Help, mijn kind moet naar het vmbo!

Amber Fernandes

5 jaar geleden

Het is tegenwoordig not done: teleurgesteld, verontwaardigd of zelfs boos zijn nadat je kind een vmbo-schooladvies gekregen heeft. De gescheiden vader die eerder dit jaar een rechtszaak tegen de school van zijn dochter aanspande omdat deze een vmbo-advies gekregen had werd in verschillende media met de grond gelijk gemaakt. Iedereen vond er wat van: de man was een ontaarde vader met narcistische trekjes en bovendien bracht het vmbo dé vakmensen van de toekomst voort. Maar wat gebeurt er als jij die teleurgestelde ouder bent die het vmbo-advies van zijn of haar spruit maar niet kan accepteren?

De toekomst van je kind: in de knop gebroken?

Stel je voor: je bent hoogopgeleid en hebt een woning gekocht in een fijne, kindvriendelijke buurt. Er staat een Volvo/Tesla/Saab voor de deur, je gaat minstens twee keer per jaar met vakantie en je hebt je financiële zaakjes meer dan op orde. Je werkt hard, maar houdt wel van je baan. Je investeert volop in de ontwikkeling van je kroost. Denk aan huiswerkbegeleiding, pianoles en hockey. Na de basisschool gaat je kind vanzelfsprekend naar het vwo, om vervolgens -net als jijzelf- te gaan studeren. Maar dan krijg je te horen dat je kind misschien toch het beste op z’n plek zou zijn op het vmbo.

Het is de nachtmerrie van vele (voornamelijk hoger opgeleide) ouders. De scène uit de populaire televisieserie De Luizenmoeder waarin Karel te horen krijgt dat zijn zoon Philippine na groep 8 naar het vmbo moet, staat ons nog helder voor de geest. “Zijn leven, in de knóp gebroken,” stamelt de onthutste vader tegen juf Helma. Maar zit hier misschien een kern van waarheid in? Biedt een vmbo opleiding daadwerkelijk zo’n inktzwart vooruitzicht?

Het vmbo: wat is dat nu eigenlijk?

Wanneer je niemand kent die op het vmbo zit of werkt, bestaat er een grote kans dat het beeld dat je van een dergelijke school hebt voornamelijk wordt gevormd door de media. Het vmbo: dat is toch het afvoerputje van het voortgezet onderwijs? Daar zitten toch alleen probleemgevallen en kinderen uit een lager sociaal milieu? Tijd om eens in de materie te duiken: wat is een vmbo-opleiding nu eigenlijk echt?

De afkorting vmbo staat voor voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs. Gemiddeld genomen krijgt iets meer dan de helft van alle basisschoolleerlingen in groep 8 een vmbo-advies. Na het vmbo volgen de meeste leerlingen een mbo-opleiding. Ze worden niet alleen opgeleid tot kapster, loodgieter of automonteur: ook de tandtechnicus, de doktersassistent en de systeembeheerder doorliepen het middelbaar beroepsonderwijs.

Het mbo verzorgt een breed scala aan beroepsopleidingen in verschillende richtingen. Van ICT tot elektrotechniek en van juridische dienstverlening tot zorg en welzijn.

Maar dat is toch niks voor mijn kind?

Hoewel de meeste kinderen in ons land na groep 8 dus naar het vmbo gaan, staan lang niet alle ouders te juichen bij een dergelijk advies. Zeker niet wanneer je een hele andere toekomst voor je kind voor ogen had. Dat maakt je overigens geen ontaarde pushy parent. Elke ouder wil immers het beste voor zijn of haar kind. We gunnen onze kinderen die te gekke studententijd, dat relatief zorgeloze leven en die financiële zekerheid. Een vmbo-advies kan dat toekomstbeeld -al dan niet onterecht- aan het wankelen brengen en de nodige onzekerheid met zich meebrengen.

Zo vragen veel ouders zich na een vmbo-advies af of hun kind wel de kansen gaat krijgen die het verdient. Zal je kind eindigen met een zware baan die weinig geld oplevert en ook nog eens doodongelukkig maakt? Zullen er later niet voldoende financiële middelen zijn voor fatsoenlijke huisvesting en levensonderhoud? Zal er wel ruimte zijn voor geestelijke ontwikkeling, een fijne partner en een rijk sociaal leven? Dergelijke gedachten maken je niet pretentieus of wereldvreemd: ze maken je een bezorgde en betrokken ouder. Maar zijn zulke denkbeelden wel realistisch?

Er is leven na het vmbo

Allereerst is het goed om je te realiseren dat een vmbo-advies niet het einde van de wereld betekent. In je gedachten is je spruit misschien al veroordeeld tot een leven als putjesschepper, maar niets is minder waar. Zo zijn er bijvoorbeeld mbo-opgeleide ICT’ers die een meer dan leuk salaris verdienen in een innovatief en uitdagend vakgebied. Ook zijn er voormalig vmbo’ers die een eigen bedrijf zijn begonnen en daarin zeer succesvol zijn. Sommige leerlingen gaan na het vmbo naar de havo, om vervolgens met succes een hbo-opleiding of uiteindelijk zelfs een universitaire studie af te ronden.

Toegegeven, een soortgelijke leerroute kost meer tijd dan wanneer je op de havo of het vwo begint, maar onmogelijk is het allerminst. Wanneer je kind over de capaciteiten beschikt en daarnaast is gezegend met een flinke dosis ambitie en een gezond doorzettingsvermogen behoren alle bovenstaande voorbeelden tot de mogelijkheden. En er zijn nog oneindig veel andere situaties denkbaar waarin vmbo-leerlingen een glansrijke toekomst tegemoetzien.

En misschien is het tijd om je verwachtingen bij te stellen

Maar misschien is je kind helemaal niet zo’n intellectuele hoogvlieger als je had gehoopt, of houdt hij of zij er gewoon hele andere toekomstdromen op na dan jij. Soms is het tijd om je verwachtingen bij te stellen en te accepteren dat je kind niet hetzelfde doel nastreeft als jij voor ogen hebt. Focus je dan ook niet teveel op de verschillen tussen jou en je kind, maar juist op de mooie talenten die het wél heeft. Waar ligt het hart van je kind? Waar is het graag mee bezig? Ook (of misschien wel juíst) vmbo-leerlingen hebben plenty opties na het doorlopen van het voortgezet onderwijs.

Want hoewel de mogelijkheid bestaat dat je kind na het vmbo doorleert en toch gaat studeren, kan het ook zo zijn dat hij of zij een vakopleiding afrondt en uiteindelijk werkzaam zal zijn in de bouw, de industrie, de zorg of de techniek. De komende jaren zal de vraag naar gespecialiseerde vakmensen overigens alleen maar toenemen. De kans is dus groot dat de arbeidsmarkt er rooskleurig uitziet wanneer jouw kind zijn loopbaan start. En hoewel iedereen beseft dat er behoefte is aan een kenniseconomie, zullen vakmensen daarnaast ook altijd nodig zijn om onze maatschappij draaiende te houden.

Wat kan ik doen om mijn kind te helpen?

Ook voor je kind kan een vmbo-advies lastig zijn. Misschien ervaart je zoon of dochter zelf ook wel gevoelens van teleurstelling of onzekerheid. Het is dus van belang om je kind op positieve wijze te ondersteunen. Laat allereerst nooit blijken dat je teleurgesteld bent in het schooladvies dat je kind gekregen heeft. Leg de nadruk op de talenten die je kind heeft en laat zien dat je trots op hem of haar bent, ongeacht het ontvangen schooladvies. Blijf vooral ook met je kind praten. Niet op een verwijtende of afkeurende manier, maar open en geïnteresseerd. Praat op luchtige wijze over de toekomst, zijn of haar plannen of dromen.

Wat verwacht je kind van het vmbo? Wat heeft je kind nodig om te bereiken wat hij of zij wil? Wees een luisterend oor en geef te kennen dat je kind altijd bij jou terecht kan met vragen of zorgen. Blijf ook investeren in de ontwikkeling van je kind, maar dring niets op. Je kunt eindeloos voor bijlessen of huiswerkbegeleiding zorgen, maar als je kind de capaciteiten niet heeft of er op dit moment nog niet klaar voor is, heeft dat weinig zin. Je kind zal zich in zulke situaties eerder onbegrepen, onzeker en zelfs onveilig kunnen voelen.

Ik ben het écht oneens met het vmbo-advies. Wat kan ik doen?

Kun je je niet neerleggen bij het vmbo-advies? Dan kun je (zonder je kind) met de school in gesprek gaan. Zorg ervoor dat je goede argumenten hebt en kunt onderbouwen waarom jij denkt dat een vmbo-opleiding niet geschikt is voor je kind. Word niet boos en blijf redelijk. Geef de school ook de ruimte om uit te leggen waarom er voor een vmbo-advies is gekozen. Vraag eventueel om toelichting aan de hand van het onderwijskundig rapport dat de school heeft opgesteld. Kom je er niet uit met de leerkracht of schooldirecteur? Dan kun je overwegen een klacht in te dienen bij de Landelijke Klachtencommissie Onderwijs (LKC).

Onthoud dat je als ouder nooit het schooladvies voor je kind kunt bepalen. De school heeft hier altijd het laatste woord in. Het LKC onderzoekt alleen of de school in redelijkheid tot het uitgebrachte schooladvies heeft kunnen komen en of deze procedure zorgvuldig genoeg is geweest. In veel gevallen wordt het schooladvies uiteindelijk niet bijgesteld en zal je kind toch een vmbo-opleiding moeten volgen.

Zoek een goede vmbo-school uit

Een vmbo-opleiding biedt een prima basis voor de verdere ontwikkeling van je kind. Wel is het van belang dat je een goede vmbo-school uitkiest. Je kunt natuurlijk ook kiezen voor een school waar onderwijs op zowel vmbo- en havo- als vwo-niveau wordt aangeboden. Kijk goed wat bij je kind past en waar jij je als ook prettig bij voelt. De kwaliteit van het onderwijs is lang niet op alle vmbo-scholen even goed. Doe grondige research naar de verschillende middelbare scholen in jullie regio. Bezoek samen met je kind open dagen en ga in gesprek met de diverse scholen.

Wees naar hen ook duidelijk en schets een zo volledig mogelijk beeld van je kind. Jij weet als ouder immers heel goed wat je kind nodig heeft en wat jullie zoeken in een school. Durf kritische vragen te stellen en neem de tijd om alle scholen te evalueren en te overwegen. Doe dit in samenspraak met je kind. Welke school lijkt hem of haar leuk en waarom? Deel ook jouw bevindingen op een open en eerlijke manier en leg uit welke scholen jou geschikt lijken en waarom. Luister op jouw beurt ook naar je kind. Zo bied je autonomie en laat je ook merken dat je je kind serieus neemt.

Laat eventuele schaamte of schuldgevoelens los

Er rust nogal een taboe op, maar er zijn best wat ouders die zich ronduit schamen voor het vmbo-advies dat hun kind heeft gekregen. Zeker wanneer de kinderen van de meeste mensen in je vrienden- of kennissenkring wel naar het vwo of de havo gaan. Ook kun je te maken krijgen met schuldgevoelens: wat heb ik fout gedaan? Heb ik mijn kind niet voldoende uitdaging geboden? Niet genoeg geïnvesteerd in zijn of haar ontwikkeling? Laat dit soort gedachten los. Realiseer je dat het nooit nodig is om je te schamen voor je eigen kind en dat het vmbo-advies niets met jou te maken heeft.

Blijf als een huis achter je kind staan en doe alles om hem of haar te helpen om zichzelf te ontwikkelen tot een gelukkige, evenwichtige en stabiele volwassene. Of dat kind nu een arts, een elektromonteur, een jurist of een kapper wordt.