In 2021 kwam een dierbaar familielid te overlijden. Tijdens het op- en ontruimen van zijn woning, vond ik een soort van dagboek van zijn vader. De overledene was in 1944 zelf nog maar een dreumes. Zijn vader woonde destijds in Amsterdam en beschreef (in briefvorm) zijn leven, gedurende de laatste maanden van de oorlog (hongerwinter 1944/1945).
Hongerwinter
Het dagboek geeft een eerlijke kijk in het leven van een jong gezin tijdens de hongerwinter, de laatste maanden van de oorlog. Zijn woorden schetsen een historisch beeld, juist omdat het geen bedachte woorden zijn uit een geschiedenisboek, maar ware momenten beschrijven uit een doorsnee jong gezinsleven. Het lezen over het leven van dit gezin tijdens de hongerwinter, maakte op mij diepe indruk en daarom wil ik het graag met jullie delen. Het is te groot om in één geheel te plaatsen, dus de komende tijd zal ik nieuwe pagina’s toevoegen. Om de authenticiteit zoveel mogelijk te behouden, heb ik de tekst volledig overgenomen, dus inclusief de gebruikte spelling in die tijd.
Om de privacy te waarborgen heb ik de namen gewijzigd.
Reeds geplaatst: (1) november 1944 | (2) december 1944
1945
De oorlog duurt voort, daarmede blijft de verbinding verbroken en ga ik nu maar vanaf heden over tot het maken van week verslagen, in plaats van per maand want er zal dit jaar wel veel nieuws zijn te melden.
Zondag 31 december tot zaterdag 6 januari
Van kantoor een week gratificatie gehad in verband met de Kerstmis en de duurte. Overigens blijft het thans hier hopeloos. Groenten niet meer te krijgen dan zwart, wij aten deze week voor fl. 30,= op alleen aan groenten. De spruitjes kosten hier b.v. fl. 5,= per kilo, de uien fl. 2,50. Appels fl. 12,= per kilo. Ook hebben wij ons getracteerd op een pondje vleesch, dit kost maar fl. 28,=. Doch thans is de voedselpositie hier zoo precair en de rantsoenen zijn nu zoo klein, 8 ons brood per week en 1 kilo aardappels en verder niets meer dat je nu gedwongen wordt om zwart te gaan eten, doe je het niet, dan ga je dood.
De menschen sterven hier met bosjes. Van honger en koude. Ook onze kolen zijn nu op. Wij stoken nu alleen maar om te koken en dan nog wat hout. De kachel brandt nu maar enkele uren per dag. Toos en de kinderen hebben het nu wel heel erg hard. Ikzelf zit op kantoor en heb nog eenige warmte, doch voel mij zoo beroerd van het loopen en sjouwen met een leege maag, dat er iets moet gebeuren, om ons er weer bovenop te krijgen. Wij overwegen thans om diverse huishoudelijke zaken te gaan verkoopen. Ons salaris is niet meer toereikend. Het zeer weinige dat wij nog kunnen eten kost fantastische prijzen. Een brood van 8 ons kost fl. 25,= en wij moeten toch eten. Nu zien wij ook plotseling geen buren meer. Zelfs onze beste vrienden de familie S. blijven weg. Nu onze kachel uit is en onze magen leeg, nu leert men zijn “vrienden” kennen.
Duitsche keuken
Toos heeft deze week de boven ons wonende familie F. waarvan men zegt dat ze N.S.B. zijn, (dit blijkt inmiddels geheel onjuist te zijn, de man werkt in de garage beneden ons bij de Wehrmacht als magazijnmeester, en ik kan hem geen ongelijk geven) gevraagd ons te helpen. Gelukkig was zij direct bereid. Wij kunnen nu per week 1 Duitsch brood koopen 14 ons voor fl. 20,=.
Verder krijgen wij iederen dag allen een portie warm eten uit de Duitsche keuken, heerlijk bereid met vet en varkensvleesch erdoor. Wij koopen dit voor 25 cent per portie. En het is een uitkomst.
Zoo is er deze week weer uitredding uit de zwaarste nood gekomen, en wel van een zijde waarvan wij het allerminst hadden verwacht. Toos zag hier mevrouw B. uit Vlissingen loopen. Zij zag ook Bakker C. en zijn vrouw, alsmede Schoenmaker T. met huishoudster. Zelf zag ik bakker C. ook en kwam ook de 2de klasse steward Scherpenisse met echtenoote tegen, alsmede Bostelaar uit de St. Jacobsstraat. Deze week was tante Sophie jarig. Waar zou die zitten?
Zondag 7 januari tot en met zaterdag 13 januari 1945
Van mevrouw F. kregen wij advies de a.s. blijde gebeurtenis niet thuis te doen plaatsvinden. Ook de dokter vond beter van niet. Geen warm water, geen vuur, geen licht. Ze adviseerde ons te trachten onderkomen te krijgen in de Kweekschool van de Vroedvrouwen. Deze week genoemde inrichting opgebeld. Toos kan worden opgenomen voor 10 dagen tegen fl. 55,= alles inbegrepen, kost kleeren, verloskundige hulp enz. Dat komt dus stukken voordeeliger uit dan met de dokter die mij fl. 65,= zou kosten plus nog een verpleegster ad. fl. 5,= per dag. Dus zijn nu besloten dat Toos straks naar de Camperstraat gaat.
8 januari een brief van Oom Bo plus een pakje ontvangen inhoud, 1½ pond boonen, pond erwten, 1 pond kaas, 1 kilo gedroogde appeltjes, 2 kilo meel. Weer een ongedachte uitkomst, want trots de voeding uit de Duitsche keuken kunnen wij nog maar tweemaal daag’s en dan nog onvoldoende eten. Wij vallen per dag af.
Frans jarig geweest. Toos voor onderzoek naar Kweekschool. Alles gelukkig goed.
“Ware woorden uit de hongerwinter, Amsterdam 1944-1945” wordt vervolgd
<< vorig deel | >> volgend deel
Meer informatie
Het volledige dagboek “Hongerwinter in Amsterdam”
Bronvermelding
Tekst: Uit het dagboek van Gerard Bergsma
Stockfoto: 123rf.com
