderen is na een lange vakantie een terugval in leesvaardigheid te zien. Dit wordt de zomerleesdip genoemd. Het gaat vooral om kinderen in de groepen 3 en 4, die net zijn begonnen met lezen. Maar ook voor leerlingen in latere groepen geldt dat ze kunnen terugvallen. “Leesvaardigheid is als een spier die je moet blijven trainen. Bij veel kinderen die in deze periode wekenlang geen enkel boek of tijdschrift aanraken holt het leesniveau achteruit”, aldus Castelein.
Verschillen leesniveau groter door corona
Door de coronacrisis zijn kinderen de afgelopen maanden veel meer thuis geweest dan gewoonlijk. Dat zorgt ervoor dat de zomerleesdip voor een belangrijke groep leerlingen dit jaar extra groot is. “We horen deze verontrustende signalen van leerkrachten. Zij zagen al vóór de zomer, toen de scholen weer open gingen, dat de verschillen in leesniveau tussen hun leerlingen sterk waren toegenomen. Kinderen die tijdens de lockdown-periode thuis in opdracht van school en gestimuleerd door hun ouders waren blijven doorlezen, hadden hun niveau behoorlijk goed vastgehouden. Bij leeftijdgenoten die hun tijd vooral hadden besteed aan gamen, TikTok en YouTube was het leesniveau zorgwekkend teruggevallen. De verschillen tussen kinderen die wél blijven lezen worden daarmee uitvergroot. Een leesdip heb je in veel gevallen namelijk niet in twee weken weer ingehaald.”
Prikkel nieuwsgierigheid van kinderen
Ouders doen er goed aan om het lezen van hun kinderen te stimuleren. Dat hoeft volgens Castelein niet ingewikkeld te zijn. “Wat kinderen lezen doet er eigenlijk niet zoveel toe. Het allerbelangrijkste is dát ze lezen, omdat ze het leuk vinden. Het moet geen straf zijn. Vind je kind voetbal leuk? Geef hem of haar dan een abonnement op een voetbaltijdschrift. Daarmee wakker je plezier en nieuwsgierigheid aan en dat is waar het om draait.”
Zelf prikkelt Blink kinderen om na de zomer weer te gaan lezen met een grootse campagne: Lezen uit nieuwsgierigheid. In samenwerking met 95% van de basisscholen van Nederland en 35% van de basisscholen in Vlaanderen krijgen ruim 2 miljoen kinderen een gratis tijdschrift uitgedeeld. Het gaat om de Bobo, Okki, Wild van Freek en National Geographic Junior. Het zijn tijdschriften die Blink ontwikkelt in co-creatie met kinderen zelf, zodat het gaat om onderwerpen die hen echt interesseren. De titels worden versterkt met YouTube, games, influencers en shows.
Leesvaardigheid verslechtert
Het leesniveau van Nederlandse kinderen holt de laatste jaren achteruit. Het percentage laaggeletterde jongeren steeg sinds het begin van deze eeuw van 12% naar maar liefst 24%. Een deel van deze kinderen heeft later moeite om in de maatschappij mee te komen. De post lezen, een belastingformulier invullen en de bijsluiter van een medicijn begrijpen is voor hen een hele opgave. De oorzaak van die zorgwekkende ontwikkeling? De meest logische en vaak gebruikte verklaring daarvoor is het gebruik van mobieltjes en tablets. “Nergens ter wereld hebben kinderen in huis zoveel devices en op iedere plek een goede wifi-verbinding tot hun beschikking als in Nederland. Ze kunnen overal en elk moment filmpjes kijken.”
Leesonderwijs anders organiseren
Wat volgens Castelein nog zwaarder telt, is het leesonderwijs op scholen. Dat hebben we in Nederland verkeerd ingericht. “Ons lees- en taalonderwijs is op de meeste scholen opgedeeld in deelvakken. Van begrijpend lezen tot technisch lezen, taal, grammatica en spelling. Voor leerlingen hangen die onderdelen niet betekenisvol samen. Zij snappen daarom niet goed waarom ze iets moeten doen of leren. Om echt beter te leren lezen, moet je vooral veel gaan lezen. Minimaal een half uur per dag. Nu zijn kinderen op school bij lezen vaak bezig met het beantwoorden van vragen en daarmee maken we ze niet meteen betere lezers.”
Meer informatie
Corona en schoolachterstand. Bijles kan een uitkomst zijn
Bronvermelding
Tekst: Marion Middendorp
Stockfoto: 123rf.com
