De ins & outs van de amandelen
Ontstoken amandelen: ze kunnen je kind behoorlijk ziek maken. Altijd maar verkouden, snurken en oorontstekingen. Flinke keelpijn met temperatuurverhoging. Hangerig, vermoeid en een slechte adem. Neus- en keelamandelen zijn nuttige klieren, die helaas ook veel klachten kunnen geven. Waar dienen amandelen voor? Wat als je kind ontstoken amandelen heeft?
De functie van amandelen
Amandelen zijn onderdeel van het lymfkliersysteem: een systeem waarmee het lichaam infecties bestrijdt. Neus-, keel- en tongamandelen zijn knobbels die uit lymfeklierweefsel bestaan. Ze werken als een soort filter voor ziektekiemen die het lichaam proberen binnen te komen. Amandelen doen flink hun best om ziekteverwekkers tegen te houden en onschadelijk te maken. Maar soms is de hoeveelheid binnendringende ziekteverwekkers teveel voor de amandelen: dan raken ze zelf ontstoken. Die ontsteking kan vervolgens verspreiden; de amandelen kunnen immers hun taak niet meer goed uitvoeren.
Neusamandelen
In de ruimte achter het zachte gehemelte bevindt zich de neus-keelholte. Het verdikte lymfklierweefsel in de neus-keelholte noemen we de neusamandel (adenoïd). Bij kinderen tot een jaar of 8 speelt de neusamandel een belangrijke rol in het tegenhouden van ziekteverwekkers. Na ongeveer het achtste levensjaar neemt de grootte af.
Vergrote of ontstoken neusamandelen blokkeren de doorgang van neus naar keel, maar ook de buis van Eustachius naar de oren. Hierdoor kunnen ontstoken neusamandelen verschillende klachten geven:
- (Voortdurende of herhaalde) verkoudheid
- Middenoorontsteking
- Snurken
- Kwijlen
- Loopneus
- Slecht slapen
Keelamandelen
De keelamandelen (tonsillen) kun je zien zitten achter in de keel: grote knobbels links en rechts in de mond. Er tussenin hangt de huig. Ook de keelamandelen bestaan uit lymfklierweefsel die ziekteverwekkers proberen tegen te houden. Ontstoken keelamandelen geven vaak de volgende klachten:
- (Herhaalde perioden van) keelpijn
- Slikklachten
- Temperatuurverhoging
- Moeheid
- Hangerigheid
- Verminderde eetlust
- Verdikte lymfeklieren in de hals
- Snurken
De tongamandelen, aan de zijkant van de tong, geven zeer zelden klachten.
Het knippen van de amandelen
Je hoort vaak dat de amandelen van kinderen worden verwijderd, in de hoop klachten als chronische verkoudheid of middenoorontsteking te verhelpen. Neusamandelen kunnen niet in het geheel worden verwijderd: alleen het middelste deel, dat het meest verdikt raakt, wordt weggenomen. Een nadeel hiervan is dat de neusamandel zodoende weer kan aangroeien, met een terugkeer van klachten als gevolg. De keelamandelen kunnen wel volledig worden verwijderd, al bestaat een klein risico dat deze vanaf de tongamandel weer terug groeien.
Wanneer worden amandelen verwijderd? Dit hangt uiteraard af van de ernst van de klachten: hoe ziek is je kind van de ontstekingen, en hoe vaak gebeurt dit? Ook de leeftijd speelt een rol bij de beoordeling of amandelen verwijderd moeten te worden. Als je zoon of dochter nog erg jong is zal een arts terughoudender zijn; vaak worden de klachten in de loop van de tijd namelijk minder.
Het knippen van de amandelen gebeurt onder een kortdurende, volledige narcose. Meestal mogen kinderen dezelfde dag weer naar huis.
Slimme keuze?
Vroeger, voor de komst van antibiotica, werden amandelen vaak preventief verwijderd. Eenmaal ontstoken konden de amandelen namelijk gewrichten en organen, zoals de nieren, infecteren. Tegenwoordig is het risico daarop klein: de weerstand van onze kinderen is veel beter dan vroeger en we beschikken over betere medicijnen. Een arts zal in de regel eerst proberen de klachten te verhelpen met medicijnen. Pas als dat niet lukt en de amandelen herhaaldelijk, ernstig ontstoken blijven wordt overgegaan tot operatieve verwijdering.
De laatste jaren is veel onderzoek gedaan naar het nut van het verwijderen van keel- en neusamandelen. Heeft dit echt zoveel positieve effecten als we denken? Daarover is het laatste woord nog niet gesproken. Sommige onderzoeken laten bijvoorbeeld zien dat kinderen alleen de eerste zes maanden voordeel hebben van het knippen van de amandelen; daarna is er geen verschil meer te merken. Ander onderzoek suggereert dat bij kinderen met een lichte keelinfectie beter kan worden afgewacht of de klachten verminderen met de tijd. Na het knippen van de keelamandelen bleken de meeste kinderen namelijk nog net zo vaak naar de huisarts te gaan met klachten.
Aanvullend onderzoek zal moeten uitwijzen in welke situaties kinderen gebaat zijn bij operatieve verwijdering van neus- of keelamandelen. Uiteraard maakt het veel verschil of je kind zo nu en dan keelpijn heeft, of bijvoorbeeld chronisch last heeft van verkoudheid en oorontsteking. Neem hoe dan ook contact op met de huisarts als je vermoedt dat je kind vaker ziek is dan anderen kinderen!
Meer informatie
Hier zitten de amandelen: keel, neus en tong!
Waar zijn amandelen goed voor?
De gezondheid van je baby
Welke klassieke kinderziekten zijn er?
Immuunsysteem boosten. Hoe doe je dat dan?
10 Kinderkwaaltjes, voorkomen en genezen
Weerstand: Hoe krijg je een sterk immuunsysteem
Bronvermelding
Tekst: Irène Storm
Stockfoto: 123rf.com
