Feestneus op, haak maar in we vieren Carnaval!

Het is weer bijna Carnaval! Iedereen kent het, maar wat vieren we eigenlijk met Carnaval?
Binnenkort gaan we ons weer uitdossen in de meest exotische en wilde creaties: carnaval staat voor de deur! Doe jij ook mee? Of kom jij van boven de rivieren en heb je er helemaal niks mee? Weet jij eigenlijk precies wat Carnaval inhoudt? Wij wisten het wel een beetje maar zijn toch maar eens op onderzoek gegaan voor het naadje van de kous. Want waar komt Carnaval vandaan? En waarom is het onder de rivieren populairder dan daarboven?

Wat is carnaval

De term Carnaval wordt afgeleid van het Latijn: Carne vale, wat in gewoon Nederlands betekent: Vaarwel aan het vlees. Helemaal zeker is deze herleiding echter niet, een andere mogelijke verklaring is een afleiding uit het (eveneens) Latijn: Carrus navalis. Dit zou verwijzen naar rondtrekkende groepen in een wagen, kar of schip.

Carnaval, of het feest der Zotten, is het feest dat gevierd wordt in de dagen voorafgaand aan Aswoensdag. Met Aswoensdag vangt de vastentijd (40 dagen) aan tot aan Pasen (op zijn vroegst op 2 februari en op zijn laatst op 8 maart). Het Carnavalsfeest wordt echter al langer gevierd dan de vastentraditie.
Veel steden en dorpen beschikken over meerdere carnavalsverenigingen. Vaak worden deze dorpen en steden tijdens carnaval overgedragen aan het gezag van Prins Carnaval, bijgestaan door de Raad ven Elf en krijgen ze zelfs tijdelijk een andere naam.

Eigen gewoontes

Iedere dorp of stad heeft zo zijn eigen gewoontes met Carnaval. In Venlo wordt al jaren op de zaterdag het carnaval ingeluid met een buitenzitting, de zogenaamde Boétegewoéne Boétezitten. In sommige plaatsen in Limburg worden in de week voor Carnaval Oude Wijvenavonden gehouden. Tijdens Oude Wijven zijn de kroegen en straten bevolkt door verklede vrouwen. Mannen lopen op deze avond het risico vernederd en weggejaagd te worden. In veel plaatsen worden grote Carnavalsoptochten gehouden met praalwagens. Deze optochten worden georganiseerd door de carnavalsverenigingen. In cafés en kroegen vloeit het bier rijkelijk en gaan de voetjes van de vloer met het dansen van de polonaise en het hossen op de carnavalskrakers.

Helemaal los!

Het hele jaar mag je in driedelig grijs rondlopen, maar met Carnaval ga je natuurlijk helemaal los! Niet-verkleed naar Carnaval is hetzelfde als in een rode jurk verschijnen op een Black & White party. Totaly not done! En hoe gaat je kleine schat dit jaar verkleed?

Wat is de vastenperiode?

Het vasten is een herdenking van de 40 dagen die Jezus (volgens het Nieuwe Testament) in de woestijn heeft gevast.
Rooms-katholieken mogen tot Pasen geen vlees eten en moeten sober leven en eten (behalve op zondag). De achterliggende gedachte hiervan is dat men zich bezint, zuivert en boete doet, voordat men zich wijdt aan de herdenking van het lijden van Jezus met Pasen.

Witte bonen met haring

De traditionele maaltijd op Aswoensdag is witte bonen met haring. Rooms-katholieken kunnen op deze dag een askruisje halen in de kerk, als teken dat je zonden zijn vergeven en als herinnering aan de betrekkelijkheid van het leven.

Hoe werd Carnaval vroeger gevierd?

De kans is groot dat het Carnavalsfeest al langer bestond dan deze traditie en dat de kerk het makkelijker vond het heidense Carnaval om te zetten in een Katholieke traditie, dan het feest uit te bannen. Overigens vormt Carnaval daarmee geen uitzondering. Kijk maar eens naar Kerstmis. Ook dit is oorspronkelijk een heidens midwinterfeest.
Vroeger was Carnaval een eetfestijn. Het was immers de laatste mogelijkheid om je nog helemaal vol te proppen voordat je 40 dagen moest vasten en slechts nog minimaal mocht eten. Op vette dinsdag (dus de dag vlak voordat het vasten begon) werd al het vet in huis opgemaakt omdat het anders zou bederven.

Rommelpot of foekepot

Op Vastenavond ging de jeugd vroeger langs de deuren met de rommelpot of foekepot. Dit was een aarden pot die was overspannen met een gedroogde varkensblaas met een stukje riet erin gestoken. De kinderen zongen dan liedjes en vroegen om eten.
De Romeinen vierden het feest Saurnaliën. Dit feest vertoonde veel kenmerken van het hedendaagse Carnaval. Er waren optochten door de straten, er was een soort Prins Carnaval en eten en drinken speelden een belangrijke rol.

Plaatsnamen tijdens Carnaval

De meeste Brabantse steden en dorpen hebben tijdens de carnavalstijd een alternatieve naam. Ook elders (Limburg, Twente, Rijnland) worden veel steden en dorpen ‘omgedoopt’ tijdens de Carnavalsdagen.

Bergen op Zoom	Krabbegat
Breda	Kielegat
Den Bosch	Oeteldonk
Dommelen	Brouwersgat
Eindhoven	Lampegat
Renkum	Redichem
Rosmalen	Zandhazendurp
Steenbergen	Strienestad
Tilburg	Kruikenstad
Valkenswaard	Striepersgat
Veldhoven	Rommelgat
Waalre	Keiengat
Wintelre	Klepbroekenbult

Hoe gaat je kind verkleed met Carnaval

Voor kinderen is er uiteenlopende kleding te koop of te huur. Je kindje kan gaan als aardbei, boef, brandweer, duivel, Tiroler, zonnebloem, cowboy, militair, piraat of clown. Natuurlijk komt de hele dierentuin ook aan bod, zo zijn er pakken te koop en te huur van een lieveheersbeestje, konijn (of haas), poes, koe, panda, tijger of een varken.
Maar vergeet ook de sprookjes- en andere mythologische figuren niet zoals een: Ridder, Prinses, Superman, Zoro, Assepoester, Fee, Tovenaar, Pipi Langkous, Roodkapje et cetera… Eigenlijk gewoon te veel om op te noemen.

Huren

Natuurlijk kun je een kostuum kant-en-klaar in de winkel kopen, je kunt hem huren, maar nog leuker en goedkoper is: zelf maken! Dat laatste hoeft echt niet zo duur te zijn want je kunt ook heel leuke verkleedkostuums maken van bijvoorbeeld crèpepapier en karton. Goed kunnen naaien, is dus ook niet altijd noodzakelijk.

Wanneer en hoe lang?

De carnavalsdatum vindt zijn huidige oorsprong in de kerkelijke kalender, die gerekend wordt vanuit Eerste paasdag. Pasen is bepalend voor de datum van de eerste carnavalsdag.
Paaszondag is de eerste zondag na de eerste volle maan, na het begin van de lente (21 maart). Wanneer deze dag bekend is, ga dan zeven weken terug voor de eerste Carnavalsdag (of 49 dagen voor Eerste paasdag). Volg je het nog?

Extra carnavalsdag

Officieel duurt carnaval van zondag tot en met dinsdag, maar in de huidige praktijk lijkt het erop dat Carnaval soms al eerder begint, en soms lijkt Aswoensdag op een extra carnavalsdag.
Op 11 november om 11.11 uur begint het Carnavalsseizoen door het vieren van een zekere ceremonie. In Maastricht vindt op die dag een grote manifestatie plaats. De verenigingen worden actief, de thema’s bekend gemaakt, de inschrijving voor de praalwagenoptocht gaat van start en alle voorbereidingen kunnen beginnen!

Weet je dat…

Carnaval ook wel vastenavond genoemd wordt.

Het Limburgse woord voor Carnaval “vastelaovend(j)” is.

In Rusland Carnaval bekend is onder de naam Maslenitsa, wat vrij vertaald Boterfeest is.

Het getal 11 van oudsher het getal van de dwazen en narren is.

Het Carnaval in Rio de Janeiro The place to be is.

Op Sint Maarten het Carnaval wordt gevierd in de week van 30 april? Dit om commerciële redenen (koninginnedag).

Carnaval in New Orleans (VS) Mardi Gras heet? Wat Frans is voor ‘vette dinsdag’.

Het beroemde Carnaval in Venetië heropgericht werd in de jaren 80. De kostuums zijn vaak zeer luxueus en de maskers kunnen kunstwerken op zich zijn.

Bijna iedereen boven de rivieren de klemtoon verkeerd uitspreekt? Boven de rivieren zeggen ze carnavál en in het zuiden zeggen de mensen cárnaval.

Meer informatie

Carnavalsliedjes voor kinderen die je absoluut niet mag missen
Leuke tips voor Carnaval: Zo wordt het een feest!
Ontdek nu deze knotsgekke carnavalsoutfits
Top 10 Carnaval schminktips

Bronvermelding

Tekst: Marion Middendorp
Stockfoto: 123rf.com