Kerstmis vieren, een gezellig samenzIjn!

Het ziet er naar uit dat de Kerstperiode dit jaar eerder wordt ingezet. Als ik over straat loop, zie ik om mij heen steeds meer kerstverlichting het donker verdrijven. Misschien hebben we dit jaar wat meer behoefte aan licht dan andere jaren en willen we het liefst zo snel mogelijk kerstmis vieren. Ik betrap mezelf er ook op. Nog nooit eerder heb ik overwogen mijn huis vóór pakjesavond te versieren. Dit wordt het eerste jaar dat ik Kerstmis eerder in huis haal, nog voor Sinterklaas weer terug is naar Spanje.

Licht en liefde

Misschien wel vanuit een oergevoel om licht, warmte en liefde “af te dwingen”, misschien wel omdat ik een verharding voel in de maatschappij en we alle licht en liefde kunnen gebruiken om dat tegen te gaan. We hebben elkaar nodig, vooral nu de verdeling steeds groter lijkt te worden en daar kunnen we alle licht en liefde bij gebruiken.

Bij Kerstmis denken we aan: vrede, licht, een nieuw begin, geboorte, saamhorigheid, liefde en natuurlijk ook aan gezelligheid, lekker eten, kaarsjes, de kerstboom en fonkelende ballen. Ieder ervaart Kerstmis op een eigen manier en voor veel mensen is Kerstmis een belangrijke feestdag. Door de christenen wordt de geboorte van Jezus gevierd. Anderen vieren gedurende twee dagen (25 en 26 december) het feest van het licht.

Glimmende ballen

De kerstboom met de mooie glimmende ballen, de lichtjes, het gezellige samenzijn… je kindje zal het prachtig vinden. Zorg ervoor dat hij de ballen niet uit de boom kan halen.
Als je kindje nog erg klein is, is het niet raadzaam om tussen de ballen, chocolade ballen te hangen in van die mooie zilverkleurige papiertjes. Je kindje zal het verschil tussen een chocolade eetbare bal en een glasbal niet kennen en per ongeluk een glasbal in zijn mondje kunnen stoppen.

Meehelpen

Als je kindje wat ouder is, vindt hij het vast prachtig om mee te helpen de boom op te tuigen of het kerststalletje in te richten. En natuurlijk mag een mooi kerstverhaal ook niet ontbreken. Als de wind rond het huis giert, en de regen tegen de ramen slaat, is het voorlezen (en luisteren) naar een feelgood kerstverhaal met warme chocolademelk binnen handbereik, het toppunt van rust én genot.

De oorsprong van de kerstmis

De eerste 200 jaar na Jezus’ geboorte hielden Christenen zich niet bezig met zijn geboortedag. De geboorte van Christus nam in de kerkelijke kalender geen bijzondere plaats in.
Rond Midwinter (21 december) vierden de Germanen hun midwinter- of joelfeesten (winterzonnewende) waarbij het boze werd verjaagd en het licht werd begroet.
In de vierde eeuw zorgde keizer Constantijn de Grote ervoor dat Kerstmis op 25 december zou vallen. Op deze datum werd in die tijd de zonnegod (Ra in Egypte, Helios in Griekenland, Sol Invictus in het Romeinse Rijk) vereerd. Aangezien Jezus ‘Het licht van de Wereld’werd genoemd, besloot Constantijn dat hij rond deze feestdagen geboren moest zijn.

25 december

Het kerstfeest wordt in de christelijke wereld gevierd op 25 december, behalve in de oosters-orthodoxe kerken (zoals de Russisch-orthodoxe Kerk), waar het twee weken later valt. In veel streken zijn er tevens speciale vieringen op de avond ervoor (kerstavond) en/of op de dag erna.
In Nederland en Vlaanderen wordt 25 december als 1e Kerstdag en 26 december als 2e Kerstdag beschouwd.

Betekenis van Kerstmis

Het woord ‘Kerstmis’ betekent eigenlijk ‘Christmus-mis’. Volgens Christenen en orthodoxen is dit feest alleen aan Christus toegewijd en is samengesteld uit de woorden ‘Kerst’en ‘Mis’. Het woord ‘Kerst’ is – waarschijnlijk in Vlaanderen – uit het woord christus ontstaan; zo betekent ‘kerstenen’ bijvoorbeeld ‘christelijk maken’. De ‘mis’ is de christelijke viering van het offer van de eucharistie.

Lekkere recepten voor de Kerst

Kinderen vinden het heerlijk om mee te kijken als jij in de keuken staat te kokkerellen. Al die prachtige spullen en interessante apparaten, al die lekkere luchtjes en al dat tussendoor snoepen en proeven… Je kind is nieuwsgierig en wil vast graag helpen.
Helpen…? Maar jij moet voor morgenavond een kerstdiner voor tien personen in elkaar zien te draaien en de laatste hulp die je daarbij kunt gebruiken is die van je peuter!

Koken met kids

Toch is koken met kids leuk, als je ten minste de tijd en het geduld hebt. Je kunt het ook heel eenvoudig houden. Een ijsje met een papieren parasolletje, wat vruchtjes, slagroom en een brandend sterretje doet het altijd goed: simpel en succes verzekerd. Wanneer je roomsoesjes – verse of simpelweg een pak uit de diepvries – op een schaal opstapelt en overgiet met warme chocolade, krijg je een super simpele slagroomsoesjestaart die elk kind lust. Je kunt hem naar eigen inzicht opspuiten met slagroom en garneren met nephulstblaadjes, zilveren parels of stukjes nepbladgoud (bij de meeste supermarkten in verschillende variaties verkrijgbaar). Je kunt ook de overgebleven geldmuntjes van Sinterklaas gebruiken…

De oorsprong van de kerstboom

De kerstboom was er al voordat Jezus werd geboren. Het gebruik van een kerstboom met pakjes was al meer dan 1000 jaar voor Christus in gebruik bij heidense godsdiensten.
De spar was bij de Germaanse voorchristelijke stammen het symbool van groei en bloei tijdens het vieren van de kortste dag. In de vijfde eeuw dook de spar op als Booms des levens in Duitse kerken. De piek wees naar de reddende ster en de appels stonden symbolisch voor de zonde. Karel de Grote verbood echter in de negende eeuw het opzetten van een kerstoom. In de tiende eeuw deed Martinus II in Italië hetzelfde.
Maarten Luther was een van de eersten die kaarsjes in de kerstboom plaatste. De lichtjes in de boom wezen naar Jezus, Het Licht van de Wereld.

Soorten kerstbomen

In Nederland zijn er zes soorten bomen te koop:

• Concolor (te koop in een pot)
• Conica (te koop in een pot)
• Fijnspar (te koop in een pot, met kluit of afgezaagd)
• Koreana (te koop in een pot of met kluit)
• Nordman (te koop in een pot)
• Omorika (te koop in een pot, kluit en afgezaagd)

Hoe wordt de kerstboom versierd?

Amerika

In Amerika is van alles mogelijk. Je kunt de boom versieren op basis van oude tradities, die hun oorsprong vinden in het land van je ‘roots’. Maar Amerikanen hebben wel een voorkeur voor kleurige, opgevulde textiele figuurtjes en/of speelgoedfiguurtjes gemaakt van hout. Doorgaans zijn deze versierd met strikjes, kleurtjes en andere versiersels. Ook kun je er koekjes in de boom vinden.

Denemarken

Denen maken graag hun eigen versiering. Er bestaan hiervoor zelfs speciale knip- en plakdagen! De versiersels worden vaak gemaakt van stro (engeltjes, vogeltjes, sterren en vlaggetjes), dennenappels (eekhoorntjes), walnootdop (bootjes) en roodwitte hartjes van gevlochten papier.

Duitsland

In Duitsland bakken kinderen (peper)koeken in allerlei vormen. Deze worden daarna voorzien van glazuur en in de boom gehangen.

India

In India worden er bananenbomen versierd met mangobladeren en olielampjes.

Jamaica

Op Jamaica wordt de kerstcactus behangen met beschilderde, uitgeblazen eieren.

Nederland

In Nederland is eigenlijk ook alles mogelijk. De meeste mensen versieren hun kerstboom met traditionele kerstballen en slingers. Maar het is natuurlijk ook mogelijk je boom te versieren met veren, figuurtjes, kerstkransjes, zelfgemaakte versiersels en nog veel meer.

Polen

In Polen zijn de kerstbomen versierd met eigengemaakte slingers en knipsels van papier. Ook worden er in de bomen etenswaren gehangen zoals: appels, noten en snoepjes.

Tsjechië en Slowakije

In deze landen worden de kerstversiersels gemaakt van papier, papier-maché en stro.

IJsland

De IJslandse kinderen vlechten kleurige netjes die met lekkers gevuld worden en in de boom gehangen worden.

De oorsprong van de kerstbal

Ook kerstballen zijn niet alleen van onze tijd. De transparante bal dateert van meer dan 300 jaar geleden. Toen waren deze ballen bekend onder de naam ‘heksenbal’. Deze ballen waren erg populair in de 18 eeuw in Engeland, maar hun eigenlijke oorsprong is veel ouder. Al meer dan 300 jaar worden deze glazen ballen voor de ramen gehangen om vervloekingen, boze geesten en ongeluk af te weren.

Wat is precies Advent?

Kerstmis wordt voorafgegaan door Advent (= Nadering). Tijdens de Advent zijn Christenen in afwachting van de komst van Jezus. Advent begint op de vierde zondag voor Kerstmis (het begin van het kerkelijke jaar) en duurt tot kerstavond. Kinderen krijgen een adventskalender met voor elke dag een ‘deurtje’ waar iets lekkers achter verstopt zit. Er wordt een adventskrans met vier rode of gele kaarsen neergezet. De eerste kaars wordt op adventszondag aangestoken en elke zondag erna wordt er een kaars extra aangestoken.

Tijdens de adventsperiode worden overal Kerstmarkten gehouden. Zo vertrekken er dagelijks bussen vol Nederlanders naar de beroemde Kerstmarkt in Dusseldorf. Al met al bezoeken jaarlijks vele tienduizenden Nederlanders de kerstmarkten in Nederland en Duitsland.

Adventskalender

Om je kindje alvast voor te bereiden op de kerstdagen kun je een adventskalender kopen waar je kindje iedere dag een hokje van mag openmaken. Er zijn verschillende soorten te koop. De een heeft mooie plaatsjes achter de luikjes, de ander heeft heerlijke chocolaatjes.

De oorsprong van de kerststal

In katholieke landen is er veel aandacht voor kerststallen, maar ook protestanten (vooral in Amerika) krijgen hier steeds meer interesse in. Deze traditie heeft geen enkele binding met het heidendom.
Franciscus van Assisi kwam in 1223 op het idee een levende kerstal in het dorp Greccio (Italië) op te zetten.
Wist je trouwens dat de Os en de Ezel geen bijbelse oorsprong hebben? Ze werden erbij geplaatst door een zin uit het Oude Testament. De profeet Jesaja zegt hier: ‘Een rund kent zijn eigenaar en een ezel de krib van zijn meester, maar Israël heeft geen begrip, mijn volk geen inzicht’.

Inrichting kerststal

Er zijn heel veel verschillende soorten kerststallen. Je kunt ze kant-en-klaar kopen, maar je kunt er natuurlijk ook zelf een maken van takjes en strootjes. De kerststal kan gelijk worden ingericht of je kunt er voor kiezen om de dagen voor kerst, de stal iedere dag een beetje uit te breiden met een nieuw beeld. Uiteindelijk zal het kindje Jezus in de kerstnacht in zijn kribbe worden gelegd.

Kerstgewoontes in andere landen

Amerika en Engeland

In Engeland en Amerika hangt men een mistletoe op in huis. De mistletoe (ook vogellijm of maretak genoemd) is het symbool van vriendschap. Een meisje dat per ongeluk (?) onder de mistletoe staat, mag door een jongen worden gekust. En vice versa natuurlijk. Ook komt in Amerika Santa Claus langs, met zijn rendieren die een arrenslee voortrekken vol geschenken. Kinderen mogen een lange sok onder de schoorsteen hangen die Santa Claus moet vullen.

Brazilië

In Brazilië worden geen echte, maar plastic kerstbomen in huis gezet. Men gaat naar de nachtmis, er wordt gegeten en gedronken en de cadeautjes worden uitgepakt. Vervolgens wordt er tot de volgende dag twaalf uur knalvuurwerk afgestoken.

Denemarken

In Denemarken worden kinderen bezocht door de Julemand en zijn Julenisser. Dit zijn kabouters die dol zijn op kinderen en dieren. Op kerstavond wordt daarom een bakje met zoete pap voor de deur gezet om de Julenisser gunstig te stemmen.

Duitsland

Het Kerstkindje legt tijdens de nachtmis cadeautjes onder de kerstboom.

Frankrijk en Portugal

In Frankrijk en Portugal zetten kinderen hun schoen onder de boom. (Komt dit ons niet bekend voor? Alleen zetten kinderen bij ons hun schoentje met Sinterklaas voor de schoorsteen of verwarming). De Franse kerstman heeft Père Noíl.

Hongarije

Op kerstavond leggen Kerstengeltjes de cadeautjes (oningepakt) onder boom.

Mexico

In Mexico hangt een piata aan het plafond. Dit is een versiering in de vorm van een dier. Kinderen moeten met een blinddoek voor proberen de piata stuk te slaan. Als dit gebeurt sneeuwt het snoep en speelgoed. Als je pech hebt, regent het water of papiersnippers.

Oost-Europa

In Oost-Europa vasten mensen de dag voor Kerstmis, zodat het kerstmaal extra goed smaakt. Men gaat aan tafel als de eerste ster aan de hemel verschijnt en er wordt bij het diner 1 stoel vrijgelaten voor het Kerstkind.

Oostenrijk

In Oostenrijk geloven kinderen in het Christelkind: een bloot jongetje dat cadeautjes rondbrengt. Zijn komst kun je horen door een klein belletje dat hij laat rinkelen. Op dit signaal mogen de kinderen tevoorschijn komen en dan liggen de pakjes klaar.

Polen

In Polen legt men stro op de vloer en op tafel als herinnering aan de stal van Bethlehem. Er wordt optalek (een plat brood waarin kerstfiguren zijn gedrukt) gegeten. Het brood gaat rond zodat iedereen een stukje af kan breken. Wie niet thuis is, krijgt een stukje opgestuurd.

Rusland

In Rusland worden de cadeautjes rondgebracht door Baboesjka. Het verhaal hierachter is dat Baboeskja (grootmoeder) onderdak en eten gaf aan drie rijk geklede reizigers. Dit bleken achteraf de drie wijzen op weg naar Bethlehem. Zij ging de wijzen snel achterna met een mand vol cadeautjes en brood voor het kindje. Maar toen zij eenmaal aankwam in Bethlehem, was er niemand meer. Ze legde haar geschenken bij de kribbe en ging weer naar huis terug. Eenmaal thuis werd ze al snel door engelen gehaald.

Scandinavië

In Scandinavië speelt de geit een grote rol in de kerstviering. De geit zou boze geesten die rond de jaarwisseling te voorschijn komen, verdrijven. Men geeft elkaar geitjes van stro en kinderen verkleden zich als geit.

IJsland

IJslanders hebben een kerststal vol trollen. Die trollen brengen in de kerstnacht cadeaus.

De oorsprong van de kerstman

De kerstman is een afstammeling van Sinterklaas. Het Sinterklaasgebruik, ons sinterklaasgebruik, is meegenomen door emigranten naar Amerika. Daar werd Sinterklaas al snel Santa Claus. Hij ziet er ook een beetje hetzelfde uit. Santa Claus heeft ook een rood pak, een lange baard en hij brengt eveneens cadeautjes rond.

Wist je dat?

De grootste kerstboom van Nederland in IJsselstein staat?
Ieder jaar wordt de tv-zendmast van IJsselstein (‘Gerbrandytoren’) versierd met 121 lampjes. De mast is 375 meter hoog.
Ieder jaar worden er bijna 3 miljoen kerstbomen verkocht in Nederland. Hiervan is 60% met kluit.
De eerste 200 jaar na de geboorte van Jezus, zijn geboorte helemaal niet gevierd werd?
Mensen al 1000 jaar voor de geboorte van Jezus, een kerstboom hadden staan met pakjes er onder?
De Kerstman (Santa Claus) eigenlijk niemand minder is dan onze eigen Sinterklaas?

Meer informatie

De foute kersttrui, heb jij hem al in de kast?
Fijne kerst ideeën voor bijzonder gezellige kerstdagen
Hoe maak je het kerstdiner kidsproof?
Kerstkriebels: Hoe vier jij je kerst?
Wat doen we dit jaar met kerst?
Nederlandse gezin kiest voor traditionele Kerst

Bronvermelding

Tekst: Marion Middendorp
Stockfoto: 123rf.com