Hoe kun je iemand troosten?

Wanneer er in je nabije omgeving een kindje sterft, wil je natuurlijk de ouders troosten. Maar hoe troost je iemand die door zulk groot verdriet is getroffen? Zeker als je dit zelf niet hebt meegemaakt is het bijna onmogelijk een fractie van hun verdriet en machteloos aan te voelen. Natuurlijk kun je je voorstellen dat het vreselijk moet zijn, maar het is moeilijk om de ware intensiteit van deze emoties te kunnen aanvoelen.

Uit je hart…

Dat neemt natuurlijk niet weg dat je iemand toch kunt troosten. Dat kan al met een paar woorden of een gebaar. Zolang deze oprecht uit je hart komen, zal de ander dat voelen en waarderen. Weet je geen woorden? Dan kan het soms beter zijn om te zwijgen dan de verkeerde dingen te zeggen. Wees oprecht en zeg alleen woorden die je meent. Sla een arm om iemand en luister naar zijn verhaal… Ook dat is troosten.

Ontlading

De meest belangrijke troost die je iemand kunt geven, is de ander de ruimte te geven zijn verhaal te doen. Vooral bij het verlies van een kind, is dit zo belangrijk, want bij iedere keer dat iemand zijn verhaal kan doen, is het een bevestiging van zijn leven. Een leven wat veel te kort is geweest en is afgebroken tot het ooit in bloei had kunnen komen. Door erover te praten, komt hij weer even tot leven, mag hij er weer even zijn.

Wees oprecht

Als je iets toezegt, meen het dan ook. Het voelt misschien best goed om te zeggen: “Je kunt me altijd bellen”, maar veel lotgenoten hebben helaas gemerkt dat deze toezegging soms ophoudt op het moment dat diegene zich heeft afgewend, of als de rouwbrief is opgeborgen. Na het verlies van een kindje, betekent dit opnieuw een verlies, maar dit keer van vrienden. Als je zoiets zegt, meen het dan ook en niet alleen een paar dagen na het verlies, maar ook na een maand of half jaar, want er zullen altijd moeilijke momenten blijven komen.

Als je er “voor iemand wilt zijn”, maak het dan concreet. Kook een maaltijd voor ze, regel een rit naar het ziekenhuis, doe de boodschappen of doe de afwas. Ook dat is troosten. En aan dat soort praktische hulp heeft iemand meer dan aan een loze kreet: “Je kunt me altijd bellen.”

Denk na bij wat je zegt

“Geef je bek geen gooi”, maar denk na bij wat je zegt. Helaas worden er regelmatig pijnlijke opmerkingen gemaakt, bij pogingen iemand te troosten. Onbedoeld, maar ontzettend kwetsend voor de ontvanger. Als je iemand tot troost wilt zijn, probeer asjeblieft opmerkingen te vermijden zoals:

“Je bent jong, je kunt nog zoveel kinderen krijgen…“

“Gelukkig is hij nu al gestorven, als hij op latere leeftijd was gestorven was het moeilijker geweest.“

“Misschien waren jullie er nog niet aan toe.“

“Gelukkig heb je nog andere kinderen.“

“Je kunt altijd weer proberen een nieuw kindje te maken.“

“Misschien was de tijd nog niet rijp.“

“Een begrafenis voor zo’n klein baby’tje? Is dat dan een échte begrafenis?“

“God zal er wel een bedoeling mee hebben.“

“Hopelijk kun je volgend jaar moederdag vieren, bij een volgende zwangerschap (alsof je van een kindje dat is gestorven geen moeder bent geworden)“

Luisteren

Het belangrijkste is luisteren. Luister naar het verhaal, en desnoods nog een keer, en nog een keer, en nog een keer… Negeer het overleden kindje niet. Niet vlak na het overlijden maar ook niet na (bijvoorbeeld) tien jaar. Ouders van overleden kinderen zijn – heel terecht – trots op hun kleine engeltjes. Natuurlijk willen zij er over praten, hun engeltje zal immers altijd deel blijven uitmaken van hun leven. Hun bestaan is wellicht niet meer fysiek zichtbaar, maar zal altijd deel uitblijven maken van hun leven.

Besef dat ouders die een kindje hebben verloren, niet alleen afscheid hebben moeten nemen van hun kindje, maar ook van een toekomstdroom. Hoop en verwachting zijn op slag verdwenen. Bedenk dat geboorte- en sterfdatum heel belangrijk zullen zijn én blijven. Ieder jaar zullen deze data (of datum) in het teken van hun kindje staan. Als je ouders écht een plezier wilt doen, noteer deze data in je agenda en laat op die dag(en) iets van je horen. Een kort telefoongesprek om ze sterkte te wensen of een kaartje met een korte tekst is van onschatbare waarde. De aandacht vanuit de omgeving bevestigt namelijk nogmaals zijn geboorte en bestaan.

Luisteren betekent ook, de ander aan het woord te laten. Soms hebben mensen de neiging de ander over hun eigen (goede of slechte) ervaringen te vertellen en maken zichzelf ineens tot middelpunt. Daar zit op dit moment echt even niemand op te wachten… Geef de ander liever de ruimte, want praten helpt bij het verwerken van dit grote verdriet.

Knuffelen

Geen woorden maar daden. Wil je laten weten dat je er bent? Sla een arm om de ander heen, knuffel hem of geef hem een bemoedigend klopje. Natuurlijk is dat afhankelijk van hoe dicht je bij iemand staat, maar mensen zijn fysieke wezens. Oprechte aanraking kan fijn zijn en een troostende werking hebben.

Zwijg hem niet dood

Denk niet dat er een moment komt dat “je het er maar niet meer over moet hebben”. Het verdriet en gemis is levenslang. Voor ouders komt er nooit een moment dat het “klaar” is. Natuurlijk verdwijnen de scherpe randjes in de loop van de tijd, maar het verlies en verdriet zal altijd onderdeel blijven uitmaken van hun leven.

Er zijn geen regels

Natuurlijk bestaan er geen vaste regels hoe je iemand kunt troosten. Dit zal per persoon – en zelfs per moment – verschillen. Het belangrijkste is echter dat je oprecht bent en rekening houdt met het gevoel en de pijn van de ander. Denk na over wat je zegt, probeer je in de ander te verplaatsen, geef de ander de ruimte om te praten en probeer zo goed mogelijk te luisteren. Het gaat nu even niet om jou, maar het gaat om die ander. Die ander en zijn gevoel. Misschien zou jij anders omgaan met de pijn, maar dat wil niet zeggen dat de ander het niet op zijn manier mag beleven. Ieder mens is anders en ieder mens mag zijn eigen koers bepalen.

Gun iemand zijn verdriet

Het verlies van een kindje, is niet niks en het is dus heel logisch als iemand intens verdrietig is. Tranen hebben een functie, ze nemen een klein beetje pijn uit je lichaam zodat er ruimte komt voor mooie herinneringen. Je hoeft niet de ander proberen op te vrolijken, want hoe goed je het misschien ook bedoelt, het is juist belangrijk dat dit verdriet de ruimte krijgt en niet wordt “weg gemoffeld”. Jouw goedbedoelde pogingen kunnen zelfs heel misplaatst zijn.

Vergeet niet de datums in je agenda te noteren, zodat je er jaarlijks bij kunt stil staan. Even een belletje, een bloemetje of een berichtje op die dag, wordt ongetwijfeld enorm gewaardeerd. Zelfs na 10 jaar.

Meer informatie

Afscheid van de laatste ouder. Wat moet je regelen?
Kinderen mee naar de uitvaart?
Tips om je kind goed te begeleiden bij rouw
Op het verlies van een kind ben je nooit goed voorbereid
Verdriet, hoe kun je er het beste mee omgaan?
Hoe steun je iemand na een miskraam
Kinderen en de dood. Hoe begeleid je ze hierin?
Verlies van een kleinkind, het dubbele verdriet
Het laatste moment. Hoe beleef je deze zo intens mogelijk?
Afscheidsmuziek & Kinderuitvaart muzieklijst
Afscheidsgedichten
Afscheid moeder: Dag lieve mama
Omgaan met een miskraam. Hoe doe je dat?
Wanneer je een klasgenootje of vriendje verliest
Autisme en rouwverwerking. Houd rekening dat zijn verwerking kan afwijken.

Bronvermelding

Tekst: Marion Middendorp
Stockfoto: 123rf.com