Exclusief: Ware woorden uit de hongerwinter, Amsterdam (1944-1945) – Deel 14

Marion Middendorp

3 jaar geleden

In 2021 kwam een dierbaar familielid te overlijden. Tijdens het op- en ontruimen van zijn woning, vond ik een soort van dagboek van zijn vader. De overledene was in 1944 zelf nog maar een dreumes. Zijn vader woonde destijds in Amsterdam en beschreef (in briefvorm) zijn leven, gedurende de laatste maanden van de oorlog (hongerwinter 1944/1945).

Hongerwinter

Het dagboek geeft een eerlijke kijk in het leven van een jong gezin tijdens de hongerwinter, de laatste maanden van de oorlog. Zijn woorden schetsen een historisch beeld, juist omdat het geen bedachte woorden zijn uit een geschiedenisboek, maar ware momenten beschrijven uit een doorsnee jong gezinsleven. Het lezen over het leven van dit gezin tijdens de hongerwinter, maakte op mij diepe indruk en daarom wil ik het graag met jullie delen. Het is te groot om in één geheel te plaatsen, dus de komende tijd zal ik nieuwe pagina’s toevoegen. Om de authenticiteit zoveel mogelijk te behouden, heb ik de tekst volledig overgenomen, dus inclusief de gebruikte spelling in die tijd.

Om de privacy te waarborgen heb ik de namen gewijzigd.

Dinsdag 6 maart 1945

Half vijf opgestaan. Om 5 uur met Truusje de deur uit in het stikkedonker. Zij heeft een label aan waarop ik heb vermeld “Truusje Bergsma en ons adres. Op weg naar Ds. de Hoest Ned. Herv. Pastorie Ooster-Blokker z.o.z.” Achterop het kaartje staat: “Indien te hoogkarspel niemand van de gemeente aanwezig mocht zijn, gelieve dan dit kind af te geven bij Ds. Mentzel Ned. Herv. Pastorie Hoogkarspel.” Zij heeft haar schooltasch bij zich en een rieten koffer, die zij niet kan oplichten, beiden voorzien van een label.

Wij waren er de eerste. Slechts 5 kinderen moesten daar worden opgeladen, de anderen waren al elders ingeladen. Wij werden er ontvangen door Mej. Bouwer uit de Lairessenstraat. Die ging als leidster mede, hetgeen voor mij een groote geruststelling was. Om kwart voor zeven, kwamen er twee vuilnisauto’s aan, van die gewone dichte ijzeren bakken waarin het vuil wordt gestort. Zij stopten en de bak ging open. Daar zag ik allemaal stroo op de vloer en banken en verder was de bak verlicht met lampen want anders zou het er stikdonker zijn. Op iedere bank bij de klep zat een leider. Het bleek een transport te zijn, van allemaal kinderen van gemeente reinigingspersoneel. Bestemming Hoogkarspel. Truusje werd er dus bij gestopt, maar moest op de grond zitten. Koffer en tasch erin. Klep dicht en niets meer te zien, zelfs gene geluid drong naar buiten door. Kwart voor zeven reden ze weg. Dat ging mij toch wel even aan het hart, het leek wel een doodskist op wielen. De heele weg naar huis heb ik loopen snotteren. Was blij naar kantoor te kunnen.

Woensdag 7 maart 1945

Mej. Brouwer bezocht. Deelde mij mede, dat ze reeds om negen uur in Hoogkarspel waren. Ds. Mentzel wist reeds van Truusjes komst af. Zij werd tijdelijk in een school ondergebracht en is om 11 uur met nog enkele anderen, naar zij dacht per boerenwagen naar Ooster-Blokker vertrokken. Dat is een pak van ons hart. Wij mogen haar bonkaarten houden, dus hebben thans iets meer. Terugkomende van Mej. Bouwer, staat voor de garage op wacht, mijn oude vriend Klaas in de uniform van de S.D.’er. Overigens was hij niet optimistisch gestemd, zijn vrouw zat al in Deutschland in Bingen, maar dat was nu door de Engelschen bezet. Hij komt ons eens opzoeken, heeft hij beloofd. Of het nog noodig zal zijn???

Maandag 12 maart 1945

Vandaag gedenken wij de jaardag van Jan. Hedenmorgen hier een vreeselijke “terechtstelling” plaats gehad. 80 personen zijn om 9 uur ten aanschouw van ieder die er paseerde en verplicht was te blijven kijken op het Weteringsplantsoen gefusilleerd. Aangeplakt stond dat een aantal terroristen standrechtelijk was veroordeeld, als represaille op de laffe moord aansluit op Rauter. Ds. Koopmans die voor zijn raam stond, zeer toevallig omdat hij zooveel leven hoorde, werd door een verdwaalde kogel dwars door het hoofd geschoten en is in zorgwekkenden toestand weggebracht.

“Ware woorden uit de hongerwinter, Amsterdam 1944-1945” wordt vervolgd
<< vorig deel | >> volgend deel