De frietkraam verdwijnt langzaam uit ons straatbeeld

Marion Middendorp

5 jaar geleden

De frietkraam verdwijnt langzaam uit ons straatbeeld.

Steeds meer frietkramen verdwijnen uit het straatbeeld. Dat gaat Ubel Zuiderveld aan het hart. Hij is de frietkraamexpert van Nederland en schreef er een boek over.
Vrijdagmiddag uit het werk, zeulend met je 17 inch laptoptas en dan jezelf verwennen met frietjes. Zaterdagmiddag lekker even de stad in en je shopmiddag eindigen met een patatje. Heerlijk!

Doe het maar gauw nog een keer, want voor je het weet is de friettent uit het Nederlandse straatbeeld weg. De afgelopen twintig jaar is de helft ervan al verdwenen.

Vijftig porties patat per persoon

En dat terwijl patat of patatfriet zoals je wilt, dit jaar 150 jaar in Nederland wordt verkocht. Reden voor een feestje dus. Patat werd voor het eerst in Nederland verkocht op de kermis in Breda. Inmiddels eten we per jaar veertig tot vijftig porties patat per persoon.

Ubel Zuiderveld is de zogenoemde frietkraamexpert van Nederland. Hij schreef immers het boek De Frietkraam. “De Frietkraam is een requiem in woord en beeld voor een verdwijnende eetcultuur,” staat te lezen op de site Voordekunst waar hij een crowdfundingactie aanging om het boek gedrukt te krijgen. En dat lijkt goed gelukt.

Er is een regionale frituurcultuur

Het fotoboek is een ode aan de snackcultuur. “In alle windstreken van ons land fotografeerde ik de afgelopen twintig jaar frietkramen, frietwagens en frietkiosken”, zegt Ubel Zuiderveld over zijn boek. ‘Sommige van die kramen bestaan inmiddels niet meer. Bij de foto’s geef ik mijn observaties in korte, begeleidende teksten.” Het fotoboek van tweehonderd pagina’s is ingedeeld volgens de route die de friet volgde in Nederland: zuid, oost, west, noord. “Elk regiohoofdstuk wordt voorafgegaan door een korte karakteristiek van de regionale frituurcultuur in de betreffende streek van ons land,” legt de horecajournalist en voormalig chef-redacteur van Snackkoerier uit.

In het boek noemt hij ons vertrouwde patatje een ’stukje Nederlandse eetcultuur’. En juist dat lijkt in sneltreinvaart te verdwijnen. Nederland telde ooit tweeduizend frietkramen. Over tien jaar verwacht Zuiderveld dat er nog maar honderd tot tweehonderd van over zijn.

Zesduizend snackbars in Nederland

De snackbar bestaat sinds 1915, waarvan de eerste werd geopend in Utrecht. In 1997 waren er zesduizend van deze snackbars in Nederland. In 2017 4800. Limburg is het meest dichtbevolkt met snackbars.

Het is niet te hopen dat met de frietkraam, ook de snackbar gaat verdwijnen. Er is hoop! Een frietje gebakken in plantaardige olie en vergezeld van ei-vrije mayonaise zou zomaar een echte hit kunnen worden nu veganisme een trend is. Voeg daar het bamboe bakje aan toe en geen vuiltje aan de lucht, zou je zeggen.

Verantwoord frietje in een bamboebakje

Bamboe of karton in plaats van een plastic bakje is bij steeds meer snackbars in zwang. Een goede zaak want er worden jaarlijks meer dan driehonderd miljoen bakjes gebruikt. Daarna gaan die de prullenbak in. Dan is de duurzaamheid ver te zoeken. Met het bamboebakje is dat verleden tijd. Kun je gewoon met je Rains rugzak op lekker een verantwoord frietje halen in het weekend.

Helaas zijn die nieuwe bakjes een stuk duurder, dus is het zeker nog geen gemeengoed geworden. Toch zullen veel patatbakkers hier op over moeten stappen want over twee jaar zijn plastic bordjes, rietjes en deksels verboden. Pak je tas, stop alles in je weekendtas, en ga gauw een patatje halen.