Het belang van voorlezen

Marion Middendorp

3 jaar geleden

Lezen is fijn, lezen stimuleert de taalontwikkeling en het taalgevoel en voorlezen is een leuke én zinvolle tijdsbesteding voor je kind. Lezen is zeker niet saai, want er is heel veel keuze op het gebied van kinderboeken. De onderwerpen in kinderboeken zijn gevarieerd en hebben vaak betrekking op hun belevingswereld. Voor elke leeftijdsfase is er wel een geschikt boek te vinden. Maar los daarvan is voorlezen ook een heerlijk moment van knus samenzijn met je zoon of dochter.

Afhankelijk van de leeftijd

Afhankelijk van de leeftijd van je kind kun je kiezen uit: baby-, dreumes-, peuter- en kleuterboeken, prentboeken, flap-uit of ‘doe’boeken, voorleesboeken, ‘zelflees’boeken, woordjesboeken… et cetera. De geschreven teksten zijn kort en beeldend; er wordt gecommuniceerd in simpele, herkenbare taal. De uitvoering is vaak wat steviger, in sprekende kleuren en er wordt veelal gebruik gemaakt van illustraties.

Op de leeftijd van circa 6 – 7 jaar leert je kind op school door middel van het AVI systeem zelfstandig lezen. Op dat moment opent zich een heel nieuwe wereld voor hem en jij kunt je kind hierin begeleiden. Boeken voor jongeren van 12 – 18 jaar vallen onder de jeugdliteratuur.

Het belang van voorlezen

Al in de eerste levensjaren van je kind is de basis gelegd voor lezen en leesplezier. Kinderen die van jongs af aan zijn voorgelezen, zijn later gemotiveerd om zelf te leren lezen. Ze blijken bovendien taalvaardiger te zijn, teksten beter te begrijpen en hebben meer succes op school dan kinderen die niet of heel weinig zijn voorgelezen.
Kinderboeken zijn niet alleen van deze tijd. Al eeuwen is lezen voor velen een avontuur. Voor elke leeftijdsfase is er wel een geschikt boek te vinden.

Voorlezen en dyslexie

Voorlezen is belangrijk voor de leesontwikkeling van peuters en kleuters. Er is minder kans op leesproblemen en dyslexie op latere leeftijd wanneer ouders hun jonge kinderen regelmatig voorlezen.
Het ministerie van OCenW schat dat 100.000 kinderen tussen 2 en 5 jaar een verhoogd risico hebben op leesproblemen.

Onderzoek

Door Prof. Dr. Adriana Bus is onderzoek gedaan naar het leesgedrag van peuters en de verdere ontwikkeling. Het onderzoek heeft aangetoond dat als kinderen van jongs af aan worden voorgelezen, 64% van de risicokinderen toch goed leert lezen.
Zonder voorlezen zal maar 36% probleemloos gaan lezen.

Bron: Wikipedia.org

Goed voorlezen met onze tips

In het begin kan je kindje natuurlijk nog niet zelf lezen, hij heeft je hulp voorlopig nog hard nodig. De meeste kinderen zullen met zo’n 6 – 7 jaar beginnen met zelfstandig lezen. Tot die tijd ligt hun ‘boekenlot’dus in jouw handen en… misschien zelfs wel een beetje langer, want kinderen blijven het voorlopig heel leuk vinden om voorgelezen te worden.
Maar… hoe maak je voorlezen tot een groot feest? En hoe houd je het nou ook nog een beetje leuk voor jezelf? Wij hebben alvast een paar tips voor je op een rij gezet.

Kies een leuk boek

Kies een boek dat je zelf ook leuk vindt om voor te lezen. Je enthousiasme zal merkbaar zijn en hij zal daardoor leren dat een boek lezen vooral leuk is. Daarnaast is het minder erg een leuk boekje voor de tiende keer opnieuw voor te lezen dan een boekje dat vanaf het begin al tegenstaat.
Houd bij de keuze van je boekje rekening dat de inhoud en het taalgebruik aansluit bij de belangstelling van je kindje. Illustraties en een duidelijke verhaallijn zijn belangrijk. Ook houdt je kindje van grapjes. Om dingen, waar van ze weten dat ze fout zijn, moeten ze vaak erg lachen.

Voordat je een nieuw boekje aan je kindje gaat voorlezen, kun je het beter voor jezelf een keer doorlezen. Op deze manier kun je alvast moeilijke woorden voor jezelf vervangen én je weet hoe de klemtonen moeten. Ook kun je alvast leuke stemmetjes verzinnen bij de verschillende personages. Iets wat je kindje zeer zal waarderen en wat zijn aandacht zal doen verstevigen.

Vast voorleesmoment

Een vast voorleesmoment op de dag, geeft structuur aan de dag van je peuter. Kies een rustig plekje en ga met je kindje zitten op een manier dat hij je goed kan zien en dat hij natuurlijk ook goed kan kijken naar de illustraties. Zorg voor zo min mogelijk afleidingen zoals TV, telefoon en radio. Laat deze lekker uit. Liever ook niet naast een raam, want er gebeurt natuurlijk van alles op straat waardoor je peuter snel de concentratie zal verliezen. Als je kindje niet zo geconcentreerd is tijdens het luisteren kun je ook wat passende attributen erbij betrekken (bijvoorbeeld een knuffel of een handpop). Dit zal de aandacht van hem kunnen versterken.

Maak gebruik van je stem

Lees het boekje rustig voor en maak gebruik van je stem. Varieer met je stem in hoog, laag, hard en zacht, snel of langzaam. Dit maakt het luisteren een stuk interessanter.
Geef je kindje tussendoor de kans om ergens op te kunnen reageren. Houd contact met hem en betrek hem in het verhaal.
Lees nooit te lang voor want je peuter kan nog niet zo lang stilzitten. Stop dan ook met voorlezen als je ziet dat zijn aandacht aan het verslappen is.

Babyboeken

In boeken voor baby’s wordt vaak gebruik gemaakt van rijmpjes. Ritme, klank, rijm, woord en beweging staan hierin centraal. Deze rijmpjes stimuleren de ontwikkeling en het gevoel voor taal. Het ritme en de warmte van de stem van de voorlezer (vader, moeder, opa, oma – maakt niet uit wie) zijn het belangrijkst.

Dreumesboeken

Vanaf zo’n zes maanden gaat je baby zelf boekjes proberen vast te pakken. Hij leert hiermee bepaalde hand- en vingerbewegingen. Boekjes met een stevige kaft en gemaakt van stevig karton, zijn op dit moment zeer geschikt voor hem; let er op dat het boek afgeronde hoeken heeft, zodat je kindje zich niet kan bezeren.
Er bestaan eenvoudige voorleesboekjes voor je dreumes met bijvoorbeeld afbeeldingen van herkenbare items (lepel, sok, bal, zon), kleuren en vormen, de seizoenen et cetera. Deze boeken bevatten illustraties in primaire kleuren (rood, geel, blauw, soms aangevuld met de secundaire kleur groen) en deze zullen beslist zijn aandacht trekken.

Flapboeken

Wanneer je kindje iets ouder is zijn er ook allerlei leuke ‘flap-uit’en ‘doe-boekjes’met eenvoudige opdrachtjes, waarbij je dreumes kartonnetjes moet opklappen, verschuiven of ronddraaien; of waarbij allerlei stoffen en materialen kunnen worden bevoeld (zacht, rum, glad, harig).
Voor een dreumes is herhaling, en een enthousiast stemgebruik prikkelend: ‘Kijk, een rode bal! Wat een mooie rode bal!’

Peuterboeken

Een peuter leert al steeds beter dingen herkennen en gebruiken. Zijn taalgevoel groeit enorm, evenals zijn woordgebruik: hij gaat steeds meer woorden gebruiken en betere (en langere) zinnen maken. Verhaaltjes over de normale dingen van de dag, zullen hem het meeste aanspreken – dit ligt immers het dichtste bij zijn belevingswereld. Vaak zijn gebeurtenissen en emoties de hoofdthema’s in peuterboeken: avontuur (en veiligheid), gevaar (en geborgenheid), stout (en lief). Ook voor peuters zijn er leuke ‘doe’-boeken met kleine opdrachten, geluidseffecten, en bewegende delen. Voorlezen voor peuters is leuk, en in herhaling ligt de kracht: je kind weet wat er gaat komen en zal hier op reageren.

Kleuterboeken

In de leeftijd van 3 – 5 jaar gebeurt er ineens heel veel op gebied van de taalontwikkeling. De wereld en de verbeeldingskracht van een kleuter wordt gigantisch vergroot: zijn belevingswereld is zelfs groter dan zijn leefwereld!
Een kleuter leert nu associëren en interpreteren – twee heel belangrijke ervaringen. Zijn woordenschat en het gebruik hiervan worden dagelijks verrijkt; hierdoor worden woord- en klankspelletjes ineens extra leuk en interessant. Inmiddels lukt het je kind ook steeds beter om bepaalde emoties te herkennen én te verwoorden (angst, verlies, verdriet, et cetera).

Knus en leerzaam

Voorlezen blijft in deze periode heel belangrijk. Het is niet alleen ontspannend en een knus moment samen met jou, maar het is ook leerzaam: sommige kinderboeken kunnen bepaalde thema’s goed uitleggen en/of makkelijker bespreekbaar maken. Je kunt hierbij denken aan boekjes over: je lijf, Sinterklaas, eerste keer naar school, nieuw babybroertje/zusje… Maar ook aan bijvoorbeeld: het afscheid van een overleden oma/opa, pesten op school, angst voor het donker, et cetera.
Naast ‘werkelijke’boeken zijn er ook prachtige sprookjesboeken voor kleuters. Zij stimuleren de fantasie en bieden je kind de mogelijkheid los te komen van zichzelf.

Zelf lezen

De meeste kinderen beginnen met 6 – 7 jaar met lezen. Om te leren lezen moet een kind aan een aantal voorwaarden voldoen:

1. inzicht hebben in structuren
2. klank- en schriftbeeld kunnen koppelen
3. concentratie kunnen opbrengen
4. taalvaardig zijn
5. ervaring hebben met taal (onder andere boeken)

Aantrekkelijk

De eerste boekjes om te leren lezen zijn heel aantrekkelijk gemaakt met bijzondere afbeeldingen, een mooie bladspiegel, eenlettergrepige woorden en korte hoofdstukjes. Bij het zelf leren lezen, en bepalen welke boekjes passen bij de ontwikkeling van je kind, is gekozen voor een AVI-systeem. Elk kinderboekje wordt ingedeeld in één van de negen AVI-niveaus.

Kinderen

Van 8 – 12 jaar krijgen kinderen interesse voor de natuur, de omgeving en de mensen. Zij zoeken in hun boeken een zeker realisme. De leerfase is aangebroken en er komt een verschil in voorkeur en leesvaardigheid.
Kinderen krijgen interesse voor historische-, fantasie- en avonturenverhalen. Voor deze leeftijdsgroep zijn er heel veel boeken voor handen, varií«rend in: niveau, lengte, lettergrootte, thema en beeld.

Jeugdliteratuur

Deze boeken gaan van 12 – 18 jaar. Boeken in deze categorie gaan vaak uit van minimale voorkennis waardoor ze voor volwassenen met weinig kennis van het onderwerp ook prettig leesbaar zijn. Vaak is de hoofdpersoon in deze boeken een jongere waarmee de lezer zich makkelijk kan identificeren en zich zodoende kan inleven in het verhaal.

Historie van kinderboeken

De oudste kinderboeken in Nederland heten ‘hanenboekjes’, ze waren bedoeld om te leren lezen. In deze boekjes stonden alfabetten, verschillende soorten letters en gebeden. Ze begonnen altijd met een afbeelding van een haan. Hiervoor was gekozen om kinderen aan te sporen vroeg op te staan en naar school te gaan…
De Koninklijke Bibliotheek in Den Haag heeft het oudste kinderboekje in het bezit. Deze stamt uit 1521.

Hieronymus van Alphen

De eerste Nederlandse schrijver die speciaal voor kinderen schreef was Hieronymus van Alphen, in 1778. De eerste regels van zijn bereoemde vers De pruimenboom luidde: Jantje zag eens pruimen hangen, O! als eieren zo groot.’
In de vorige eeuw werden er vooral kinderboeken geschreven over stoute kinderen’. Denk maar eens aan titels zoals: Dik Trom, Pietje Bell, Kruimeltje, Pippi Langkous, Piet de Smeerpoets, Floddertje, Ciske de Rat, et cetera.

Bron: Wikipedia.org

Kinderboekenweek

Sinds 1954 is de kinderboekenweek een jaarlijks terugkerend evenement ter promotie van het (Nederlandse) kinderboek. Tijdens deze periode (het heet wel kinderboekenweek, maar het gaat om een periode van 10 dagen), geven participerende boekwinkels – bij een besteding van ten minste 10 euro – het kinderboekenweekgeschenk cadeau. Tot en met 1988 werd voor deze speciale uitgave een klein bedrag gevraagd. De laatste jaren wordt er ook een speciale kleuteruitgave gemaakt in het kader van de Kinderboekenweek.

Thema

Sinds 1961 wordt voor elke kinderboekenweek vooraf een thema gekozen. Dit thema dient als leidraad bij de organisaties van de vele activiteiten die overal in het land georganiseerd worden.
In de periode van de kinderboekenweek wordt ook aandacht besteed aan de Zilveren Griffel en de Gouden Griffel.

Stichting CPNB

Op basisscholen wordt er in deze periode vaak extra aandacht geschonken aan kinderboeken. Stichting CPNB, heeft voor het basisonderwijs een speciaal lespakket samengesteld. In het voorjaar kunnen scholen deze bij de boekhandel bestellen. Dit pakket bevat o.a. het Kinderboekenweekgeschenk, prentenboekje, affiches, de Kinderboekenmolen, De Voorleesgids en een lesbrief die allerlei suggesties geeft voor lessen rond boeken en lessen over het thema van de kinderboekenweek.

Wat is de Zilveren Griffel

De Zilveren Griffel vormt samen met de Gouden Griffel de belangrijkste literatuurprijzen voor Nederlandstalige jeugdliteratuur. Sinds 1971 wordt hij elk jaar tijdens de Nederlandse Kinderboekenweek uitgereikt door de CPNB voor de best geschreven kinderboeken uit het voorafgaande jaar. Griffels kunnen in meerdere categorieën en aan meerdere auteurs toegekend.

In de periode van 1954 tot 1970 is jaarlijks slechts één boek bekroond als Kinderboek van het jaar’. De Zilveren Penseel is uitgeloofd voor de best geïllustreerde kinderboeken en de Zilveren Zoen voor de beste boeken voor kinderen vanaf 12 jaar.

Belangrijkste verschil met de Gouden Griffel

Voor de Gouden Griffel komt uitsluitend oorspronkelijk Nederlandstalig werk in aanmerking. Voor de Zilveren Griffel kunnen ook vertalingen in aanmerking komen.

Wat is de Gouden Griffel

De Gouden Griffel vormt samen met de Zilveren Griffel de belangrijkste literatuurprijzen voor Nederlandstalige jeugdliteratuur.
Sinds 1971 wordt hij elk jaar tijdens de Nederlandse Kinderboekenweek uitgereikt door de CPNB voor de best geschreven kinderboeken uit het voorafgaande jaar. Voor de Griffels bestaan meerdere categorieën.
In de periode van 1954 tot 1970 werd jaarlijks slechts één boek bekroond als Kinderboek van het jaar’.
De Gouden Penseel is bestemd voor de best geïllustreerde kinderboeken en de Gouden Zoen voor de beste boeken voor kinderen vanaf 12 jaar.

Belangrijkste verschil met de Zilveren Griffel

Voor de Gouden Griffel komt uitsluitend oorspronkelijk Nederlandstalig werk in aanmerking. Voor de Zilveren Griffel kunnen ook vertalingen in aanmerking komen.

Wat is een Gouden penseel?

Het Gouden Penseel is een literatuurprijs die sinds 1973 jaarlijks wordt toegekend aan het best geïllustreerde kinderboek van het afgelopen jaar. Alleen oorspronkelijk Nederlandse kunstenaars welk boek in Nederlands is uitgegeven, kunnen kans maken op het winnen van deze prijs. Dit in tegenstelling tot de Zilveren Penselen die ook gewonnen kunnen worden door buitenlandse kunstenaars die hun werk in Nederland hebben uitgegeven.
Stichting CPNB verzorgd de uitreiking. De bekendmaking van de Penselen, alsmede de prijsuitreiking, is een zelfstandig evenement dat plaatsvindt op de opening van een jaarlijks te houden expositie van kinderboeken illustraties.

Wat is een Zilveren penseel

Het Zilveren Penseel is een literatuurprijs die sinds 1981 jaarlijks aan twee boeken wordt uitgereikt. Voor deze prijs kunnen naast Nederlandse kunstenaars ook buitenlandse kunstenaars in aanmerking komen. Dit in tegenstelling tot de Gouden Penseel die alleen bestemd is voor oorspronkelijk Nederlandse kunstenaars. Het werk moet echter wel in het Nederlands gepubliceerd zijn.

Stichting CPNB verzorgd ook deze uitreiking. De bekendmaking van de Penselen, alsmede de prijsuitreiking, is een zelfstandig evenement dat plaatsvindt op de opening van een jaarlijks te houden expositie van kinderboeken illustraties.