Iedere bevalling verloopt op zijn eigen manier

De einddatum komt steeds dichterbij en dus ook de bevalling. Er zijn maar weinig vrouwen die op de uitgerekende datum van hun kindje bevallen. Een normale bevalling vindt plaats bij een zwangerschapsduur tussen de 38e en de 42e week. Een kind is meestal levensvatbaar vanaf een zwangerschapsduur vanaf 26 weken. Maar als je kindje dan al geboren wordt is hij nog heel kwetsbaar en zal hij nog een flinke tijd in een couveuse moeten doorbrengen.

De uitgerekende datum nadert

Okay, je uitgerekende datum nadert, maar wanneer begint het nou precies? Je wilt uiteraard geen risico nemen, maar je wilt ook niet veel te vroeg aan de bel trekken. Praat hier tijdens je zwangerschap uitgebreid met je verloskundige of gynaecoloog over. Zij kan je precies aangeven wanneer en op welk moment je het beste aan de bel kunt trekken.

Voorweeën

Gedurende de gehele zwangerschap trekt de baarmoeder regelmatig samen. Dit worden ook wel harde buiken genoemd. Deze samentrekkingen gaan langzaam over in voorweeën. Voorweeën komen zeer onregelmatig. De ene keer zit er een paar minuten tussen, dan weer een uur, ook de kracht van de weeën varieert. Ze kunnen vervelend zijn en vooral ’s nachts kun je er last van hebben. ’s Nachts is de baarmoeder het meest prikkelbaar.

Geen ontsluiting

Voorweeën kunnen ook wel eens voor langere tijd om de drie minuten komen. Het lijkt er dan op alsof de bevalling is begonnen maar voorweeën worden niet geleidelijk krachtiger en duren veel korter (30 – 40 seconden). Daarin verschillen ze van echte weeën, die minimaal één minuut duren en steeds krachtiger worden. Van voorweeën krijg je geen ontsluiting, maar ze zorgen er wel voor dat het hoofdje dieper in daalt en de baarmoedermond weker wordt.

Verschillende aankondigingen

Spannend: het is nu bijna zover! Je hebt er negen maanden op moeten wachten, maar je baby gaat nu komen. Er zijn verschillende aankondigingen mogelijk en dit zal per persoon verschillen.

Eerste signalen (langer van te voren)

Een paar weken voor de bevalling kan je kindje al indalen in de bekken. Dit kan een drukkend gevoel geven op de vagina en soms zelfs een scherpe pijn uitstralen. Een prettige bijkomstigheid is dat je baarmoeder weer wat lager komt te liggen, zodat je weer wat beter kunt ademhalen.

Slijmerige afscheiding, vermengd met wat bloed (door de veranderingen aan de cervix (baarmoedermond).
Diarree: De productie van prostaglandines (stoffen die zorgen voor het samentrekken van de baarmoeder) kunnen ook diarree veroorzaken.

Het begint nu echt!

Breken van de vliezen

Meestal breken je vliezen pas op het einde van de eerste fase maar soms wordt op deze manier ook de bevalling ingeluid. Dit gebeurt bij 10% van de vrouwen. Het breken van je vliezen kan met een flinke vloedgolf gaan, of rustig druppelen.
Als je vliezen breken, probeer dan wat vruchtwater op te vangen. Het vruchtwater vertelt namelijk veel over de toestand van je baby. Het hoort helder van kleur te zijn met vlokjes erin. Door vermenging van een beetje bloed kan het vruchtwater ook roze zijn. Maar als het water bruin of groen van kleur is, moet je direct je verloskundige bellen. De kans is aanwezig dat je kindje in het vruchtwater heeft gepoept (mecconiumhoudend vruchtwater) en in dat geval moet je kindje goed in de gaten worden gehouden.

Raak niet in paniek

Raak niet in paniek, want het komt vaker voor, maar wees wel alert. Als je vliezen zijn gebroken is meestal ook de slijmprop (die je baarmoedermond afsloot) verdwenen. Je bent hierdoor meer vatbaar voor infecties. Meestal (70%) komt de bevalling binnen 24 uur op gang.

Niet meer in bad

Als je vliezen zijn gebroken is het niet raadzaam (wegens infectierisico) geslachtsgemeenschap te hebben of in bad te gaan. Let verder goed op hygiëne (veeg bij het naar de WC gaan van voor naar achter, zo voorkom je dat je bacteriën van de anus richting vagina brengt), houd je temperatuur in de gaten (verhoging kan een eerste teken zijn van een infectie). Je kunt eventueel de weeënactiviteit stimuleren door je tepels te stimuleren. Door het zuigen aan de tepel wordt het lichaam aangezet om oxytocine te gaan produceren. In plaats van zuigen kun je ook de tepel tussen duim en wijsvinger pakken en zachtjes knijpen.

De weeën beginnen

In het begin weet je misschien nog niet zeker of het is begonnen. Maar als het écht is begonnen zullen je weeën in hevigheid en frequentie gaan toenemen. Ze voelen aan als een elastische band rond je onderbuik, die strak aangetrokken wordt. De pijn is een beetje te vergelijken met menstruatiepijn. De pijn straalt uit vanaf de bovenkant, helemaal over je buik tot in je bekken en onderrug. In het begin duurt een wee ongeveer 30 tot 40 seconde en kan er wel een half uur tussen zitten. Maar ze kunnen ook al snel om de vijf minuten komen. Als ze om de vijf minuten komen en een minuut aanhouden en je moet je echt erop concentreren is het misschien tijd om je verloskundige te bellen. Waarschijnlijk heb je van haar al precies gehoord op welk moment je haar moet bellen.

Verlies van de slijmprop

Tijdens je zwangerschap is de baarmoederhals gevuld met een slijmprop die je kindje beschermd tegen infectie. Door het oprekken (en zachter worden) van de baarmoederhals, komt de slijmprop op een gegeven moment los. De slijmprop is slijmerig en rozig en het verliezen van deze prop kan gepaard gaan met een beetje bloed. Wanneer je meer bloed verliest, dan moet je wel je verloskundige bellen. Soms merk je hier helemaal niets van.

Kan nog paar dagen duren

Bij het verliezen van deze prop wil het nog helemaal niet zeggen dat de bevalling gelijk begint, soms kunnen er nog wel een paar dagen overheen gaan, maar het is in ieder geval wel een teken dat je kindje eraan zit te komen. Je hoeft bij het verliezen van de slijmprop dus nog niet naar je verloskundige te bellen. Bij twijfels en niet zeker bent of de bevalling begonnen is, bel dan altijd naar je gynaecoloog of verloskundige. Zij kan je het beste advies geven.

Soorten weeën

Een wee is het krachtig en regelmatig samentrekken van de baarmoederspieren. Door dit samentrekken wordt de ruimte voor de baby kleiner en wordt de baby naar beneden gedrukt. Niemand kan je uitleggen hoe een wee voelt. Een wee heeft een aanloop, een hoogtepunt en een uitloop. Gemiddeld duurt een sterke wee vanaf het begin tot het eind ongeveer anderhalve minuut.

Er zijn verschillende soorten weeën:

Harde buiken

Tijdens je hele zwangerschap trekt je baarmoeder regelmatig samen. Vanaf de vierde à vijfde maand nemen deze oefenweeën toe. Dit is heel normaal: ook je baarmoederspieren moeten zich trainen voor het grote werk straks… Je buik voelt dan aan als een harde bal. Een ‘harde buik’ kan optreden als je plotseling opstaat, bukt of tilt maar ook als je het druk hebt gehad. Ook een volle blaas of een orgasme kan de baarmoeder voldoende prikkelen om samen te trekken. Soms kan een ‘harde buik’ een beetje pijnlijk zijn, maar meestal merk je er maar weinig van.

Braxton-Hicks contracties

Braxton-Hicks contracties zijn pijnloze, onregelmatige samentrekkingen van je baarmoeder. Ze komen vrij vroeg in de zwangerschap voor. Als je vaak over je buik wrijft (en daardoor je baarmoeder masseert) kun je ze vaker en sterker krijgen.

Voorweeën

Pijnlijke weeën die onregelmatig komen en van korte duur zijn (30 – 40 seconden). Dan zit er 5 minuten tussen dan weer een uur. Het kan ineens weer stoppen. Ze komen voor aan het einde van je zwangerschap. Deze weeën worden ook wel oefen- of verwekingsweeën genoemd. Er zijn sterke aanwijzingen dat in de hersenen van de baby het startsignaal wordt gegeven voor de bevalling. In de placenta wordt prostaglandines aangemaakt; deze stoffen prikkelen de baarmoederspier om samen te trekken. Dit samentrekken kan als pijnlijk ervaren worden. Voorweeën blijven hetzelfde aanvoelen en nemen in intensiteit en duur niet toe. Deze weeën leiden meestal niet tot ontsluiting, maar ze bereiden de baarmoedermond voor op de bevalling.

Echte weeën

Een wee wordt veroorzaakt door hormonen (oxytocine) en prostaglandines. Voelen aan als een elastische band rond je onderbuik die strak wordt aangetrokken. Deze weeën komen regelmatig terug en duren langer dan de voorweeën (ca. 1 minuut).

Ontsluitingsweeën

De contracties van je baarmoeder duren lang en hevig waardoor je baarmoederhals steeds dunner wordt en zich begint te ontsluiten. Bij 10 cm is er volledige ontsluiting.

Persweeën

Als je volledige ontsluiting hebt, gaan (meestal) de ontsluitingsweeën vanzelf over in persweeën (lijkt op de aandrang bij toiletbezoek). Deze aandrang is zo hevig dat je gewoon ook niet anders kan dan meepersen.

Naweeën

Wat kramp en ze dienen om de placenta en vruchtvliezen naar buiten te drijven. Meestal een paar minuten nadat de baby is geboren. Als je zachtjes perst, wordt de ‘nageboorte’ uit de baarmoeder uitgedreven.

Echte weeën versus valse weeën

Kenmerk	Valse weeën	Echte weeën
Frequentie van weeën	Onregelmatig, treden niet steeds vaker op	Regelmatig, weeën komen steeds dichter op elkaar
Duur van de weeën	Onregelmatig	40 tot 60 seconden
Intensiteit van de weeën	Neemt niet toe, niet echt pijnlijk	Worden steeds pijnlijker
Als je van houding verandert	Weeën gaan weg	Geen verschil, of zelfs vaker weeën
Plaats van de weeën	Onderbuik	Bovenbuik of onderug, pijn onder in de buik

Bron: De grote zwangerschap en opvoeding voor Dummies | 9789043016407

Tijd voor actie!

Zodra je denkt dat de bevalling is begonnen, kun je de verloskundige bellen of het ziekenhuis. Mocht je het niet vertrouwen, dan kun je natuurlijk ook eerder al contact opnemen! Het is ook helemaal geen probleem als blijkt dat je wellicht te vroeg hebt gebeld en de bevalling nog niet is begonnen. Voor je belt kun je een tijd lang de weeën in de gaten houden en kijken of ze elkaar sneller gaan opvolgen.

Elke 5 tot 10 minuten

Wanneer je weeën elke 5 tot 10 minuten komen en pijnlijk zijn, dan is het zeker de hoogste tijd om je verloskundige te bellen. Ben je echter nog geen 37 weken zwanger dan is het àltijd noodzakelijk dat je bij weeën de verloskundige (of arts) belt! Ga niet nodeloos tijd verliezen door een schema te maken hoe de weeën komen en gaan, maar kom gelijk in actie!

Bel naar je verloskundige of arts als je:

• de weeën elkaar steeds sneller opvolgen en pijnlijker worden;
• (bijna) geen bewegingen meer voelt van je baby;
• continue een hevige pijn voelt in de onderbuik, zonder dat deze verdwijnt;
• kindje (of navelstreng) in je vagina voelt (blijven liggen!);
• vliezen zijn gebroken (informeer je arts wanneer het vocht groen, bruin of rood is);
• flink bloedverlies hebt (of bloedstolsels verliest);
• het niet vertrouwd! Twijfels = bellen!

Ligging van de foetus

De ligging van je kindje in de baarmoeder is beslissend voor het verloop van de bevalling en bepaalt of je kindje op een natuurlijke wijze geboren mag worden. Ongeveer 95% van de baby’s liggen in de juiste houding, de hoofdligging. Zijn hoofdje ligt dan onderin de baarmoeder tegen de baarmoederhals aan. Het kan ook voorkomen dat je kindje in een stuitligging ligt. In plaats van zijn hoofdje ligt dan de romp van je kindje voor in de baarmoeder. Bij 3 tot 4% komt dit voor. Je hebt een stuitligging waarbij de beentjes omhoog en naast het lichaam gedrukt worden en een stuitligging waarbij een of beide voeten voor liggen.

Strippen

Als je bijna 2 weken overtijd bent kan het soms helpen om te strippen.
Om te strippen moet de verloskundige een inwendig onderzoek doen en voelen of de baarmoedermond al open staat. Als je baarmoedermond al aan het verweken en verstrijken is en je hebt 1 cm ontsluiting, dan kan je verloskundige met een vinger de baarmoedermond ingaan en de vliezen losmaken (niet kapot gemaakt dus). Door dit losmaken wordt de baarmoeder geprikkeld en komt er oxytocine vrij. Soms is dit net genoeg om je lichaam aan te zetten tot de bevalling. Het biedt geen garantie maar soms kan dit zetje net even helpen.
Het strippen kan een beetje bloedverlies veroorzaken.

De bevalling

De bevalling is het proces waarbij de baby, de placenta, de vruchtvliezen en het vruchtwater uit de baarmoeder gedreven worden. Elke bevalling is uniek maar iedere (natuurlijke) bevalling is onder te verdelen in drie verschillende fases.
De duur van de bevalling wordt voornamelijk bepaald door de duur van de ontsluiting.

Latente fase

De weeën in deze fase zijn niet erg pijnlijk en kun je gewoon nog rustig bezig blijven met je dagelijkse bezigheden of een beetje te slapen. Mits je arts (verloskundige of gynaecoloog) je niet iets anders heeft aanbevolen. In de loop van deze fase neemt de kracht en de duur van de weeën toe. Je baarmoederhals (cervix) is tijdens het grootste gedeelte van je zwangerschap ongeveer 3cm lang. Meestal is je baarmoederhals aan het begin van je bevalling nog gesloten. De weeën in deze fase zorgen ervoor dat de baarmoederhals inkort (gaat verstrijken of dunner wordt) en de baarmoedermond begint te ontsluiten (ontsluiting).

Eerste paar centimeters duren het langst

Het is niet te voorspellen hoe lang deze fase gaat duren. Bij een eerste bevalling duurt dat vaak langer dan bij een tweede of volgende bevalling. De eerste paar centimeters nemen vaak de meeste tijd in beslag.

Tips om te ontspanning
Fixeer je niet op de weeën maar ga zoveel mogelijk lekker je gang.
Neem iets ontspannends voor de nacht (glas warme melk, een lekker bad) en leg een warme kruik tegen je buik.

Actieve fase of ontsluitingsfase

De weeën worden gevoeliger, heviger en regelmatiger en je moet je er echt op concentreren.
Je kunt steeds wisselende houdingen aannemen om je weeën op te vangen. Een warm bad of douche kan helpen de ontsluiting te bevorderen. In deze fase ontsluit de baarmoedermond zich van 3 cm tot 9 cm.

Ontsluiting versnelt

Als de vliezen nog niet gebroken zijn, is de kans groot dat het in deze fase gebeurt. Hierdoor gaat het hoofdje van je baby rechtstreeks tegen de baarmoedermond drukken zodat de ontsluiting hierdoor versnelt. Aan het einde van deze fase moet je de weeën nog even proberen weg te zuchten, wat niet altijd even makkelijk zal zijn. Het is vaak het moeilijkste moment van de bevalling. De ontsluiting moet zich nog 1 cm verder voltrekken voordat je mag gaan persen. De weeën zijn steeds moeilijker weg te zuchten en je kunt al wat persdrang hebben waar je meestal nog niet aan mag toegeven.

De uitdrijving

De ontsluiting is nu volledig (10 cm) en bij een inwendig onderzoek kan je verloskundige de ontsluitingsrand niet meer voelen. Deze is als het ware opgenomen door de baarmoeder. We spreken dan van een volkomen of volledige ontsluiting. Het punt is bereikt dat je actief mag gaan mee persen. Kies de voor jou meest geschikte houding, ook al bestaat er geen ideale pershouding. Als je arts geen nadere instructies heeft, kun je gewoon liggen zoals jij je het prettigst voelt.

Hoofdje wordt zichtbaar

Op een gegeven moment kun je tijdens het persen wat haartjes zien, die weer in de diepte verdwijnen na de wee. Na een tijdje blijft het hoofdje zichtbaar, ook wanneer je niet meer perst. Nog even later, wordt het hoofdje geboren.
Luister goed naar de instructies van je verloskundige of arts. Zij zal je adviseren om zoveel mogelijk het risico van inscheuren te voorkomen. De uitdrijving duurt bij een eerste kind ongeveer een half uur à anderhalf uur.

Controle

Als je baby is geboren wordt hij gecontroleerd of hij goed functioneert buiten de baarmoeder. Deze controle wordt gedaan aan de hand van de Apgar-Score. Hiervoor hoeft je baby niet bij je weggehaald te worden. Het is verstandig om zo snel mogelijk na de geboorte je baby aan de borst te leggen. De reflexen van de baby om te gaan drinken zijn in het eerste uur het sterkst. De baby prent als het ware dit leermoment in en daar heb je dan profijt van in de rest van de kraamweek. Het bevordert ook de hechting tussen moeder en kind. Als je plotseling naar de OK moet, dan kan de baby bij vader op de blote buik gelegd worden. Dek de baby warm toe.

Placenta of nageboorte

Na de geboorte van je kindje, moeten ook de placenta en vliezen (nageboorte) nog geboren worden. Je moet nog een paar keer persen om de nageboorte uit te drijven. Een placenta weegt meestal tussen de 450 en 800 gram. Belangrijk is te weten of de placenta compleet is. Het zuigen van de baby aan de tepel bevordert de placenta-uitdrijving.

Knip

Bij een eerste bevalling scheurt bij een aantal vrouwen de vagina, de schaamlippen of het weefsel tussen de vagina en de anus een beetje in. Soms is het nodig om de opening met behulp van een knip groter te maken. Na de bevalling zal je verloskundige controleren of er gehecht moet worden. Onder plaatselijke verdoving zal dit worden gedaan.

Apgar-score

Bij de geboorte krijgt je baby een cijfer, de Apgar-score. Dit gaat aan de hand van het volgende schema:

	Teken	0 punten	1 punt	2 punten
A	Activity (Spierspanning)	afwezig	armen en benen bewogen	actieve beweging
P	Pulse (hartslag)	afwezig	onder de 100 bpm	boven de 100 bpm
G	Grimace (reflexen)	geen respons	grimas	niezen, hoesten, trekken
A	Apperance (uiterlijk)	blauw-grijs, geheel bleek	normale behalve extremen	normaal over het gehele lichaam
R	Respiration (ademhaling)	afwezig	langzaam onregelmatig	goed huilen

Medische indicaties

De medische indicaties waarvoor een ziekenhuisopname wordt geadviseerd zijn te verdelen in vijf categorieën:

Indicaties die voortvloeien uit je voorgeschiedenis

Bijvoorbeeld bij neurologische ziekten (Epilepsie, MS, psychische stoornissen, etc), interne aandoeningen (Astma, Trombose, longontsteking, hartafwijkingen, et cetera), aandoeningen die de zwangerschap beïnvloeden (suikerziekte, zenuwziekte, aangeboren bekkenfracturen, et cetera)

Indicaties die resulteren uit het eerste onderzoek

Een eerdere miskraam, een vroeggeboorte, bloeding na de bevalling van 1000 cc of meer, placentaloslating, et cetera.

Indicaties die zich voordoen tijdens de prenatale controle

Sterk bloedverlies, vermoeden misvorming van het embryo, buitenbaarmoederlijke zwangerschap, eiwitverlies van meer dan 100 mg per 24 uur, bloedverlies, begin van de bevalling voor de 37e week, vermoeden groeiachterstand van je baby, meerlingenzwangerschap, et cetera.

Buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Indicaties tijdens (en direct na) de bevalling

Indicaties tijdens de kraamperiode

Meer informatie

Wat is toucheren en wanneer wordt dit gedaan?
Weeën wegpuffen, wat zijn de verschillende ademhalingstechnieken?
Verschillende manieren om te bevallen. Wat kies jij?
De vijf fases van de bevalling
Waterbevalling – Bevallen in een waterbad
Weeën, welke zijn er en hoe kun je ze herkennen?
Wat niemand je vertelt over de bevalling
Thuisbevalling. Wat heb je hiervoor nodig?
Harde buiken – Wanneer komen ze en wat proberen ze je te vertellen?
APGAR score, wat betekent dit precies?
Pijnbestrijding bij de bevalling
Fotoshoot van de bevalling. Doen? Of niet doen?

Bronvermelding

Tekst: Marion Middendorp
Stockfoto: 123rf.com