Driftbuien bij peuters. Hoe ga je hiermee om?

Iedere peuter heeft wel eens last van driftbuien. Waar komen ze vandaan? En zijn ze ook nog ergens goed voor? Kun je het voorkomen? En hoe ga je ermee om?

Kwaad naar buiten

Stel je voor, je hebt een nieuwe dvd-speler gekocht en gaat handenwrijvend van plezier naar huis om hem te installeren. Je hebt grote plannen voor die avond: eindelijk kun je die spannende film kijken! Met de handleiding erbij ga ja aan de slag, maar het lijkt wel een andere taal. Je snapt er niks van, en het wil maar niet lukken, hoe je ook je best doet. Je geeft je partner die je wil helpen een snauw, want je kunt het heus wel! Boos smijt je de handleiding in een hoek, en stampt kwaad naar buiten.

Frustratie

Of je bent op vakantie in Frankrijk en ontdekt dat je niet genoeg haringen hebt om je tent op te zetten. Je gaat naar de beheerder en legt in je beste schoolfrans het probleem uit. Maar de beste man kijkt je aan alsof hij water ziet branden. Je gaat steeds harder praten om hem toch maar duidelijk te maken wat je wilt, maar niets helpt. Uiteindelijk geef je het gefrustreerd op en je geeft je tent een paar flinke schoppen. Welkom in de wereld van een peuter! Een wereld vol mogelijkheden en kansen die je wilt benutten, maar die vaak niet lukken of verboden worden. De beschreven gevoelens van frustratie en onmacht heeft een peuter wel honderd keer op een dag!

Het lukt niet!

Het valt beslist niet mee om een peuter te zijn. Je ziet je ouders allerlei interessante dingen doen en dat wil jij ook. Maar dan verbieden ze het, of het lukt je niet! En als jij je rode sokken zelf aan wilt doen, en je moeder je de blauwe aan wil trekken, kun je haar dat maar niet duidelijk maken. Dan schieten woorden soms letterlijk te kort! Het enige dat je dan nog rest om je ongenoegen kenbaar te maken is een driftbui.

Tips om met je dwarse peuter om te gaan

Peuters zijn goed in staat je geduld op de proef te stellen. Het ‘gevaar’ boos uit je slof te schieten ligt op de loer, terwijl boos worden helemaal geen zin heeft. Sterker nog, een boze reactie heeft ook nog eens een averechtse werking op het dwarse peuterpuberteitgedrag. Achteraf ben je verbaasd hoe dat kleine mannetje of vrouwtje het (weer) is gelukt je uit de tent te lokken.
Wist je trouwens dat je peuter het zelf ook helemaal niet leuk vindt en dat hij zelf ook verdrietig wordt van zijn dwarse gedrag? Maar soms kan hij gewoon niet anders…

Hoe ga je met driftbuien om?

Straffen is niet verkeerd, maar belonen is beter. Positieve aandacht werkt vaak het beste. Jouw reactie is namelijk zeer belangrijk voor hem.
Gebruik humor en wees inventief. Soms doet een beetje afleiding wonderen.
Een peuter laat zich niet haasten, houd hier rekening mee. Je kunt beter al een stukje reservetijd inbouwen voordat je weg gaat. Hiermee voorkom je dat je geïrriteerd wordt en (onnodig) boos op hem wordt.

Stel grenzen vast

Stel voortdurend de grenzen vast (peuters leren niet door wat je tegen ze zegt, maar door de ervaring die ze krijgen). Nu je peuter zijn eigen willetje aan het ontdekken is, is het van belang duidelijke grenzen te stellen. Je peuter heeft dit nodig omdat hij het liefst alles wilt, maar zelf nog niet kan inschatten wat goed voor hem is. Met het stellen van grenzen belemmer je hem niet, je geeft hem juist een veilig gevoel. Probeer een evenwicht te vinden, want té strenge regels is ook niet de bedoeling. Zijn gezondheid en veiligheid vormt een goed uitgangspunt voor het opstellen van de regels. In veilige en minder belangrijke situaties kun je weer wat makkelijker zijn.

Wees consequent

Wees consequent (voer dreigementen ook uit). Je peuter heeft er baat bij als je consequent bent. Het maak het voor hem duidelijk en overzichtelijk (voorspelbaar). Hij weet wat er van hem wordt verwacht en wat er gebeurt als hij zich er niet aan houdt. Ben je minder consequent (de ene keer iets wel goed vinden en de andere keer straffen) dan zal je peuter ook grillig worden.
Als strafmaatregel kun je je peuter even in een andere ruimte plaatsen. Dit biedt gelijk jezelf de gelegenheid om even bij te komen. Probeer niet boos te worden.

Wees zuinig met ‘nee’

Reserveer je ‘nee’ alleen voor écht belangrijke situaties. Laat je peuter zoveel mogelijk ook zelf doen. Hij wil dit graag. Het is belangrijk dat hij de ruimte krijgt een beetje te experimenteren. Zo heeft hij het gevoel dat hij ook een beetje invloed heeft op de situatie. Als jij je peuter vertrouwen schenkt, groeit zijn zelfvertrouwen. Als je peuter iets voor elkaar krijgt, zal hij super trots zijn op zichzelf. Je kunt hem niet blijer maken als je hem dan ook nog eens een compliment geeft.
Sla je peuter niet, slaan is alleen maar een teken van onmacht.

Wat zijn eigenlijk driftbuien?

Volgens Van Dale is een driftbui een ‘kortstondige uitbarsting van hartstocht’. Bij een peuter kan zo’n uitbarsting gepaard gaan met schreeuwen, slaan, schoppen, stampvoeten, adem inhouden tot hij blauw ziet, en over de grond liggen ‘dweilen’. Peuters kunnen een prima imitatie weggeven van Linda Blair in de film The Exorcist, waarin ze bezeten is van de duivel.
En alsof dat niet al vervelend genoeg is, ze doen dat ook rustig in het openbaar, waardoor menig ouder met een rood hoofd en het zweet op de rug de zaak probeert te sussen.

Driftbuien zijn als het Nederlandse weer: onvoorspelbaar. Het ene moment is het zonnig en onbewolkt, het volgende moment zit je midden in een donderwolk. Ze komen voor in de periode tussen de eerste verjaardag en derde verjaardag, met een piek rondom de tweede verjaardag. Driftbuien verminderen vaak vanzelf naarmate je peuter beter leert praten.

Oorzaken van een driftbui

Driftbuien kunnen verschillende oorzaken hebben. De onderliggende oorzaak is vrijwel altijd frustratie. Je kind wil iets, maar het lukt niet of hij mag het niet. Je kind wordt vervolgens overspoeld door een tsunami van emoties, maar heeft nog niet de woordenschat om ze te benoemen. En dus krijgt hij een driftbui om zijn emoties toch te uiten. Maar er zijn ook andere oorzaken. Bijvoorbeeld te weinig aandacht krijgen. Een kind dat te weinig aandacht krijgt kan een driftbui gebruiken om de focus op hem te richten. Of te veel prikkels: je zou je kind kunnen vergelijken met een stoppenkast. Als je te veel apparaten tegelijk aan zet slaan de stoppen door.

Zijn zin krijgen

Een driftbui kan voor je kind ook een manier worden om zijn zin te krijgen; dit worden manipulatieve driftbuien genoemd. Je bent bijvoorbeeld in de supermarkt en je kind ziet daar een lekkere lolly, en besluit dat hij die wil hebben. Jij weigert dat uit zorg voor zijn gebit en je kind krijgt een driftbui in een poging de lolly toch te krijgen.

Eerste hulp bij driftbuien

De gouden regels bij driftbuien zijn ‘keep it cool!’ en ‘geef niet toe’. Haal een paar keer diep adem, tel tot tien en probeer te bedenken waarom je kind een driftbui heeft en wat je zult doen. Je kind rekent op jou om het goede voorbeeld te geven. Hoe je met een driftbui omgaat, hangt af van de oorzaak. Centraal daarbij staat dat je in de buurt blijft van je kind, want een driftbui kan beangstigend zijn voor je kind: hij is even buiten zinnen. Is je kind een gevaar voor zichzelf en zijn omgeving, pak hem dan kalm en krachtig op en breng hem naar een rustige plek om te kalmeren.

Bied troost en hulp

Heeft je kind een driftbui uit frustratie omdat hij bijvoorbeeld zelf zijn sokken wil aandoen, maar het lukt niet, bied dan troost en hulp. Praat op rustige toon en benoem zijn frustratie: ‘Je wilt graag je sokken aan doen, maar het lukt niet hè? Mama zal je helpen.’ En maak dan een beginnetje door de sok over zijn tenen te wurmen, zodat hij het verder zelf kan. Want het is voor je peuter heel belangrijk om dingen zelf te doen, en voor jou als ouder is het heel belangrijk hem die kans te geven.

Hou een oogje in het zeil

Heeft je kind een driftbui omdat hij op het dak wilde klimmen maar dat van jou niet mocht, ga dan gewoon door waar je mee bezig was, terwijl je een oogje in het zeil houdt. Zo leert je kind dat je er voor hem bent, maar dat een driftbui verder niets oplevert. Zou je zeggen: ‘Och Jantje, wil jij zo graag op het dak? Toe dan maar!’ om van de driftbui af te zijn dan kun je er zeker van zijn dat de volgende driftbui snel zal volgen. Het werkt immers!

Stevige omarming

In sommige gevallen kun je je driftige peuter in een stevige omarming nemen terwijl hij uitraast. Zo zeg je als het ware: ‘Jij bent buiten zinnen, maar ik ben bij zinnen, en ik zorg voor je. Je bent veilig.’ Maar er zijn ook kinderen die dan nog bozer worden. Het is dus een kwestie van aftasten wat het beste bij jou kind past.

Na de storm

Geef je kind na een driftbui een knuffel en maak geen verwijten. Je kunt het er eventueel nog even met je peuter over hebben, maar ga verder over tot de orde van de dag.

Voorkomen is beter dan genezen

Heeft je kind eenmaal een driftbui dan zit er weinig anders op dan te wachten tot de storm is uitgeraast. Daarom kun je beter proberen driftbuien te voorkomen. Zorg er bijvoorbeeld voor dat je kind speelgoed heeft dat bij zijn leeftijd past en voorkom zo frustratie. Een peuter kan bijvoorbeeld met duplo spelen maar zal moeite hebben met kleine k-nex.
Maak gebruik van de korte aandachtspanne van je peuter en leidt hem af, als je een driftbui ziet aankomen. Heeft je kind zijn zinnen op een lolly gezet, leid hem dan af met bijvoorbeeld een taakje in de supermarkt: ‘Pak jij voor mama een pak yoghurt?’.

Houd rekening met zijn grenzen

Houd rekening met de grenzen van je kind: ga na niet na een lange drukke dag nog boodschappen doen.
Omdat je kind zijn eigen ik ontdekt op deze leeftijd wil hij dat natuurlijk graag oefenen. Geef hem daarvoor de ruimte door hem controle te geven over kleine dingen. Door bijvoorbeeld te vragen: ‘Wil je met de rode tandenborstel poetsen of met de blauwe.’ Zo weet je peuter dat tandenpoetsen blijkbaar buiten kijf staat, maar kan hij toch zijn ik tonen door de kleur te bepalen. Zo voorkom je dat hij gefrustreerd wordt omdat hij het gevoel helemaal niets te kunnen bepalen.
Denk goed na als je kind iets wil: is het een reëel verzoek? Kies je strijdpunten zorgvuldig.

Driftbuidagboek

Een goede methode om inzicht te krijgen in de driftbuien van je kind is een driftdagboek bijhouden. Daarin noteer je wanneer je kind een driftbui krijgt: het tijdstip, de situatie, en de aanleiding.
Prettige bijkomstigheid is dat dit ook helpt om rustig en kalm te blijven omdat je als het ware een stapje terug doet van de situatie. Stel je voor dat je een onderzoeker bent van de planeet Mars die het gedrag van peuters bestudeert!

Het ligt niet aan jou. Het ligt aan mij.

Onthoud altijd dat de driftbuien van je kind niet persoonlijk bedoeld zijn! Het ligt niet aan jou, het ligt aan je peutertje. Driftbuien zijn, in eerste instantie, een normaal resultaat van de ontwikkeling van je kind, niet van je opvoeding. Maar dat neemt niet weg dat jouw reactie wel invloed heeft. Geef je bijvoorbeeld toe aan driftbuien om van het gezeur af te zijn, dan zal je kind ze ongetwijfeld vaker krijgen. Ook jouw dagelijkse gedrag is van invloed op je kind: als jij vloekend en tierend door het leven gaat zal je peuter dat als normaal gaan zien. Slecht voorbeeld doet helaas slecht volgen.

Driftbuien als ontwikkelingskans voor jou!

Misschien denk je wel: ‘Dat is makkelijk gezegd dat ik kalm en rustig moet blijven als Henkie te keer gaat! Maar ik voel de stoom gewoon uit mijn oren komen!’ Of in het geval van het bekende Moeder Met Krijsend Kind In De Supermarkt tafereel: ‘Ik schaam me dood voor al die mensen, ik geef liever toe, dan houdt ze tenminste op.’

Driftbuien helpen ze niet verder

Deze gevoelens zijn heel begrijpelijk, maar in het geval een driftbui helpen ze je niet verder. Door zelf ook uit je vel te barsten van frustratie wordt het alleen maar erger. Erken bij jezelf: ‘Ik kan wel gillen!’ maar zeg vervolgens ook tegen jezelf: ‘Alleen kalmte kan me redden.’ En wat betreft de blikken van andere mensen: als je goed kijkt zie je er waarschijnlijk medeleven in! En de blikken van afkeuring zijn duidelijk van mensen die zelf geen kinderen hebben, of vergeten zijn hoe het was om een peuter op te voeden! Brigitte Kaandorp zei het al: ‘Als je een moeder ziet, steek dan per definitie je duim op in een bemoedigend gebaar!’

Neem de tijd om na te denken

Neem later, als de rust weer hersteld, is de tijd om eens rustig na te denken over wat er precies gebeurde: waarom werd je zo kwaad? Was dat omdat je je schaamde? Kwam je ergernis voort uit onzekerheid: ‘Doe ik het wel goed als moeder?’ of was je boos omdat je kind niet naar je luisterde? Zoek een uitlaatklep voor je gevoelens van ergernis en frustratie: pak desnoods een kussen en gil daar eens flink in. Andere uitlaatkleppen kunnen zijn, een wandeling, hardlopen, een kop koffie met een vriendin, lekker winkelen et cetera.
Ieder mens heeft gevoelige plekken. Een driftbui van je kind kan zo’n gevoelige plek van jou raken. Door je eigen hangijzers te kennen wordt het makkelijker om kalm te blijven, en je leert jezelf bovendien ook nog beter kennen.

Zo groeien zowel jij als je peuter!

Meer informatie

Peuterpuberteit: Een survivalgids voor de weerbarstigheid van je kleine draak
Hoe maak je een driftig kind weer aan het lachen?
Time-out op de gang. Werkt dat wel?
Hoe overleef je de peuterpuberteit?
Het verdriet van je peuter. Hoe echt zijn z’n tranen?
Kinderen hebben grenzen nodig
Opvoeding van een peuter, hoe moeilijk kan het zijn?
Hoe vergroot je zijn zelfvertrouwen?
De zin en onzin van straffen
De Nee-fase tijdens de peuterpuberteit: nee, Nee, NEE!

Bronvermelding

Tekst: Nicole Orriëns
Stockfoto: 123rf.com