Basisonderwijs – Welke basisschool kies je voor je kind?

Marion Middendorp

3 jaar geleden

Basisonderwijs - Welke basisschool kies je voor je kind?

Met de geboorte van je kindje sta je bovenaan een onzichtbare lijst van keuzes die je in de toekomst zal gaan maken. Was je voor de geboorte nog in de veronderstelling dat je met het bepalen van een voornaam de belangrijkste keuze had gemaakt, dan heb je het mis. Het kiezen van het geschikte basisonderwijs is natuurlijk niet het eerste wat in je opkomt, maar vroegtijdig onderzoek naar een geschikte basisschool kan in je voordeel werken.

Het juiste basisonderwijs: een moeilijke keuze

Heb je al een kindje op school, dan is de keuze snel gemaakt. Andere ouders denken misschien dat een dergelijke keuze niet zo moeilijk kan zijn: ‘De school die zo lekker dicht in de buurt zit is een hele goede, daar hoor ik altijd lovende verhalen over! Als mijn kind 3,5 jaar is, schrijf ik hem wel in.’ Afstand is inderdaad een belangrijk criterium, maar het kiezen van een school is ook heel persoonlijk. Wat de buren een geschikte school vinden voor hun kind, hoeft niet de beste school voor jouw kindje te zijn. Kies je bijvoorbeeld voor een openbare school, of een school met een bepaalde geloofsovertuiging? Sluit de Montessorischool beter aan of lijkt de Vrije school de beste keuze? Wil je een gestructureerde omgeving voor je kind, of vind je het belangrijk dat de nadruk ligt op ontplooiing van zijn of haar creatieve talenten en sociale vaardigheden? Heeft deze school een wachtlijst? Lees verder en krijg antwoord op al deze vragen. Ontdek wat het Nederlandse basisonderwijs jou en je kindje te bieden heeft!

Algemeen onderwijs

Voor ieder wat wils, zou je kunnen zeggen als je de typen basisonderwijs die Nederland te bieden heeft, naast elkaar legt.

Openbare school

Allereerst de openbare school: deze werkt niet vanuit een bepaalde godsdienst of levensovertuiging: kinderen van alle levensovertuigingen en godsdiensten kunnen zich hier inschrijven. Een derde van alle kinderen in het basisonderwijs, zit op een openbare school.

School met geloofsovertuiging

Naast de openbare scholen zijn er de scholen op basis van geloofsovertuiging, zoals het o.a. Christelijk, Katholiek, Protestants, Joods en Islamitisch onderwijs. Het geloof loopt als rode draad door het onderwijs: zo worden belangrijke feestdagen gevierd en zijn er godsdienstlessen. De mate waarin het geloof verder terug te vinden is in de dagelijkse praktijk, varieert per school. Sommige scholen hebben een weekopening waarin een verhaal uit bijvoorbeeld de Bijbel wordt verteld, andere scholen hebben ook een dagopening en een dagafsluiting. Je kunt het beste bij de betreffende school informeren hoe het in zijn werk gaat.
Het belijden van het geloof is geen toelatingseis, al is het prettig om er affiniteit mee te hebben.

Tip: Koop een kinderbijbel, dan kun je aansluiten op de beleving van je kindje als hij of zij zingend uit school komt en vragen op je afvuurt over Samsom en Delilah, Noach met zijn Ark.

Algemeen bijzonder basisonderwijs

Naast het ‘frontale onderwijs’ oftewel, de klassikale lessen waarbij de docent uitlegt en de leerlingen luisteren, bestaan er scholen die gebaseerd zijn op de overtuiging dat er andere mogelijkheden zijn. Een groep onderwijskundigen vond aan het begin van de vorige eeuw, dat opvoeding en onderwijs dichter bij elkaar moesten staan, daarbij uitgaande van het individuele kind. Dit resulteerde in de intrede van o.a. het Montessorionderwijs, de Jenaplanscholen en het Daltononderwijs.

Montessori

De eerste Montessori kleuterschool in Nederland dateert uit 1914. Maria Montessori, de grondlegster van het gelijknamige onderwijstype, was ervan overtuigd dat kinderen zich het beste zelf konden ontwikkelen in een groep met kinderen van andere leeftijden. Het onderwijs moest daarbij aansluiten bij de belevingswereld van het kind.
De leraren worden daarbij begeleiders genoemd.

Montessori in de praktijk

Weinig tot geen klassikale lessen: kinderen krijgen dag- of weektaken die op een bepaald tijdstip af moeten zijn. De leraar is hierbij een begeleider.
Er zijn groepen met kinderen van verschillende leeftijden, opgesplitst in drie jaarlagen, zodat het kind een keer de jongste, de middelste en de oudste is.
Niet de docent, maar het kind corrigeert fouten. Aan de hand van antwoordkaarten corrigeren kinderen hun gemaakte opdrachten en leren zo zelf wat zij niet goed hebben gedaan.
Er is geen cijferbeoordeling; geen rapporten met cijfers dus. De ‘docent’ houdt een registratie bij waarin is vastgelegd welke activiteiten het kind gedaan heeft en hoe dit is uitgevoerd.
Er wordt gewerkt met speciaal ontworpen lesmateriaal, ook wel ontwikkelingsmateriaal genoemd, waarbij het kind zelf ontdekt hoe de verschillende materialen te gebruiken, bijvoorbeeld het stapelen van blokken.

Kortom, je kindje leert zelfstandig te werken -in vrijheid- maar wordt niet helemaal losgelaten. Realiseer je dat je kindje nauwelijks klassikaal les krijgt en de vaardigheden die hij of zij op een bepaalde leeftijd heeft, kan afwijken van de vaardigheden van leeftijdsgenoten op een ‘gewone’ school.

Jenaplan

De Duitse Peter Petersen uit het plaatsje Jena in Duitsland, is de grondlegger hiervan en stamt uit 1924. Hij vond dat de intellectuele ontwikkeling en opvoeding geïntegreerd moesten zijn in het onderwijs dat zij volgen.

Jenaplan in de praktijk

Geen klassen, maar stamgroepen met daarin kinderen met een leeftijdsverschil van drie jaar. Elke stamgroep heeft een eigen, huiselijke ruimte en de kinderen dragen hiervoor verantwoordelijkheid, zoals het opruimen van de ruimte.
Weinig klassikaal onderwijs: samenwerking tussen kinderen is belangrijk, ook met kinderen van andere leeftijden.
Naast rekenen, lezen en schrijven, worden ook de creatieve en sociaal-emotionele vaardigheden ontwikkeld.
Er is vast weekschema met kringgesprekken, zelfstandig werken, samenwerken aan een thema en creatieve vakken.

Kortom, je kind ontwikkelt sociaal-emotionele vaardigheden en kan zeer creatief zijn op school, werkt veel samen en ontwikkelt een sterk zelfbeeld. Er is weinig tot geen klassikaal onderwijs. Minder structuur dan op een ‘gewone’ school, maar wel geborgenheid en huiselijkheid. Ook hier zijn de dingen die een kind op een gewone school moet weten op een bepaalde leeftijd, minder strak omlijnd.

Daltononderwijs

Helen Parkhurst richtte in 1919 de eerste school op in de plaats Dalton in Amerika. Ook bij deze vorm staat het kind centraal, met als belangrijkste punten vrijheid in gebondenheid, zelfstandigheid en samenwerking.

Dalton in de praktijk

Weinig klassikale lessen: kinderen hebben een aantal taken en delen zelf hun tijd in, zolang de taken maar op tijd af zijn. Dit zijn weektaken, maandtaken, individuele of groepstaken. De leraar is hierbij begeleider.
Kinderen leren samenwerken: zo komen zij tot een oplossing.
Soms werken de kinderen op verschillende plekken, binnen of buiten de klas.
Samengevat: Je kindje leert zijn of haar ‘werkjes’ te plannen en uit te voeren. Geen klassikaal onderwijs, maar wel zelfstandigheid en leren samenwerken. Kinderen hebben meer vrijheid en mogen soms buiten de klas werken.

Vrije school

Wellicht dat de Vrije school associaties oproept van losgeslagen kinderen die de hele dag vrij zijn om te doen waar zij zin in hebben. Dat is echter een misvatting. De term vrij betekent in dit geval ‘vrij van staatsinmenging’. In Nederland bestaat er vrijheid van onderwijs en bepalen scholen zelf hoe zij het onderwijs invulling geven. Uiteraard zijn hier wel grenzen aan gesteld.
De Vrije school gaat uit van de antroposofie (mens en wijsheid): de ontwikkeling van de menselijke vermogens staat hierin centraal. Het gevoel voor het sociale en kunstzinnige aspect van het leven wordt benadrukt. Dit type onderwijs gaat ervan uit dat ieder kind een eigen ‘opdracht’ in het leven heeft, waarbij het onderwijs ondersteuning moet bieden.

De Vrije school in de praktijk

Klassen met meerdere leeftijdsgroepen.
Spel en materialen worden dusdanig aangeboden dat er volop ruimte is voor de eigen invulling door het kind.
Activiteiten, passend bij het kind komen als punten van houvast steeds op dezelfde dagen terug.
Creatieve werkzaamheden zoals tekenen, broodbakken, schilderen, knutselen of werken met bijenwas.

In het kort: Ritme en herhaling, veiligheid en een sfeer van warmte en vertrouwen, dat is de basis voor de ontwikkeling van je kind op de Vrije school. Je hoort Vrije Schoolouders nogal eens zeggen: ‘mijn kind wordt gezien hier op school’.

Veel raakvlakken

Wat opvalt bij deze vormen van onderwijs, is dat ze veel raakvlakken hebben. Ze benadrukken allen een ander aspect. Ben je in deze vorm of vormen geïnteresseerd, dan is het verstandig om de scholen te bezoeken en nadere informatie te krijgen tijdens een persoonlijk gesprek. Zo kom je erachter welke type het beste aansluit bij jouw levensovertuiging.
Belangrijk is je af te vragen of dit type onderwijs bij je kindje past. Je kunt zelf vrijgevochten zijn, maar een kind hebben dat een duidelijke structuur nodig heeft. Is een school met bijzonder onderwijs dan de meest geschikte voor je kindje?

Wat is er nog meer belangrijk?

Nadat je bepaald hebt welk type basisschool bij jou en je kindje past, zijn er een aantal praktische zaken waar je rekening mee kunt houden.

Vanaf welke leeftijd is mijn kind leerplichtig? Vanaf vijf jaar ‘moet’ je kind, maar hij of zij gaat al naar school op het moment dat de vierde verjaardag is gevierd. De eerstvolgende schooldag begint dus de schoolcarrière! Het is mogelijk om in de periode daaraan voorafgaand te wennen, hierover zal de school je informeren.
Voordat je kindje wordt ingeschreven, vindt er een gesprek plaats tussen ouders/verzorgers en de school. Hierin wordt informatie gegeven, krijg je een rondleiding en kunnen vragen beantwoord worden. Scholen hebben een schoolgids, het is handig om deze voor het gesprek aan te vragen.

Kosten?

Moet ik betalen? De overheid betaalt het onderwijs uit belastinggeld. De school zal wel om een vrijwillige ouderbijdrage vragen. Hiervan worden activiteiten betaald, zoals schoolreisjes.

Waar?

Staat de school die je gekozen hebt, niet in de wijk waarin je woont, informeer dan of de school kinderen uit een andere wijk toelaat. Het komt namelijk voor dat schoolbesturen bepalen dat er uitsluitend kinderen worden toegelaten die wonen in de wijk waar ook de school gevestigd is. Het bestuur heeft meestal meerdere scholen onder haar hoede en doet dit om een goede verdeling van leerlingen te krijgen, zodat niet de ene school vol zit en de andere school te weinig leerlingen heeft.

Wachtlijsten?

Wachtlijsten: vooral in de grote steden komen wachtlijsten in toenemende mate voor. Ouders hebben steeds eerder een voorkeur voor een school. Als een school goed is, dan willen veel ouders hun kind daar inschrijven. Er is natuurlijk veel informatie beschikbaar en ook de ‘zwakke’ scholen zijn daardoor bekend en krijgen minder inschrijvingen. Dit is na te lezen op de site van de onderwijsinspectie. Het is daarom raadzaam om in ieder geval te informeren bij de scholen in de buurt of zij een wachtlijst hebben. Bij een intakegesprek voelen scholen met wachtlijsten de ouders nogal eens flink aan de tand over hun beweegredenen voor het kiezen van de school. Een vraag kan bijvoorbeeld zijn wat de ouders waarderen in het pedagogisch beleid van de school. Het is belangrijk om goed voorbereid het gesprek in te gaan!

Hoe werken ze?

Heeft de school een leerlingvolgsysteem en wordt er een Cito-toets gedaan?
Hoe groot zijn de groepen en zit je kindje in een gecombineerde klas, groep 1 en 2?
Wat verwacht de school van ouders? Ouders zijn heel belangrijk voor scholen: zij begeleiden kinderen bij schoolreisjes, begeleiden bij computerles, helpen met schoonmaken of maken de foto’s tijdens uitvoeringen, of zijn kopieermoeder of –vader.

Opvangmogelijkheden

Hoe is de buitenschoolse opvang geregeld? In school of via een professionele kinderopvangorganisatie? Iedere basisschool is verplicht om buitenschoolse opvang te bieden aan hun leerlingen. Veel scholen besteden dit uit aan professionele kinderopvangorganisaties buiten de school. Informeer op welke locatie je kindje uiteindelijk terecht komt. Wordt hij of zij met een busje naar de opvang gebracht en hoelang duurt de rit? Veel kinderopvangorganisaties kampen met wachtlijsten en ruimtegebrek en plaatsen de kinderen daarom op locaties verder uit de buurt. Dit heeft gevolgen voor de plek waar je aan het einde van de dag je kindje kunt ophalen. Na school is je kindje, vooral in het begin, erg moe, en een dergelijke ‘wereldreis’ kan een behoorlijke impact hebben op je kind. Informeer ook of er een wachtlijst is voor de buitenschoolse opvang en wanneer je kindje geplaatst kan worden.

Luister naar je gevoel

Naast informatie, voorbereidingen en onderzoek, speelt je gevoel een cruciale rol bij de keuze van een basisschool. Een school kan nog zulke goede papieren hebben, als de inrichting van de klaslokalen je niet aanstaat, de school een rommelige indruk maakt of je gewoon niets zegt, dan wordt het geen succes. Ga bij een aantal scholen kijken, luister naar de informatie die wordt gegeven en houd de oren en ogen open!

Oprechte interesse?

Wordt er alleen gesproken over de kwaliteit van de school, of is er oprechte interesse voor je kindje? Als het alleen een ‘verkoopgesprek’ is, zonder enige belangstelling voor de persoonlijkheid die binnenkort zijn of haar eerste stappen gaat zetten in de school, kan dat de keuze wel degelijk beïnvloeden: het gaat immers om je kindje die daar een behoorlijke tijd zal gaan doorbrengen! Om maar een voorbeeld te geven: een vader en moeder gaan drie scholen bezoeken. Het type school is zorgvuldig uitgekozen: Montessori. Eén school zou er, als ze andere ouders mochten geloven althans, met kop en schouders bovenuit moeten springen. Deze school maakt echter totaal geen indruk en de directeur houdt zijn praatje en komt zakelijk over. Ze bezoeken de andere scholen waarbij de derde school een prettige en rustige indruk op hen maakt. De directrice van deze school toonde interesse in hun zoon en liet de ouders vrijuit over hun kind praten om zo een indruk te krijgen van de nieuwe, toekomstige leerling. Het zal je niet verbazen dat zij voor deze school hebben gekozen.