Het gevaar van de berenklauw

Marion Middendorp

4 jaar geleden

Je hebt vast wel eens van de berenklauw gehoord en dan bedoel ik niet die gehaktbal met ui en pindasaus uit de snackbar (die overigens best lekker is). Nope, die bedoel ik niet. Ik bedoel die plant die je regelmatig aan de kant van de weg ziet staan, als een soort uitwaaiering van witte parapluutjes. Die plant die er zo onschuldig uit ziet, maar dat absoluut niet is! Het is meer een wolf in schaapskleren.

Meerdere soorten berenklauw

Er zijn meerdere varianten van de berenklauw. In Nederland komt de ‘Gewone berenklauw’ of Heracleum sphondylium L. het vaakst voor. Zijn Latijnse naam is afgeleid van de Griekse halfgod Heracles. Gelukkig is dit tevens de minst schadelijke van alle berenklauwen. De Reuzenberenklauw en Sosnowsky’s berenklauw zijn vele malen gevaarlijker.

De Gewone berenklauw kan wel 90 tot 150 cm worden, dus je ziet hem niet snel over het hoofd. Hij groeit veel langs dijken, wegen en in hooilanden. Hij groeit van juni tot oktober, dus precies in het jaargetijde dat we veel en vaak buiten zijn. Binnen korte tijd kan de plant meters hoog worden. De enorme bladeren zijn behaard en hij ziet er best onschuldig uit met zijn witte bloemetjes, maar schijn bedriegt.

Het gevaar van de Gewone berenklauw

Bij aanraking van de Gewone berenklauw kunnen de haartjes voor jeuk en irritaties zorgen. Zeker in combinatie met zonlicht. In sommige gevallen reageert de huid heftiger en kunnen er brandblaren ontstaan. Dit gebeurt niet gelijk, maar pas na 24 uur. Het venijn zit dus in zijn staart, want net als je denkt dat er niks aan de hand is, krijg je toch ineens jeuk, irritaties of zelfs brandwonden!

Het gevaar van de Reuzenberenklauw

De Reuzenberenklauw lijkt veel op de Gewone berenklauw maar kan veel groter worden. Er zijn exemplaren van wel vier meter hoog. Ook deze berenklauw komt voor in Nederland, al is (gelukkig) het wat minder vaak als de Gewone berenklauw.

De kans is groot dat na contact met de berenklauw je nog niet direct iets gaat merken, maar ongeveer 24 uur na het contact met het sap ontstaan er rode, jeukende vlekken die uren later overgaan in een scherpe ontsteking van de huid met zwelling en blaarvorming. Dat klinkt niet fijn en dat is het ook absoluut niet. Het letsel kan er uitzien als een echte brandwond en zijn pas na één of twee weken weer genezen. Zelfs na genezing kan het een verkleuring (bruin) van de huid achterlaten.

Krijg je het sap onverhoopt in je ogen, dan kan het in sommige gevallen zelfs leiden tot permanente blindheid. Geen lieve jongen dus. De stengels van de Reuzenberenklauw hebben rode vlekken, dat maakt hem kwa uiterlijk iets anders dan de Gewone berenklauw. Ook zijn de bladeren wat anders (dubbel geveerd, gezaagde bladranden en ingesneden).

Wat kun je doen na contact met de berenklauw?

Als je de berenklauw bent tegengekomen, spoel dan de huid met koud of lauw water of nog beter was de huid met zeep en lauw water. Liefst lekker veel en overvloedig, neem er dus echt even de tijd voor. Vermijd gedurende één week zoveel mogelijk zonlicht (en/of het UV-licht van de zonnebank) en maak direct een afspraak met de huisarts zodra er huidletsels te zien zijn. Als je de zon weet te vermijden, is de kans groot dat er geen blaren zullen ontstaan. Mochten er toch blaren verschijnen, behandel dit als een brandwond en smeer ze in met een brandwondenzalf. Verbind de plek en maak een afspraak bij de huisarts.

Let op kinderen

Je kunt je voorstellen dat vooral spelende kinderen makkelijk slachtoffer kunnen worden van deze plant. De plant ziet er vrolijk uit en nodigt uit om mee te spelen. De holle stengels zijn immers prachtige blaaspijpen, maar je moet er niet aan denken dat je kind deze stengel daadwerkelijk aan zijn mond zet! En die grote witte bloemen, zijn schattige parapluutjes, maar hoe gevaarlijk is het om ze daadwerkelijk te plukken en vast te houden!

Niet alleen kinderen lopen risico’s in de buurt van deze plant, jij ook. Bijvoorbeeld tijdens het onderhoud van de tuin, als je argeloos wat ‘onkruid’ weg denkt te trekken. En wat denk je van je huisdier? Eén enkele aanraking kan al voor pijnlijke wonden zorgen en zonlicht kan alles nog eens flink verergeren.

Het is belangrijk kinderen te leren dat zij deze plant niet moeten aanraken. En kom je de plant tegen in de buurt van een speeltuin of andere plek waar veel kinderen komen, neem dan contact op met de gemeente, zodat zij de plant kunnen verwijderen. Ook normale kleding beschermt je niet, want het sap kan dwars door je kleding alsnog op je huid terecht komen.

Speelt je kind graag in de bosjes? Trek hem dan kleding aan die zijn armen en benen zoveel mogelijk bedekken.

Groeit er eentje in de tuin? Verwijder deze dan, maar doe het voorzichtig, zorg voor beschermende kleding (bijvoorbeeld een regenpak), handschoenen en een bril. Spoel je kleding daarna goed af. Het beste kun je natuurlijk een professional inschakelen om hem definitief te verwijderen.