Konijn als huisdier. Hoe verzorg je een konijn?
Een konijn (Oryctolagus cuniculus) is een zoogdier en behoort tot de orde van de haasachtigen (Lagomorpha). Hoewel hij op een knaagdier lijkt, behoort het konijn dus niet tot de knaagdierorde. Een vrouwtjeskonijn noemen we een voedster of moer, een mannetjes konijn wordt een rammelaar of ram genoemd.
Het konijn werd in de Romeinse tijd gehouden voor het vlees en de vacht. De konijnen woonden in parkjes met hoge muren (leporaria). Naast volwassen konijnen aten ze ook de jonkies op, die werden zelfs als delicatesse beschouwd.
Vaker als huisdier
Pas halverwege de negentiende eeuw werd het konijn steeds vaker als huisdier gehouden. Na de Tweede Wereldoorlog werd het konijn pas echt een heel populair gezelschapsdier. Eigenlijk zijn konijnen helemaal geen troeteldieren. Het zijn prooidieren die niet graag opgepakt willen worden. Als ze aan je wennen, kun je ze aaien. Het liefst met de pootjes op de grond. Knuffelkonijnen zijn eerder uitzondering dan regelmaat. Realiseer je dat goed voor je aan konijnen begint, om teleurstelling te voorkomen.
Karakter van een konijn
Het karakter verschilt per konijn. Het zijn groepsdieren dus je moet zorgen dat je er minimaal twee samen houdt. Ga dan voor een gecastreerd mannetje en een vrouwtje, want twee konijnen van hetzelfde geslacht gaan vechten als ze ouder worden.
Een vrouwtjeskonijn is doorgaans wat rustiger dan een niet gecastreerd mannetje maar als ze drachtig is, kan zelfs het liefste konijn behoorlijk uitvallen en zelfs bijten. Een gecastreerde ram is qua karakter meer stabiel dan een (ongeholpen) voedster, aangezien een voedsters twee keer per jaar schijnzwanger kunnen worden en ze dan behoorlijk nukkig kunnen zijn, ook tegen hun konijnenmaatje.
Een konijn kan zindelijk worden. Als je konijn regelmatig rond huppelt door de kamer, kun je een konijnenbak plaatsen met daarin wat strooisel van zijn ontlastingplaats in de kooi.
Boos worden als je konijn iets fout doet, heeft geen zin. Hij snapt totaal niet wat je bedoelt en wordt er alleen maar angstig van. Belonen voor goed gedrag, wil daarentegen wel vaak helpen.
Konijnen uit de dierenwinkel
In dierenwinkels worden vaak jonge dieren verkocht. Het beste kun je er dus twee tegelijk kopen, een mannetje en een vrouwtje, maar ze zijn vaak te jong om te koppelen en moeten eerst apart gehouden worden. Dan moet minimaal het rammetje (het liefst allebei) eerst gecastreerd worden, en na een paar weken mogen ze pas echt bij elkaar en kijken of ze elkaar leuk vinden. Een heel gedoe wat maanden kost en vaak fout gaat als je er nog niet zoveel over weet. In het ergste geval eindig je met een “oepsnestje”, vechtende konijnen en een gefrustreerd baasje.
Konijnen van de opvang
Er is een goede manier om dit te voorkomen: de opvang! De mensen die daar werken hebben veel meer verstand van konijnen dan bij de dierenwinkel. Ze kunnen je adviseren en de konijnen zijn al gecastreerd en gekoppeld. Je betaalt dan ongeveer 100 euro voor een koppeltje maar je bent uiteindelijk goedkoper uit, én succes gegarandeerd! Er zijn ook veel jonge konijnen als je dat per se wilt.
The looks
Een konijn heeft altijd lange oren en bijna altijd een wit pluimstaartje. Hij kan heel hard lopen, maar niet zo hard als een haas. Hij is ook een beetje kleiner dan een haas; met zijn grootte zit hij tussen de hazen en de fluithazen in.
Konijnen besteden veel tijd aan de verzorging van hun vacht. Ook de pootjes worden bij deze uitgebreide schoonmaakbeurt niet vergeten.
Tanden en nagels groeien door
De tanden en nagels groeien bij een konijn door. Controleer deze regelmatig. Als het goed is slijten deze door voldoende hooi te eten, aangevuld met takken van fruitbomen of wilgen. Zijn ze toch te lang geworden, dan kunnen ze door een dierenarts korter worden gemaakt of zelfs worden getrokken.
De nageltjes kun je voorzichtig zelf knippen met een nageltangetje, maar pas er wel voor op dat je niet in een teentje knipt. Konijnenrassen verschillen zeer van grootte, kleur, vachtlengte en de stand van de oren. Wist je dat een Vlaamse reus wel meer dan acht kilo weegt met een kop-romplengte van minimaal 65 centimeter?! Dwergkonijntjes daarentegen wegen nog geen kilo.
Er zijn knaagstenen op de markt, maar koop deze liever niet. Een knaagsteen kan vorming van gruis veroorzaken en zelfs blaasstenen welke dodelijk kunnen zijn.
Eten eten eten!
In de vrije natuur eten konijnen gras, paardenbloemblaadjes en onkruid. Bij je thuis vormt hooi de basis voor een gezonde konijnenvoeding. Het bevat ruwe vezels, mineralen en spoorelementen. Deze stoffen zijn nodig voor een gezonde spijsvertering. Naast dit hooi eet het konijn ook konijnenvoer dat bij dierenwinkels (en veel supermarkten) te koop is.
Een konijn drinkt ook best veel en moet voldoende vocht (water) hebben.
Dagelijks vers water
De drinkflessen moeten dagelijks worden ververst en schoongemaakt. Wanneer je ze niet schoonmaakt, kunnen er algen in groeien (algen zorgen voor groene aanslag in het flesje). Het beste kun je trouwens een waterbakje nemen, want 99% van de konijnen die overlijden aan dehydratatie hadden een drinkflesje. Hier komt vaak onvoldoende water uit of ze druppelen, bacteriën komen in de teut terecht en zijn er niet meer uit te krijgen. Ze kunnen tandproblemen veroorzaken en in de meeste gevallen beslissen konijnen om niet meer of heel wat minder te drinken omdat het veel moeilijker is om aan te raken. Water is levensnoodzakelijk, dus het hun moeilijk maken met een drinkflesje is niet aan te raden.
Er zijn bakjes verkrijgbaar die verzwaard zijn, speciaal voor konijnen die de bankjes graag omgooien.
Net als water is hooi levensnoodzakelijk. Het maakt 80% van hun dagelijkse menu en moet dus onbeperkt beschikbaar zijn. Voor een volwassen konijn is de beste grassoort om te geven ‘timothy’ voor een konijn onder de 6 maand is dat ‘luzerne’ (alfalfa), beide erg hoog in vezels.
Een konijn is dol op groenvoer; verse groente en kruiden zijn zeer gezond voor het konijn. Veel van dit groenvoer kun je gewoon uit de natuur halen. Liever niet uit de berm: uitlaatgassen van auto’s vervuilen de planten erg en je konijn krijgt op die manier al die giftige stoffen binnen.
Groenvoer
Maximaal 45% van de totale voeding mag groenvoer zijn. Waardevolle voedselplanten uit de natuur kunnen zijn:
Absint, Alsem, Blauwe Luzerne, Boerenwormkruid, Brandnetel*, (blad van de) Dovennetel, Duizendblad, Gras, Herderstasje, Kamille, Klein hoefblad, (blad van de) Paardebloem, Pepermunt, (kruid), Rode klaver, Salie, Wilde Achillea, Witte klaver, Weegbree.
Konijnen zijn ook dol op verse takjes en deze bevatten eveneens waardevolle stoffen.
* De jonge toppen van de brandnetel zijn zeer gezond, maar ze moeten wel eerst een dag liggen om de ‘brand’ eruit te laten gaan.
Meer groenvoer
Naast deze natuurproducten kun je een konijn ook geven:
Andijvie, Bleekselderij, Broccoli, Knolselderij, Kookrabi, Paksoi, Peterselie, (loof van) Radijsjes, Selderie, Veldsla, Venkel, Witlof, Waterkers, Worteltjes.
Opletten met:
Bieslook, Bonen, Erwten, Maïs, Prei, Spruitjes, Ui, vaste kool..
Teveel klaver geeft ook problemen, net zoals veel nat gras. Gemaaid gras mag nooit gegeven worden, geplukt of geknipt lang gras wel. Met koolsoorten en sla moet je voorzichtig zijn, omdat een konijn daar heel snel gasvorming van krijgt, wat ook weer dodelijk kan zijn. Het is beter om van de koolsoorten ’s zomers stukjes bloemkool en ’s winters boerenkool te geven.
Kleine stukjes
Het beste is om kleine stukjes van zoveel mogelijk verschillende soorten groente tegelijk te geven, in plaats van veel van één soort groente. Wilde konijnen eten in de natuur ook heel gevarieerd, maar van alles een klein beetje…
Een konijn is nieuwsgierig en eet alles wat groen is, helaas kan dit dus ook je nieuwe groene truitje zijn of giftige planten. Let er dus op, dat je konijn geen gelegenheid heeft van giftige planten te snoepen.
Het verblijf van een konijn
Konijnen zijn vrij actief en willen graven en slopen. Het hok is een schuilplek in hun verblijf. Ze moeten altijd minimaal 4m² oppervlakte hebben om te kunnen springen en konijn te zijn. In een kleinere kooi krijgt hij echt te weinig beweging. Laat de konijnen dagelijks vrij, zodat ze kunnen rondrennen. Houd er rekening mee dat konijnen schemerdieren zijn en dus het liefst juist in de donkere uren actief zijn. Het liefst rennen zij dus rond, als jij ligt te slapen.
Geef ze wat (knaag)speeltjes, gemaakt uit wilg.
Ruifje
In zijn kooi moet een watervoorziening (bakje) zijn, een ruifje voor vers hooi en groenvoer zitten. Zorg ervoor dat het ruifje hoog geplaatst is, zodat het konijn dit niet als ligplaats gaat gebruiken. Natuurlijk heb je ook een (stevig) voerbakje nodig voor het droge voer en misschien een slaaphuisje. Dit huisje bootst een holletje na (omgekeerde bloempot).
Als onderlaag van het toilet kun je vlasvezel, heppenvezel of gerecycled papier nemen. Kies liever niet voor kattengrind omdat ze hier van zouden kunnen eten (wat ernstige verstoppingen kan geven).
Als bovenlaag kun je het beste los hooi leggen.
Binnen en buiten
Een konijn binnenshuis vrij kan prima, je moet echter wel je huis bunny proof maken, net als je je huis baby of honden proof maakt moet dit bij konijnen ook gebeuren. Buitenshuis is er wat meer werk aan de winkel. Een konijn is een prooidier, dus zowel boven als onderkant en zijkanten moeten voldoende afgesloten worden met een stevig gaas (veelal martergaas). Niet alleen kunnen ze zelf ontsnappen, maar overvliegende roofvogels als valken en uilen zien konijnen natuurlijk ook als een lekkere snack, alsook marters, vossen en soms zelfs katten die wel eens een hap konijn willen nemen.
Huisdier konijnen hebben ook nog eens een enorm slecht immuunsysteem, slechte darmen en zijn niet temperatuur bestendig. Ze kunnen vriestemperaturen niet aan, net als ze extreme hitte niet kunnen verdragen. Eens boven de 8 jaar haal je best je konijn naar binnen omdat deze problemen begint te krijgen met de aanmaak van een wintervacht. Ook baby konijntjes horen niet buiten te zitten, deze hebben nog 6 + maanden nodig om hun baby vacht naar volwassen vacht om te zetten.
Regels voor vrijheid van een konijn
In huis
Laat nooit een konijn zonder toezicht binnen vrij rondlopen
Let er op dat een konijn niet kan snoepen van giftige planten
Steen, parket of kunstsof op de vloer is meestal te glad en te koud
In hoogpolig tapijt kunnen de nagels blijven vast haken
Konijn knagen graag aan vloerkleden. Je kunt dat voorkomen door er plasticfolie over te leggen en daarboven op weer kokos- of rietmatten te leggen
Houd kabels weg bij een konijn, maak ze liever wat hoger vast (bijvoorbeeld tegen een vensterbank)
In de tuin
De tuin moet chemisch vrij zijn. Dus geen ongediertebestrijdingsmiddelen of iets anders. Ook als de buren chemisch spullen hebben is het gevaarlijk. De wind neemt die stoffen mee door de lucht.
De grond moet droog zijn. Zo heb je veel minder kans op verkoudheid.
Er moet een plek zijn waar een konijn kan schuilen.
De buitenren moet volledig beveiligd zijn tegen roofdieren; houd het liefst honden en katten bij het konijn vandaag.
Konijn kunnen goed springen en graven. Als je een tuin hebt met alleen grond zonder beton eronder, dan kan het konijn zich een weg naar buiten graven.
Hij moet over een voorraadje eten kunnen beschikken, bijvoorbeeld wat planten die hij lekker vindt en waar hij makkelijk bij kan.
Verwijder alle giftige planten uit de tuin.
Overzicht van giftige planten voor een konijn
| A | G | M | T |
| Acacia | Gouden regen | Maagdenpalm | Taxux |
| Agave | Mahonie | Tulp | |
| Aloë | Maretak | ||
| Amaryllis | Mirtachtige | ||
| Aronskelk | H | Mistletoe | V |
| Herfststijloos | Monnikskap | Varens | |
| Hondsdraf | Vijgenplant | ||
| B | Hortensia | Vingerhoedskruid | |
| Bilzekruid | Hulst | N | |
| Bingelkruid | Hyacint | Nachtschade | |
| Bitterzoet | Narcis | W | |
| Blauwe regen | Wikke | ||
| Blem | J | Wolfsmelkachtige | |
| Bosanemoon | Jeneverbes | O | Wonderboom |
| Boterbloem | Oleander | ||
| Buksboom | |||
| K | |||
| Kamercalla | P | ||
| C | Kamperfoelie | Paasklokje | |
| Cactussen | Kardinaalsmuts | Papaver | |
| Calla | Kerstroos | Passiebloem | |
| Christusdoorn | Kerstster | Pelargonium | |
| Chrysant | Klaverzurging | Peperboompje | |
| Clivia | Klimop | Peterselie | |
| Crouton | Kornoelje | Porseleinbloem | |
| Cyclaam | Krokus | Primula | |
| D | L | R | |
| Dagbloem | Lathyrus | Rododendron | |
| Daslook | Laurierkers | Ridderspoor | |
| Dieffenbachia | Lavendel | ||
| Doornappel | Lelieachtigen | ||
| Lelietje-van-dalen | S | ||
| Levensboom | Slangewortel | ||
| F | Liguster | Sleutelbloem | |
| Ficus | Lupine | Sneeuwbes | |
| Flamingoplant | Sneeuwvlokje | ||
| Flier | |||
Verzorging van een konijn
Een konijn heeft elke dag verzorging nodig. Een goede hygiëne is belangrijk, een konijn wil graag schoon en droog zitten. Het hok moet daarom zeker tweemaal per week worden schoongemaakt. Doorgaans doet een konijn zijn behoefte op één plek. Je kunt daarom volstaan om dagelijks dit plekje schoon te maken zodat het hele hok wat minder vaak helemaal schoon gemaakt hoeft te worden. Je moet een langharig konijn iedere week even borstelen. Dit is goed voor de bloedsomloop van zijn vacht, en oude haren worden hiermee gelijk verwijderd. Doe dit liever niet bij kortharige konijnen, want hiermee zou je de vacht kunnen beschadigen. Mocht je het toch willen doen, gebruik dan een borstel van echt varkenshaar. De nageltjes moeten elke twee à drie maanden geknipt worden.
Prijs en aanschaf konijn
Een konijn kun je in een dierenwinkel kopen, maar ze zijn ook te koop op kinderboerderijen, bij particulieren en asielen.
De minimale leeftijd voor een konijn is ongeveer 8 weken met een minimaal gewicht van 240 gram. Dan zijn ze zelfstandig en kunnen ze goed eten. Natuurlijk kun je ook best een beestje kopen dat al een beetje ouder is. Voordeel kan zijn dat dit diertje al een beetje handtam is.
Let bij de aanschaf van een konijn wel op:
- Staan de oogjes helder en glanzen ze (mogen niet tranen of ontstoken zijn)?
- Glanst zijn vacht en heeft hij geen last van parasieten?
- De voetzolen en hielen mogen geen korstjes vertonen.
- Het gebit moet er goed verzorgd uit zien.
- Het konijn moet een droog neusje hebben.
- Is het rond zijn anus allemaal schoon (geen verklevingen)?
- Het staartje staat bij een gezond konijn recht omhoog.
De prijs voor een ‘gewoon’ konijn ligt tussen de vijf en vijfendertig euro. Daarnaast heb je natuurlijk nog een hok nodig, een voerbakje en een waterbakje. Er zijn hokken in verschillende maten, dus je kunt alles net zo duur (of goedkoop) maken als je zelf wilt. Wil je helemaal low budget? Kijk eens om je heen voor een tweedehands hok.
Meer informatie
Aanschaf van een huisdier in een gezin met kleine kinderen
Hoe verzorg je een grasparkiet?
De verzorging van een cavia
Bronvermelding
Tekst: Marion Middendorp
Stockfoto: 123rf.com
