In 2021 kwam een dierbaar familielid te overlijden. Tijdens het op- en ontruimen van zijn woning, vond ik een soort van dagboek van zijn vader. De overledene was in 1944 zelf nog maar een dreumes. Zijn vader woonde destijds in Amsterdam en beschreef (in briefvorm) zijn leven, gedurende de laatste maanden van de oorlog (hongerwinter 1944/1945).
Hongerwinter
Het dagboek geeft een eerlijke kijk in het leven van een jong gezin tijdens de hongerwinter, de laatste maanden van de oorlog. Zijn woorden schetsen een historisch beeld, juist omdat het geen bedachte woorden zijn uit een geschiedenisboek, maar ware momenten beschrijven uit een doorsnee jong gezinsleven. Het lezen over het leven van dit gezin tijdens de hongerwinter, maakte op mij diepe indruk en daarom wil ik het graag met jullie delen. Het is te groot om in één geheel te plaatsen, dus de komende tijd zal ik nieuwe pagina’s toevoegen. Om de authenticiteit zoveel mogelijk te behouden, heb ik de tekst volledig overgenomen, dus inclusief de gebruikte spelling in die tijd.
Om de privacy te waarborgen heb ik de namen gewijzigd.
Reeds geplaatst: (1) november 1944 | (2) december 1944 | (3) 1945 week 1 & 2
Zondag 14 januari tot en met Zaterdag 20 Januari 1945
Getracht deze week wat kolen te koopen, doch hiervan maar afgezien. Kou is heel erg, maar fl. 10,= voor een mud cokes is ook heel erg. En aangezien wij alleen voor eten al per week fl. 50,= tot 60,= moeten uitgeven, zijn wij nu maar besloten ons fornuis te verkoopen. Hetgeen is geschiedt. Wij maakten er fl. 400,= van. Koopen later wel weer een ander terug. Het kon toch niet gestookt worden.
Van familie B. kregen wij een blik biscuits en een kilo cacao. Daar wij geen melk en geen suiker hebben, kunnen wij de cacao niet drinken. Daarom deze maar verkocht voor fl. 150,=. Thans kunnen wij dus weer over extra fl. 550,= beschikken om voedsel te koopen, ik denk hiermede ca. 6 weken te zullen toekomen.
5 emmers cokes en doos anthracietjes
Mijn pas gekochte encyclopedie heb ik inmiddels verruild voor 5 emmers cokes en een doos anthracietjes. Wij hebben dus weer eenig brandmateriaal in huis.
Ben er op een nacht op uit geweest om een boom om te zagen, doch ben maar terug gekomen. Dat maakte te veel kabaal en er liepen steeds twee kerels om me heen. Kwam dus zonder boom weer thuis. Heb nu de kasten van mijn plat uitgebroken, finaal weggesloopt en stook deze nu op. Ook diverse kastboorden hebben het al moeten ontgelden.
Amsterdam bezit zoowat geen boom meer. Er ligt een dikke laag sneeuw en het is reuze glad. Ons broodrantsoen is nu verminderd tot 500 gram. Wij krijgen nu ook suikerbieten in plaats van aardappels. Deze kooken wij en de pulp vermengen wij met wat gertmout of bloem en eten het dan in gebakken toestand. Smaakt vrij goed. Kunnen het echter slecht verdragen aan de ingewanden want het laxeert enorm. Zijn allen eenigszins beroerd. Hadden wij het Duitsche eten er niet bij, dan zag het er voor ons maar somber uit.
Persoonsbewijs veranderd
Zie met gemengde gevoelens de a.s. gebeurtenis tegemoet. Vrees het ergste. Toos is thans zoo mager, dat je er niet aan zou zeggen dat ze in positie is. Ook mij zou je niet herkennen. Draag nu een snor. Mijn persoonsbewijs is veranderd, ik ben nu van 1900. Dit is verband met de razzia’s want dat is nog steeds geweldig hier. 17 dezer een brief van oom Bo ontvangen. Is ook erg “down”.
Mijn buurman van Eijk deze week naar Ooster-Blokker geweest per fiets (wat mis ik hier mijn fiets, moet echter alles loopen en heb geen schoenen meer. Ben ook reuze gedupeerd zonder fiets, want met fiets, had ik lang zoo’n honger niet daar er bij de boer nog van alles is te krijgen, maar een ander haalt het niet voor je, dat spreekt).
Zondag 21 Januari tot en met Zaterdag 27 Januari 1945
Was uit mijn naam wezen schooien bij Oom Bo om voedsel. Kwam terug met Liter Melk, 15kg aardappels, 10 kg. peen, uien, kool en 2 kg. tarwe, alsmede met een brief waarin mij werd medegedeeld, dat Truusje naar de pastorie kan komen om er op te knappen. Hoe komt zij daar echter. Op de fiets met iemand mee is veel te ver in deze vinnige koude (5 uur rijden). Ken hier verder niemand. In telefoonboek opgezocht welke predikant hier het dichtste in de buurt woont. Dit blijkt te zijn een zekere Ds. Snethlage. Hem opgebeld. Geval uitgelegd. Verwees mij naar een ouderling. Heen geweest. Was niet te treffen. Hem een brief geschreven, om voor het geval er eens een transport kinderen van de Kerk de richting Hoorn uitgaat, mijn dochtertje te mogen mede geven daar zij voor haar gezondheid naar Ooster-Blokker moet.
Toos is weer twee kilo afgevallen. Verder is ze goed. Volgens mij echter is een afvallende kraamvrouw niet goed. Verjaardag van Toos in alle somberheid en soberheid gevierd. Moge zij volgend jaar in weelde jarig zijn.
“Ware woorden uit de hongerwinter, Amsterdam 1944-1945” wordt vervolgd
Meer informatie
Het volledige dagboek “Hongerwinter in Amsterdam”
<< vorig deel | >> volgend deel
Bronvermelding
Tekst: Uit het dagboek van Gerard Bergsma
Stockfoto: 123rf.com
